Αλέκος Αλαβάνος: Μεταβατική περίοδος συνολικά για το πολιτικό και κοινωνικό σύστημα

Συνέντευξη με τον Αλέκο Αλαβάνο,
πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ.

Κορυφαίο ζήτημα για το ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του, Αλέκος Αλαβάνος, την ανάδειξη των δυνατοτήτων του ενωτικού εγχειρήματος σε όλα τα επίπεδα και την ένταση της ριζοσπαστικής του δράσης, αφού –όπως χαρακτηριστικά τονίζει- η περίοδος της κρίσης του δικομματισμού και συνολικά του συστήματος κυοφορεί αλλαγές και απελευθερώνει δυνάμεις.

Επίσης, επισημαίνει ότι απαιτείται "ένα πολύ μεγάλο άνοιγμα στον κόσμο της εργασίας και της ανεργίας, ο οποίος πιέζεται πλέον σε ασφυκτικό βαθμό, αλλά πρέπει να βρούμε και τις κατάλληλες μορφές για να τον πλησιάσουμε".

Εν μέσω της πολιτικής και οικονομικής κρίσης γίνεται μια προσπάθεια να υπερπροβληθούν τα δημοσκοπικά ευρήματα ότι "κανένας" στο πλαίσιο του δικομματισμού δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση, καθώς και το "όλοι ίδιοι είναι". Τι προωθείται μέσα απ’ αυτή τη λογική;

Το "κανένας" οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, αφού δεν υπάρχει κανένας ικανός, συνεχίζουν πάλι οι ίδιοι. Μ’ αυτή την έννοια, είναι νομίζω ένα ιδεολόγημα το οποίο χρησιμοποιούν για να μην αλλάξει τίποτα. Από την άλλη μεριά, όμως, επειδή προέρχεται από το ίδιο το σύστημα, εκφράζει το αδιέξοδο, το τέλμα, κι εγώ θα έλεγα και τη βαθιά κρίση του ίδιου αυτού του συστήματος. Και νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό η Αριστερά να προβάλλει στις ευρύτατες δυνάμεις της κοινωνίας, ως μία δύναμη η οποία έχει εναλλακτικές προτάσεις και ριζοσπαστικές λύσεις έξω από τα κατεστημένα και τα καθιερωμένα. Τώρα, η προσπάθειά τους για το "όλοι ίδιοι είναι" είναι πολύ δύσκολο να περάσει. Ανακρίσεις γίνονται εδώ και στη Γερμανία κι αυτοί που πρόκειται να κάτσουν στο εδώλιο του κατηγορουμένου είναι τα κόμματα του δικομματισμού και τα στελέχη τους. Αλλά έχει σημασία για μας συνεχώς να δείχνουμε ότι δεν είμαστε ίδιοι. Δεν είναι εύκολο αυτό. Πολλές φορές, οι δυνάμεις της αδράνειας, του συστήματος, είναι τέτοιες που εγκλωβίζουν κι εμάς. Είναι ζήτημα της καθημερινής δράσης του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς να δείχνει ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι.

Μέχρι στιγμής, η Αριστερά συνολικά και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει λειτουργήσει στην κατεύθυνση να αναδείξει αυτές τις αντιθέσεις, να βαθύνει το ρήγμα που εμφανίζει ο δικομματισμός;

Και ναι και όχι. Η αλήθεια είναι ότι στο ΣΥΡΙΖΑ, που βρίσκεται ακόμη σε "βρεφική" ηλικία, πέσανε προκλήσεις και χρέη τα οποία πέφτουν σ’ έναν άνθρωπο ο οποίος έχει περάσει και την εφηβεία του. Μ’ αυτή την έννοια, απαντώ ναι στην ερώτηση καθώς είναι γεγονός ότι μπορέσαμε και παίξαμε πρωταγωνιστικό ρόλο σε μεγάλα κινήματα, είτε αυτά αφορούσαν στα πανεπιστήμια, στο άρθρο 16, στα θέματα τα περιβαλλοντικά κ.λπ. Και με αυτή την έννοια, συμβάλαμε, εγώ θα έλεγα, στη σημερινή κρίση του δικομματισμού. Από την άλλη, οι προκλήσεις είναι τέτοιες που απαιτούν συνεχή και ουσιαστική παρουσία δική μας μέσα σε δυνάμεις της κοινωνίας, που μας βλέπουν με συμπάθεια, αλλά ίσως ακόμα με επιφυλακτικότητα.

