ΔΙΚΤΥΟ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ, τεύχος 8, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2010

Τα λάπτοπ… και τα προβλήματα που δεν έλυσαν

Τα περίφημα λάπτοπ της Α’ Γυμνασίου βρίσκονται πλέον στα χέρια των μαθητών, και οι εκπαιδευτικοί αρχίζουν να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της χρήσης τους. Ως συνήθως, η πρακτική εμπειρία αποδεικνύεται πολύ πιο πλούσια απ’ ό,τι μπορούσαμε να φανταστούμε. Αίσθηση και αρκετές αντιδράσεις προκάλεσε η δημοσίευση από το φιλόλογο Παναγιώτη Χαλούλο των –πικρών, όπως αναφέρει– εμπειριών του από τη δοκιμή χρήσης του λογισμικού για το μάθημα της Ιστορίας. Δημοσιεύουμε εδώ αποσπάσματα από τη συζήτηση που έχει ανοίξει και, όπως φαίνεται, δεν θα κλείσει σύντομα.

Η χρήση του υπολογιστή στην εκπαιδευτική διαδικασία

Σκέψεις με αφορμή την εμπειρία του Παναγιώτη Χαλούλου

[…] Είναι χρήσιμος ο υπολογιστής στην εκπαίδευση;

Αναμφίβολα ναι, και μάλιστα η μη εξοικείωση των μαθητών με τον υπολογιστή δημιουργεί μια νέα γενιά των “πληροφοριακά φτωχών” (information poor) και των “πληροφοριακά πλούσιων”, που φυσικά κρύβει και ταυτόχρονα αναπαράγει ταξικές διακρίσεις.

Είναι θετική η διανομή υπολογιστών στους μαθητές;

Ναι, όμως, όπως σημειώνει ο Παναγιώτης Χαλούλος, κερδίζουν οι επιχειρήσεις. Άλλωστε, ποιος κατασκευάζει και εμπορεύεται τη νέα τεχνολογία στις καπιταλιστικές κοινωνίες; Αυτό είναι ένα ερώτημα κριτικής παιδαγωγικής, που μπορούμε να το συζητήσουμε στην τάξη με τους μαθητές μας, όταν ψηλαφίζουν χαρούμενοι τους νέους υπολογιστές τους. […]

Συμβάλλει ο υπολογιστής στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης;

Εξαρτάται. Αν τα λογισμικά είναι ηλεκτρονικά βιβλία με τη λογική του παραδοσιακού σχολικού βιβλίου ή χρησιμοποιούνται απλώς για την ανεύρεση πληροφοριών, τότε… δεν συμβάλλουν ιδιαίτερα. Απλώς κάνουν πιο γρήγορα τη δουλειά των κλασικών βιβλίων και εγκυκλοπαιδειών και, σε αυτή την περίπτωση, συμβάλλουν μόνο στην οικολογική συνείδηση των παιδιών, που μαθαίνουν να μη δαπανούν χαρτί αλλά να διαβάζουν από την οθόνη. […]

Η χρήση έτοιμων διδακτικών πακέτων σε υπολογιστές μπορεί να μετατραπεί σε μέσο χειραγώγησης και συμμόρφωσης των εκπαιδευτικών στις επιταγές του κέντρου (κρατικού ή ιδιωτικού) που παράγει αυτά τα προγράμματα και στη δημιουργία ενός τύπου εκπαιδευτικού με περιορισμένη αντίληψη του εύρους του επαγγελματισμού του. […]

Κατά συνέπεια…

Ο υπολογιστής και το λογισμικό δεν είναι πανάκεια. Ο ζωντανός εκπαιδευτικός στην τάξη, που θέτει κριτικά ερωτήματα και ζητά από τους μαθητές του να τα απαντήσουν, παίρνοντας πληροφορίες από τον υπολογιστή, είναι το ζητούμενο.

Όμως, αυτός ο εκπαιδευτικός δεν χωρά στο επιλεκτικό σχολείο της μετρήσιμης αποτελεσματικότητας με κριτήριο την επίδοση του μαθητή σε εξετάσεις.

Και εδώ βρίσκεται η αντίφαση του “σχολείου κέντρου μάθησης και αναζήτησης της γνώσης” με το “σχολείο εξεταστικό κέντρο”, που προτείνεται μέσα από τη διασπορά των εξετάσεων. Και στα δύο σχολεία χωρά ο υπολογιστής. Αλλά με διαφορετικό τρόπο και λογική…

Κώστας Θεριανός

---

Ένας λανθασμένος τρόπος προσέγγισης του θέματος

Σκέψεις με αφορμή τα ερωτήματα του Κώστα Θεριανού

Βοηθάει να θέτουμε ερωτήματα για μια κατάσταση, όμως πρέπει να ξεκινάμε από την πραγματικότητα και όχι από τον κόσμο των λέξεων που έχουμε στο κεφάλι μας.

