Ανεβοκατεβαίνοντας στα σύννεφα: Να τελειώνουμε με τους Ολυμπιακούς, της Μαρίας Ξυλούρη

Το φετινό αθλητικό καλοκαίρι ήταν μια ψυχρολουσία για όσους (λίγους) ζούσαν ακόμα στις ψευδαισθήσεις του 2004. Τότε, είχε δημιουργηθεί η εικόνα μιας μικρής, πλην όμως θαυματουργής αθλητικά Ελλάδας. Ήταν ένα καλοκαίρι αισιοδοξίας και "εθνικής ανάτασης" που πολλοί θα ήθελαν να επαναληφθεί και φέτος – πολύ περισσότερο που η χώρα ασφυκτιούσε σε μια από όλες τις απόψεις απογοητευτική πραγματικότητα. Πραγματικότητα που θα κατόρθωνε ίσως να σκεπαστεί από μια πανηγυρική φιέστα υποδοχής Ολυμπιονικών, που όμως δεν έγινε ποτέ.

Δεν είναι κάθε μέρα του Άι Γιαννιού, ούτε κάθε χρόνος 2004. Αυτή τη φορά η ντόπα μοιράστηκε αποκλειστικά στους αθλητές, δράμι στο λαό: η συγκομιδή μεταλλίων ήταν φτωχή, η συγκομιδή ντοπαρισμένων αθλητών, από την άλλη, πλουσιότατη. Το τελειωτικό χτύπημα στην ούτως ή άλλως ψεύτικη και βραχύβια εικόνα της ισχυρής αθλητικά Ελλάδας –και όλων όσα αυτή συνεπαγόταν–, είχε δοθεί από νωρίς, ήδη από την εν μία νυκτί πτώση της εθνικής ομάδας Άρσης Βαρών από το βάθρο της dream team τον Μάιο, αλλά και πάλι βρέθηκαν κάποιοι να ψελλίσουν ότι πέφτουν από τα σύννεφα όταν η ίδια εκείνη ουσία άρχισε… μυστηριωδώς να εμφανίζεται στα δείγματα των αθλητών στο Πεκίνο: ανέβα στα σύννεφα και πέσε από τα σύννεφα τόσα χρόνια τώρα, δεν βαρέθηκαν, αλήθεια;

Όπως τα πολυδιαφημισμένα γήπεδα των Ολυμπιακών του 2004 αποδείχθηκαν, στις περισσότερες των περιπτώσεων, σεφερικά αδειανά πουκάμισα, έτσι και η αθλητική ανάπτυξη δεν ήταν παρά μια φούσκα. Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά: ούτως ή άλλως, αυτό που (θα έπρεπε να) νοείται ως αθλητική ανάπτυξη δεν περνάει μέσα από το κυνήγι των μεταλλίων σε μια "γιορτή" που έχει ανάγει το χρήμα σε υπέρτατη αξία με τον αθλητισμό ως πρόσχημα.

Χρόνο με το χρόνο, τα σώματα που παρακολουθούμε μοιάζουν όλο και πιο παραμορφωμένα, σε βαθμό που να αναρωτιέται κανείς αν είναι όντως ανθρώπινα. Το ίδιο συμβαίνει και με τις επιδόσεις. Το επόμενο βήμα έχει γίνει ήδη, αν πιστέψουμε αυτό που ακούγεται: αυτοί ίσως ήταν οι πρώτοι αγώνες όπου παρακολουθήσαμε τα αποτελέσματα του γενετικού ντόπινγκ. Εκτός αν προτιμάμε να πιστεύουμε ότι 12.000 θερμίδες τη μέρα, που έναν φυσιολογικό άνθρωπο θα τον οδηγούσαν στο έμφραγμα, σε κάνουν να κολυμπάς σα δελφίνι. Ή ότι αν ζεις στη Τζαμάικα και προπονείσαι υπό τους ήχους του Bob Marley, μεγάλη η χάρη του, τερματίζεις το κατοστάρι σε 9.69 περπατώντας και χαιρετώντας τις θειάδες και τα ξαδέρφια σου που σε χαζεύουν από τις κερκίδες.