Το 2009 είναι χρονιά εκλογών. Ακούγεται όλο και πιο πολύ, στο πλαίσιο της κρίσης που αναφέραμε πιο πάνω, ότι θα πάμε και σε βουλευτικές εκλογές. Ο ΣΥΡΙΖΑ πόσο προετοιμασμένος είναι για κάτι τέτοιο και με ποιο τρόπο θα προσεγγίσει άμεσα τα κομμάτια εκείνα της κοινωνίας που αναζητούν μια απάντηση σ’ αυτό που βιώνουν;

Να πω, κατ’ αρχάς, ότι κι αυτή η χρονιά μπορεί να είναι χρονιά εκλογών. Έχουμε μπει πια σε συνθήκες πλήρους αβεβαιότητας, παίρνοντας υπόψη την κρίση τους και την ισχνή πλειοψηφία της ΝΔ. Επομένως, το θέμα των εκλογών είναι ανοιχτό για μας από σήμερα. Εμείς δεν πρέπει να το δούμε απλώς σαν μια προεκλογική περίοδο. Πρέπει να το δούμε σαν κάτι πολύ πιο σοβαρό. Δηλαδή, σαν μια περίοδο που έχει ανοίξει και η οποία μπορεί να είναι μεταβατική συνολικά για το πολιτικό και κοινωνικό σύστημα της χώρας. Μ’ αυτή την έννοια, σε όλα τα μέτωπα πρέπει να αναδείξουμε το έπακρο των δυνατοτήτων μας. Και στο προγραμματικό και στο κινηματικό και στο ζήτημα της ενημέρωσης και στη ριζοσπαστική και ακτιβίστικη δράση μας. Θα έλεγα ότι οι καλοκαιρινοί μήνες πρέπει να είναι μήνες κυοφορίας, όπου θα ’χουμε ένα ΣΥΡΙΖΑ από το φθινόπωρο ο οποίος σ’ όλα αυτά τα ζητήματα που μπαίνουν με επείγοντα τρόπο να μπορεί ν’ ανταποκριθεί πολύ πιο γόνιμα απ’ ό,τι μέχρι σήμερα που έχει κάνει μια σπουδαία πορεία.

Με δεδομένη, λοιπόν, την κρίση, από τη μια, και την αδυναμία της αξιωματικής αντιπολίτευσης, από την άλλη, να σταθεί απέναντι στην κυβέρνηση και στα μεγάλα ζητήματα, νομίζετε ότι απελευθερώνονται δυνάμεις, και προς ποια κατεύθυνση ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να τις αξιοποιήσει;

Νομίζω ότι είμαστε σε μια περίοδο που μπορούν να απελευθερωθούν δυνάμεις που είναι δυνατό να δημιουργήσουν εντελώς άλλους συσχετισμούς στην κοινωνία. Θα έλεγα ότι εμείς πρέπει ν’ απευθυνθούμε σε όλους όσοι θα μπορούσαν να στηρίξουν μία τέτοια πλειοψηφία και, βέβαια, εδώ θα θέλει κανείς να εντοπίσει και συγκεκριμένες κατευθύνσεις, να διευρύνει τη σχέση του με τη νέα γενιά, η οποία σε μεγάλο βαθμό προσεγγίζει το Συνασπισμό Ριζοσπαστικής Αριστεράς, να ενεργοποιήσει αυτό το οποίο πολλές φορές έχουμε πει ως σοσιαλιστική συνιστώσα. Δηλαδή, δυνάμεις από το χώρο που είχε ακολουθήσει το ΠΑΣΟΚ και κρατάει τις αξίες σε σχέση με την κοινωνική αλλαγή, με τη δημοκρατία, με το σοσιαλισμό. Και, βέβαια, χρειάζεται από μας ένα πολύ μεγάλο άνοιγμα στον κόσμο της εργασίας και της ανεργίας, ο οποίος πιέζεται πλέον σε ασφυκτικό βαθμό, αλλά πρέπει να βρούμε και τις κατάλληλες μορφές για να τον πλησιάσουμε. Δεν είναι εύκολο. Δεν είναι εύκολο να λες "κάνω αγώνα ενάντια στην ακρίβεια", δεν είναι εύκολο ο αγώνας αυτός να γίνει συνειδητός και να εκτιμηθεί από αυτούς που πλήττονται από την ακρίβεια και την ανεργία.

