Αυτός ο συνδικαλισμός έχει όρια, του Φειδία Παϊρίδη

Με αφορμή την απεργία της 21ης Οχτώβρη (μέρος Β’)

Γράφαμε στο προηγούμενο σημείωμα πως το τελευταίο διάστημα είναι διδακτικό. Πράγματι, από το καλοκαίρι ακόμα έχουμε μια ένταση της επίθεσης του νεοφιλελευθερισμού με ιδιωτικοποιήσεις, αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, ανατροπή του καθεστώτος των βαρέων, φοροεπιδρομή σε βάρος των χαμηλών εισοδημάτων κ.λπ. Την ίδια περίοδο καταγράφηκε, τουλάχιστον δημόσια, μια προσπάθεια όξυνσης της αντιπαράθεσης συνδικάτων-κυβέρνησης. Μια προσπάθεια από την ηγεσία των συνδικάτων να οργανώσουν μια πιο δυναμική αντίδραση από τις συνηθισμένες. Μόνο που την ίδια στιγμή, ημιδημόσια, οι ίδιοι συνδικαλιστές που "κινητοποιούσαν τους εργαζόμενους" δήλωναν πως "ο κόσμος δεν τραβάει", πως "τους πιέζει να πάνε στο διάλογο" κ.ο.κ. Επιχείρημα; "8.000 εργαζόμενους έχει η Ολυμπιακή, πόσοι κινητοποιούνται;". Οι άνθρωποι είχαν πειστεί για την ήττα τους πριν ακόμα αρχίσουν τον αγώνα. Οπότε τι έμενε; Να χρεώσουν στην κυβέρνηση το πολιτικό κόστος και ταυτόχρονα να δείξουν πως αγωνίζονται. Πρακτικό αποτέλεσμα; Σκληρή κριτική, ανέβασμα των τόνων φραστικά, εφετζίδικα συνθήματα και ιδού το σκηνικό των σκληρών αγώνων. Και όταν στην Ολυμπιακή άρχισαν οι διαρροές προς τον "διάλογο", καταγγελίες περί προδοσίας. Μόνο να θυμίσουμε πως κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί και στον ΟΤΕ όπου το ίδιο θέατρο είχε παιχθεί χωρίς φυσικά κανένα αποτέλεσμα. Και συμπτώσεις επαναλαμβανόμενες μάλλον δεν είναι συμπτώσεις.

Γιατί καλό, για παράδειγμα, το επιχείρημα των 8.000 εργαζομένων της Ολυμπιακής αλλά όσοι το επικαλούνται ξεχνάνε κάτι βασικό. Δεν μπορείς επί δεκαετίες να διασπάς τους εργαζόμενους σε μικρές ομάδες για να μειώνεται το κόστος των αιτημάτων και μετά να έχεις την απαίτηση να ενωθούν μέχρι να τους ξαναδιασπάσεις για λόγους ρεαλισμού. Τέτοια σενάρια ούτε στο Χόλιγουντ. Γιατί βεβαίως οι εργαζόμενοι έχουν κοινά συμφέροντα, αλλά έχουν και μνήμη και θυμούνται πως οι 4.000 συμβασιούχοι της Ολυμπιακής ή οι αντίστοιχοι κάθε ΔΕΚΟ προέκυψαν με τη συνενοχή της συνδικαλιστικής ηγεσίας η οποία ξεπούλησε τα δικαιώματα των "νέων" για να εξασφαλίσει αυτά των "παλιών" και φυσικά στο τέλος να χάσει τα αυγά και τα καλάθια.