Το αστείο είναι ότι πριν από τους Ολυμπιακούς η Παγκόσμια Ομοσπονδία Στίβου επιχειρούσε να απαγορεύσει στον νοτιοαφρικανό σπρίντερ Όσκαρ Πιστόριους, που είναι ανάπηρος και στα δύο κάτω άκρα, να συμμετάσχει στους αγώνες πλάι στους αρτιμελείς αθλητές, καθώς έκρινε ότι τα τεχνητά μέλη που χρησιμοποιεί τού δίνουν πλεονέκτημα απέναντί τους. Για να θεωρηθεί έγκυρος για τους Ολυμπιακούς ο Πιστόριους χρειάστηκε να αποδείξει ότι μειονεκτούσε. Κάτι που ούτως ή άλλως αποδείχθηκε εκ των πραγμάτων, θα έλεγε κανείς, αφού ο αθλητής δεν πέρασε τους προκριματικούς της χώρας του. Αλλά είχαν δίκιο τελικά: να ντοπαριστούν μπορούν όλοι, και έτσι αγωνίζονται επί ίσοις όροις. Άντε όμως να κόψουν τα πόδια τους και να φορέσουν προσθετικά… Αν και ίσως να μην απέχουμε και πολύ από αυτή τη στιγμή.

Αν έτσι έχουν τα πράγματα, μας ενδιαφέρει πραγματικά το πόσα μετάλλια θα πάρει η χώρα ή το αν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια "ανθελληνική συνωμοσία" που συστηματικά κυνηγάει τους Έλληνες –για λόγους, όπως θα έλεγε και ο Λένος Χρηστίδης, που μόνο η ίδια η συνωμοσία γνωρίζει– και αφήνει τους υπόλοιπους ντοπαρισμένους να στέφονται Ολυμπιονίκες; Μας ενδιαφέρει αλήθεια η συμμετοχή της χώρας και η απόδοσή της σε όλο αυτό; Αντί η συζήτηση να περιστρέφεται γύρω από το ποιος και αν ντοπάρεται και με τι όρους μπορεί η Ελλάδα να είναι παρούσα (ντοπαρισμένη και τροπαιοφόρα ή καθαρή και ουραγός) στην εμποροπανήγυρη, δεν θα ήταν προτιμότερο να τελειώνουμε, επιτέλους, με δαύτην;

Ο κινέζικος δρόμος για τον ολυμπισμό

Το μεγαλόπνοο "ένας κόσμος, ένα όνειρο" των Ολυμπιακών της Κίνας ήταν, βέβαια, απλώς ένα σχήμα λόγου. Σε έναν κατατεμαχισμένο από τις συγκρούσεις και τις ανισότητες κόσμο, ποιο είναι αλήθεια το κοινό όνειρο, και πώς θα χωρέσει στα κρυμμένα από το νέφος υπερσύγχρονα γήπεδα; Εδώ ακόμα και στο εσωτερικό της η Κίνα πολύ απέχει από μια τέτοια ομοψυχία. Οι εσωτερικές αντιθέσεις και συγκρούσεις όμως κρύφτηκαν κάτω από το χαλί, για χάρη μιας αστραφτερής ολυμπιακής βιτρίνας που έκραζε με φωτεινά γράμματα τη φαντασίωση της ενότητας. Κάτι τέτοιο άλλωστε δεν έκανε και η Ελλάδα τέσσερα χρόνια πριν;