Στο πλαίσιο αυτό που περιγράφετε, με ποιες πρωτοβουλίες πρέπει σήμερα η Αριστερά και ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ να προσεγγίσει αυτόν τον κόσμο και, αφενός, να του δείξει ότι μπορεί να ελπίζει σε κάτι και, αφετέρου, να ξεκαθαρίσει την κατεύθυνση. Γιατί, για παράδειγμα, το ΚΚΕ επιμένει ότι υπάρχει ένα έτοιμο "κοστουμάκι" για συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με το ΠΑΣΟΚ, που τώρα καμουφλάρεται…

Νομίζω ότι σε μεγάλο βαθμό πλέον όλα αυτά που λέγονται από την πλευρά του ΚΚΕ δεν προσλαμβάνονται σοβαρά στο χώρο της Αριστεράς. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δώσει δείγματα γραφής. Έχει αποδείξει ότι είναι η δύναμη ενάντια όχι μόνο στη ΝΔ αλλά και στο σύστημα συνιλικά. Γι’ αυτό βλέπετε πόσο μεγάλη διαφορά έχει όσον αφορά στην εκτίμηση που δείχνει ο κόσμος στο ΣΥΡΙΖΑ για την αντιπολιτευτική του δράση σε σχέση με τις άλλες κοινοβουλευτικές δυνάμεις της αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένου και του ΚΚΕ. Από ’κεί και πέρα, είναι ένα μεγάλο ζήτημα εμείς να γίνουμε χρηστικοί. Να κάνουμε ξεκάθαρο ότι εννοούμε κάτι άλλο, ότι αυτό το κάτι άλλο θα το εφαρμόσουμε, κι ότι αυτό το κάτι άλλο, όσο προωθημένο και μη συνηθισμένο κι αν είναι στον τρόπο που λειτουργεί το σύστημα, είναι πραγματοποιήσιμο. Αυτό θέλει και μια επεξεργασία, θέλει και την τέχνη της πολιτικής, και θα ’λεγα ότι και η πανελλαδική σύσκεψη και όλες οι διαδικασίες του ΣΥΡΙΖΑ σ’ αυτούς τους στόχους πρέπει να κατατείνουν. Αυτό το πετύχαμε, για παράδειγμα, σε μεγάλο βαθμό στα ζητήματα της παιδείας. Πρέπει να το πετύχουμε τώρα και στα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα.

Έπειτα από έναν πρώτο σημαντικό βηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ, νομίζετε ότι η δυναμική του έχει κατά κάποιον τρόπο παγιωθεί; Εξακολουθεί το εγχείρημα να συγκινεί όλο και μεγαλύτερα κομμάτια της κοινωνίας;

Ποτέ στην κοινωνική εξέλιξη δεν έχουμε ευθείες γραμμές. Πάντα έχουμε τεθλασμένες, έχουμε στάσεις, οπισθοχωρήσεις, επαναπροωθήσεις κ.λπ. Συνολικά νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό αυτό που έχει γίνει από την πλευρά όλων των συνιστωσών και του ΣΥΡΙΖΑ. Υπάρχει όμως ένα κακό. Υπάρχει μία παγίδα: Ότι, αν δεν προχωρήσουμε κι άλλο, όλα αυτά που έχουμε κατακτήσει είναι σε διακινδύνευση. Νομίζω ότι δεν μας θέλουν πια απλώς σαν μια έντονη ριζοσπαστική φωνή μέσα στη Βουλή ή έξω από τη Βουλή. Μεγάλο μέρος της κοινωνίας βρίσκεται σε τεράστια απόγνωση σε σχέση με τα προβλήματά του και αναζητά δυνάμεις που θα αλλάξουν τα πράγματα και, αν δεν είναι η Αριστερά αυτή που θα αλλάξει τα πράγματα, θα ψάξει να βρει σε άλλες δυνάμεις την ελπίδα. Και θα είναι δυνάμεις της δημαγωγίας, του αποπροσανατολισμού και της ανανέωσης του συστήματος.