Το πρώτο ερώτημα είναι αφηρημένο και ξεπερασμένο από την ίδια τη ζωή. Θα μπορούσε να τεθεί πριν δέκα χρόνια, όταν το μάθημα των υπολογιστών μπήκε στο αναλυτικό πρόγραμμα. Σήμερα ανακλά περισσότερο το υπαρξιακό πρόβλημα που δημιουργείται όταν έχουμε στο μυαλό μας κριτήρια που μας τα διαψεύδει η ζωή.

Το δεύτερο ερώτημα είναι πάλι εκτός πραγματικότητας. Δεν διανεμήθηκαν υπολογιστές αλλά κουπόνια. Η αγορά φρόντισε να ανατιμήσει το εμπόρευμα, να εξοικονομήσει εργατοώρες μετακυλώντας στον πελάτη το φόρτο εργασίας με το ξεζιπάρισμα, να έχει σταθερούς θεατές των διαφημίσεών της και να διασφαλίσει μόνιμους πελάτες. Σαφέστατα απαντάμε ότι η “διανομή” δεν ήταν θετική.

Το τελευταίο ερώτημα κάνει ένα βήμα προς την πραγματικότητα, αλλά με τέτοιο τρόπο που απογειώνεται στο κενό. Κατασκευάζει δύο διαφορετικά σχολεία με μόνο κοινό τον υπολογιστή. Το καλό έχει τον καθηγητή/τρια με τις κριτικές ερωτήσεις, ενώ το άλλο έχει τις εξετάσεις. Όμως, στην πραγματικότητα, έχουμε ένα σχολείο με τον αυταρχισμό αλλά και τη δημοκρατία, το ενδιαφέρον για τη μάθηση αλλά και την απλή διεκπεραίωση, τη δημιουργικότητα αλλά και την απλή απασχόληση κ.λπ. Σε αυτό το σχολείο μια φουρνιά μαθητών/τριών άνοιξε διαύλους πρόσβασης στους νόμων της αγοράς. Οι “υπολογιστές” είναι το όχημα.

Περί κριτικής σκέψης:

Η οικολογική συνείδηση, συγκεκριμένα η προστασία των δασών, αναπτύσσεται από τη συμμετοχή στο κίνημα, π.χ. για την προστασία και αναδάσωση της καμένης και καταπατημένης Πάρνηθας, και όχι από τη λεκτική αναφορά για το πώς φτιάχνεται το χαρτί.

Για τα περί της “παραδοσιακής διδασκαλίας και των αντίστοιχων βιβλίων”, ας μην ξεχνάμε ότι όλοι εμείς σε τέτοια σχολεία φοιτήσαμε. Μήπως η κριτική σκέψη είναι προϊόν άλλων δραστηριοτήτων, όπου το σχολείο συμβάλλει με τη διδασκαλία του γραπτού λόγου;

Εμείς, τελικά, ποια θέση έχουμε; Μπορούμε να διατυπώσουμε άποψη; Με κριτήριο ότι τον τελευταίο λόγο τον έχουν αυτοί που βρίσκονται μέσα στην τάξη και προωθούν τη γνωστική-μαθησιακή διαδικασία, ζητάμε να μην επαναληφθεί αυτή η “διανομή υπολογιστών”.

Ο κάθε συνάδελφος πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιεί και τον υπολογιστή σε οποιοδήποτε μάθημα, σε οποιαδήποτε ώρα, για οποιοδήποτε θέμα κρίνει ότι βοηθάει. Όλες οι ενέργειες της διοίκησης σε αυτό πρέπει να συγκλίνουν.

Θόδωρος Αφαλωνιάτης

---

Αποσπάσματα από τη συζήτηση στην ιστοσελίδα “Ψηφιακή τάξη”

[…] Ο υπολογιστής τούς δόθηκε χωρίς να έχουν δοθεί οδηγίες χρήσης του υλικού, το οποίο είναι αρκετά χρόνια αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Π.Ι. και δεν είναι τίποτα καινούριο.

[…] Φαίνεται πάντως πως εξυπηρέτησαν τις επιχειρήσεις πρωτίστως. Όμως τις επιχειρήσεις θα εξυπηρετούσαν κι αν, αντί της τωρινής κίνησης προς τους μαθητές, εξόπλιζαν κάθε σχολείο με σύγχρονους Η/Υ στα απαρχαιωμένα εργαστήρια και (ή) κάθε αίθουσα με Η/Υ και διαδραστικό πίνακα ή βιντεοπροβολέα. Και μάλιστα αυτή η δαπάνη θα γινόταν άπαξ.