Δεν είναι μόνο η περιβόητη ολυμπιακή εκεχειρία, που κουρελιάστηκε από το ξέσπασμα του πολέμου στην Οσετία, ξέσπασμα που οι αγκαλιές μεταξύ ρώσων και γεωργιανών αθλητών ήταν φυσικά ανίκανες να ανακόψουν, ούτε μονάχα η ακυρωμένη εξαρχής συνάντηση του διαφορετικού, αφού το διαφορετικό είχε καταπνιγεί ήδη – και φυσικά οι όποιες απειλές των ισχυρών ηγετών (για επιλεγμένα θέματα, βέβαια) ουδέποτε πραγματοποιήθηκαν. Όλα αυτά εξάλλου δεν ήταν εντός θέματος: το ζητούμενο των Ολυμπιακών του Πεκίνου ήταν, για την Κίνα, να προβάλλει πανηγυρικά ως μια αναδυόμενη υπερδύναμη, να "ντοπάρει" το λαό της με υποσχέσεις ισχύος και ομοψυχίας και να εμφανιστεί στη Δύση τυλιγμένη μπόλικα στρας, αλλά και πυγμή. Τα σφυροδρέπανα σκεπάστηκαν, ξεθάφτηκαν οι γραφές του Κομφούκιου –για όσους πίστευαν ακόμα ότι η Κίνα συμβολίζει μια κάποια πρόοδο-, δόθηκαν και οι απαραίτητες υπομνήσεις μιας ανερχόμενης οικονομικής, στρατιωτικής, ακόμα και διαστημικής υπερδύναμης που μπορεί να κοντράρει τους δυτικούς – αλλά προσοχή, με τους δυτικούς όρους. Τα υπόλοιπα δεν έχουν σημασία.

Όλα κι όλα: the show must go on

Τα όσα ακούστηκαν εκ των υστέρων για τη φαντασμαγορική τελετή έναρξης διά χειρός του άλλοτε κυνηγημένου από το πολύ κομμουνιστικό, βεβαίως βεβαίως, κινεζικό κατεστημένο Ζανγκ Γιμού, εκτός από τραγελαφικά, αναδεικνύουν εξαιρετικά τη διάσταση μεταξύ της πραγματικότητας και της αναπαράστασής της. Οι Κινέζοι, για το τετράωρο σόου τους, φρόντισαν να βομβαρδίσουν τα σύννεφα ώστε η βροχή να μην τους χαλάσει τη φιέστα, παρουσίασαν μαγνητοσκοπημένα και προεπεξεργασμένα κάποια από τα εντυπωσιακά, κατά τα άλλα, πυροτεχνήματα της τελετής, έφεραν, τάχα, παιδιά από όλες τις κινεζικές εθνότητες να παρελάσουν, ενώ στην πραγματικότητα όλα προέρχονταν από την κυρίαρχη εθνότητα των Χαν, έβαλαν ένα κοριτσάκι να τραγουδήσει, αλλά έστησαν άλλο κοριτσάκι να κάνει πως τραγουδάει, γιατί ήταν ομορφότερο από την όντως μακριά και λαμπρή ιστορία τους, θυμήθηκαν τον Κομφούκιο και "ξέχασαν" κάτι λίγες κόκκινες λεπτομέρειες του 20ού αιώνα -σ’ αυτό όντως αντέγραψαν από εμάς- και, το "καλύτερο" από όλα, ανάγκασαν 900 από τους συμμετέχοντες στην τελετή να περάσουν εφτά ώρες φορώντας… πάνες -και υποψιαζόμαστε ότι το πραγματικό μήνυμα και μεγαλείο των Ολυμπιακών αγώνων είναι κρυμμένο ακριβώς μέσα σε αυτές τις πάνες- αλλά αυτά τα πράγματα δεν κάνει να λέγονται, μην μας πουν για άλλη μια φορά γκρινιάρηδες και οπισθοδρομικούς. Ή, αν τα πούμε, πρέπει να τα πούμε μόνο για να αποδείξουμε ότι "οι δικοί μας Αγώνες" ήταν καλύτεροι. Αντί να πούμε ότι οι αγώνες, όπου και όπως κι αν γίνουν, θα είναι πάντα έτσι. Όχι μόνο κάτι που δεν μας αφορά, αλλά και κάτι που δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Μια οπισθοδρομική, αντιδραστική και πολυέξοδη φαντασμαγορία που πρέπει να σταματήσει!

Μαρία Ξυλούρη