Το ζήτημα της παγκόσμιας κρίσης αναδεικνύει και καινούριες αντιστάσεις σε όλο τον κόσμο. Πώς μπορούν να συναντηθούν, να συντονιστούν;

Έχουμε μία κρίση με πολύ μεγάλο βάθος και έκταση. Δύσκολα βρίσκει κανείς χώρες εκτός κρίσης. Μια κρίση που πλήττει άμεσα τις μεγαλύτερες κοινωνικές ομάδες κι έχουμε σημαντικές αντιδράσεις σ’ όλες τις χώρες. Όμως πρέπει να ’μαστε ειλικρινείς. Δεν έχουμε μια, είτε σε παγκόσμιο είτε σε περιφερειακό επίπεδο, σχετικά οργανωμένη και σχετικά μαζική παρουσία της Αριστεράς, η οποία θα κάνει αντιπροτάσεις. Μπορεί να πει κανείς ότι, αν συγκρίνει τη σημερινή περίοδο με την περίοδο του πολέμου του Ιράκ, για παράδειγμα, τότε το εύρος και ο ριζοσπαστισμός των κινητοποιήσεων ήταν ασύγκριτα πιο μεγάλος, παρά το γεγονός ότι δεν πλήττονταν άμεσα οι ίδιες οι κοινωνίες, τα νοικοκυριά, τα σπίτια των εργαζόμενων κ.λπ. Αυτό εκφράζεται και με ένα "κάθισμα" του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ, αλλά και του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και της αντικαπιταλιστικής ευρωπαϊκής συνεργασίας στην Ευρώπη. Επομένως, ένας από τους στόχους του ΣΥΡΙΖΑ –και να μη θεωρηθεί μικρομεγαλισμός– είναι να συμβάλει στους συντονισμούς και στην παρουσία της Αριστεράς σε ένα ευρωπαϊκό και διεθνές μέτωπο. Γιατί η παρουσία της Αριστεράς είναι δυστυχώς ακόμα ανεπαρκής σε σχέση με τις περιστάσεις και με τις δυνατότητες που διαμορφώνονται.

Εξαιρετικά χρήσιμη η πρωτοβουλία της ΚΟΕ

Αυτές τις μέρες η ΚΟΕ διοργανώνει ένα μεγάλο διεθνιστικό φεστιβάλ. Συμμετέχουν δεκάδες αποστολές και αντιπροσωπίες από το Νεπάλ μέχρι τη Λατινική Αμερική και από τη Β. Αμερική μέχρι την Ευρώπη. Πώς σχολιάζετε αυτή την προσπάθεια;

Νομίζω ότι τέτοιες πρωτοβουλίες είναι εξαιρετικά χρήσιμες. Ανταποκρίνονται ακριβώς σ’ αυτή την έλλειψη που ανέφερα και πριν. Δηλαδή, στην ανάγκη να υπάρξει σύνδεση των αριστερών δυνάμεων σε πλανητικό επίπεδο, να υπάρξει συζήτηση, να τεθούν κοινοί στόχοι βάσης και να αξιοποιηθούν εμπειρίες, οι οποίες θα μπορέσουν να στηρίξουν και να εμπλουτίσουν τα κινήματα, τα κόμματα και τις δυνάμεις της Αριστεράς σε εθνικό επίπεδο. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι για μένα το μεγάλο ζήτημα σήμερα είναι ότι, όπως κάποτε στη Λατινική Αμερική, που ήταν –με εξαίρεση την Κούβα– μια ήπειρος από δικτατορίες, άρχισε να σπάει στη μια χώρα μετά την άλλη το κατεστημένο δεκαετιών σκληρού βορειοαμερικανικού ελέγχου, έτσι και στην Ευρώπη έχουμε μια παρόμοια κατάσταση, τηρουμένων των αναλογιών. Δηλαδή, στην Ευρώπη ωριμάζουν οι συνθήκες για αριστερές πλειοψηφίες και για αριστερά προγράμματα, και νομίζω ότι αυτή είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση όχι μόνο με τους Ευρωπαίους αλλά και με όλους τους άλλους. Με αυτή την έννοια, ξαναλέω ότι πρωτοβουλίες τέτοιου είδους είναι πάρα πολύ θετικές.

Τη συνέντευξη πήρε ο Μιχάλης Σιάχος