[…] Τρόμαξα από το… κατεβατό του πληροφοριακού κειμένου για κάθε πολιτισμό και μάλιστα με γλώσσα δυσκολότερη σε πολλά σημεία από το σχολικό βιβλίο, που κι αυτό δυσκολεύονται να κατανοήσουν, αφού η πλειοψηφία των μαθητών έχει φτωχότατο λεξιλόγιο.

[…] Αρκετοί μαθητές μου είναι παιδιά με αρκετά μαθησιακά προβλήματα, μέχρι και (sic) αναλφάβητα! Πώς να τολμήσω τέτοιο μάθημα; Το προσπέρασα [αυτό κάνουν και όσοι άλλοι διδάσκουν στην Α’ τάξη απ’ όσο γνωρίζω].

[…] Ήρθε το Α2 για τη συνέχεια. Χωρίς netbook (τα 2/3 των μαθητών), χωρίς το Φύλλο Εργασίας (τα 2/3 των μαθητών), με ασυμπλήρωτο το Φύλλο Εργασίας. Μερικοί το είχαν φέρει, χωρίς να έχουν διαβάσει τις δύο σελίδες του μαθήματος στο σχολικό βιβλίο (τουλάχιστο αυτό) – θεώρησαν πως δεν είχαμε μάθημα, αφού κάναμε “υπολογιστές” (!) και όχι “κανονικό μάθημα”.

[…] Ίσως το μοντέλο αυτό θα πετύχαινε με μαθητές που θα είχαν επίπεδο γνώσεων υψηλότερο από αυτό των μαθητών μου, που προέρχονται από χαμηλό κοινωνικοοικονομικό στρώμα, αν και με στενοχωρεί να παραδέχομαι κάτι τέτοιο. Εργάζομαι σταθερά (25 χρόνια από τα 28 συνολικά χρόνια υπηρεσίας) στο σχολείο αυτό με μαθητές από εργατικές οικογένειες, πολλές φορές με πολλά και σοβαρά οικογενειακά προβλήματα που σίγουρα επηρεάζουν την ψυχολογία τους και τη στάση τους προς τη ζωή.

[…] Αιωρείται η αίσθηση πως τα λογισμικά δημιουργούνται από ενθουσιώδεις φιλολόγους, που δεν γνωρίζουν την κατάσταση που επικρατεί στο μαθητόκοσμο, τον οποίο αντιμετωπίζουμε καθημερινά εμείς οι διδάσκοντες.

Παναγιώτης Χαλούλος

[…] Έφυγε μία ώρα, ψάχνοντας να βρούμε το κρυμμένο… λογισμικό στα λάπτοπ των μαθητών (κάθε εταιρία απαιτεί και άλλες διαδικασίες) και το μόνο που κατάφεραν κάποιοι μαθητές ήταν να απαντήσουν στην άσκηση αυτοαξιολόγησης…

Θανάσης Αναστασόπουλος, Πάτρα

[…] Το λογισμικό προτείνεται σε συμπιεσμένη μορφή για αντιγραφή σε CD, όταν τα netbooks δεν έχουν οδηγό CD. Μάλιστα, μερικές εταιρίες έδωσαν το εκπαιδευτικό υλικό στα USB flash. Το λογισμικό θα έπρεπε να δοθεί εγκατεστημένο και να μην ψάχνει ο καθηγητής να βρει τον πιο βολικό τρόπο να το “τρέξει”.

Θανάσης Καλαντζής

[…] Αν και οι δικοί μου μαθητές είναι πιο εξοικειωμένοι με την τεχνολογία και έχουν διαφορετική κοινωνικοοικονομική αφετηρία, κλήθηκα να αντιμετωπίσω ανάλογα προβλήματα, κυρίως στη διαχείριση του χρόνου, γεγονός που καθιστούσε τη συγκεκριμένη διαδικασία χρονοβόρα και τελικά αναποτελεσματική.

Κωνσταντίνος Γιωτσόπουλος, Ιδιωτικό Γυμνάσιο “Ελληνική Αναγέννηση”

[…] Η ταχύτητα και η πίεση να εκμοντερνιστεί το εκπαιδευτικό υλικό, οι διδακτικές μέθοδοι και γενικά ο χώρος της εκπαίδευσης έρχονται σε σύγκρουση με τον αργόστροφο μηχανισμό που, σκουριασμένος από έλλειψη χρημάτων, εργασιακές συνθήκες, μέσα και υλικά αλλά και τη διάθεση για εργασία, περιστρέφεται αργά, τρίζοντας και αγκομαχώντας, κάνοντας κενά και διαγράφοντας μια τροχιά εκτός τόπου και χρόνου, αλέθοντας ελλιπώς και αφήνοντας “αμάσητα” σπουδαία κομμάτια στο εκπαιδευτικό λιοτρίβι!…

Αλεξάνδρα Ζώη

^{http://digitalhistoryclass.blogspot.com}