Και αυτή η ιστορία αφορά το σύνολο του συνδικαλιστικού κινήματος το οποίο δεκαετίες τώρα πορεύεται με σημαία το συμβιβασμό, το ρεαλισμό και την ηττοπάθεια. Και επίσης επί δεκαετίες συρρικνώνεται και μεταλλάσσεται από κίνημα διεκδίκησης σε μέσο συνδιαχείρισης, προσωπικής ανάδειξης, σε θεσμό ενός συστήματος το οποίο θα έπρεπε να αντιπαλεύει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι τελευταίες δηλώσεις του Παναγόπουλου που ξεκινάνε καταγγέλλοντας τους τραπεζίτες γιατί αρνούνται να υπογράψουν συλλογικές συμβάσεις και καταλήγουν θεωρώντας σωστό το μέτρο στήριξης των τραπεζών από την κυβέρνηση. Ούτε μπροστά στη διακηρυγμένη πρόθεση για διάλυση των συνδικάτων δεν εννοούν να περάσουν τη γραμμή στήριξης του συστήματος. Και μπορεί να μην είναι ίδιες οι προθέσεις όσων υπηρετούν το δικομματισμό και προσβλέπουν σε υπουργικούς θώκους με συνδικαλιστές και παρατάξεις που χρεώνονται με την ηττοπάθεια και την αδράνεια, αλλά δυστυχώς στο τελικό αποτέλεσμα συμβάλλουν και οι δυο. Μάλιστα για να είμαστε ειλικρινείς οι πρώτοι –όσοι συνειδητά δουλεύουν για τη διάλυση του διεκδικητικού κινήματος– δεν θα μπορούσαν να είναι τόσο αποτελεσματικοί χωρίς την αδράνεια των υπόλοιπων. Και το αποτέλεσμα; Άμαζα συνδικάτα χωρίς ουσιαστική δύναμη που αντιμετωπίζονται από την ηγεσία τους σαν μέσο διαμόρφωσης πολιτικών συσχετισμών. Στην πραγματικότητα ένας συνδικαλισμός του δημοσίου με την κυριαρχία στον ιδιωτικό τομέα της αποσυνδικαλιστικοποίησης. Τεράστιες εργασιακές περιοχές χωρίς την παραμικρή οργάνωση στο έλεος της μαύρης και της ελαστικής εργασίας, του βασικού μεροκάματου, της πιο άγριας εκμετάλλευσης. Αυτή είναι η συνεισφορά του επίσημου συνδικαλισμού στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.

Και όλα αυτά δεν είναι μια ανούσια ή υπερβολική καταγραφή της κατάστασης. Είναι η κατάδειξη, για όποιον ενδιαφέρεται, των αποτελεσμάτων μιας πολιτικής η οποία τόσα χρόνια πορεύεται μαζί με το σύστημα για να φτάσει στα όριά της μαζί με αυτό. Και αυτό είναι το τραγικό. Βεβαίως και όλη αυτή την περίοδο υπήρξαν "στιγμές" μαζικής αντίδρασης των εργαζόμενων. Ακόμα και νίκες. Βλέπετε, αυτό το σύστημα παράγει τόσο μαζικά την εξαθλίωση που "μοιραία" παράγει και την αντίσταση. Μια αντίσταση που συμπιέζεται και ασφυκτιά και κάποιες στιγμές βρίσκει τρόπους να εκφραστεί. Για να αναλάβουν οι "θεσμικοί παράγοντες" να τη διαχειριστούν…

Όλο αυτό το τοπίο δεν είναι καθόλου άγνωστο. Το αντίθετο μάλιστα, συνήθως παρουσιάζεται –αντικειμενοποιημένο και άρα χωρίς συζήτηση για ευθύνες– σαν άλλοθι για την αδράνεια και το ρεαλισμό από τη μια πλευρά (ηγεσία ΓΣΕΕ) ή για τη φυγή στο υπερπέραν από την άλλη (ΠΑΜΕ). Το σημαντικότερο όμως είναι η έλλειψη σκέψης και προσπάθειας για την έξοδο από αυτή την κατάσταση. Και αν όλα τα προηγούμενα έχουν κάποιο νόημα είναι για να μας βοηθήσουν να ανιχνεύσουμε αυτή την έξοδο.

Φειδίας Παϊρίδης