60 χρόνια ΝΑΤΟ: Η Ελλάδα στα γρανάζια της πολεμικής μηχανής, της Ρούλας Μουτσέλου

Σε ένα μήνα το ΝΑΤΟ θα πανηγυρίσει τα 60 του χρόνια, όμως μια άλλη επέτειος, αυτή της ένταξης της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, πέρασε απαρατήρητη. Φοβήθηκαν οι υπεύθυνοι για την 57χρονη συμμετοχή της χώρας μας στη "Συμμαχία" μην προκαλέσουν τα βαθιά ριζωμένα στην Ελλάδα αντιΝΑΤΟϊκά και αντιαμερικανικά αισθήματα. Γιατί ο λαός έχει μνήμη και κρίση. Γνωρίζει τι σημαίνει η πρόσδεση στο ιμπεριαλιστικό άρμα του ΝΑΤΟ. Αναγνωρίζει τη σφραγίδα του σε όλες τις μαύρες σελίδες της μεταπολεμικής ιστορίας και κατεβαίνει στους δρόμους όταν η Ελλάδα σέρνεται σε αμερικανοΝΑΤΟϊκές εκστρατείες. Η "ανατολική" διεύρυνση του ΝΑΤΟ, η ανεξαρτησία του Κοσόβου, οι βάσεις στην Ανατολική Ευρώπη, η μεγαλύτερη παγκοσμίως στρατιωτική βάση μεταξύ Κοσόβου και ΠΓΔΜ, η "αντιπυραυλική ασπίδα" και οι ανταγωνισμοί για το φυσικό αέριο, διαγράφουν τα σχέδια του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Η υποταγή ΝΔ και ΠΑΣΟΚ στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς με αντάλλαγμα την ονομασία της ΠΓΔΜ, μόνο κινδύνους κρύβει για το λαό μας και οφείλει να βρεθεί στο στόχαστρο της πάλης του.

Από την ένταξη στη Χούντα και το Κυπριακό

Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, η θέση της Ελλάδας στη Μεσόγειο, η γειτνίαση με τις Βαλκανικές Λαϊκές Δημοκρατίες και το ισχυρό κομμουνιστικό κίνημα τραβούν την προσοχή του ΝΑΤΟ. Το 1952 ουσιαστικά την Ελλάδα κυβερνά ο Αμερικάνος πρέσβης και επισήμως ο Πλαστήρας. Το κυνήγι των κομμουνιστών συνεχίζεται και στην Αθήνα εκτελείται ο Μπελογιάννης. Το "Στρατηγέ μου, ιδού ο στρατός σας!" του Κανελλόπουλου προς τον Αμερικανό Βαν Φλιτ δεν έχει ξεχαστεί, ο εμφύλιος έχει λήξει με την αμερικάνικη βοήθεια, και οι ΗΠΑ μας έχουν κάτσει κανονικά "στο σβέρκο". Στις 18 Φλεβάρη η Βουλή εγκρίνει την είσοδο στο ΝΑΤΟ –ταυτόχρονα με την Τουρκία– με αρνητικές ψήφους μόνο της ΕΔΑ. Από την οργάνωση "Καρφίτσα" στη δολοφονία Λαμπράκη, ως την έκρηξη στο Γοργοπόταμο το 1964 με 13 νεκρούς, το παρακράτος που στήνεται στην Ελλάδα έχει αμερικανοΝΑΤΟϊκό άρωμα. Το 1967 στη Μ. Ανατολή προετοιμάζεται ο πόλεμος των Έξι Ημερών, το Κυπριακό βράζει και η Αποστασία δεν έχει καταφέρει να ανακόψει το λαϊκό κίνημα. Η αμερικανοκίνητη χούντα ξεπετιέται από παραστρατιωτικούς μηχανισμούς όπως ο ΙΔΕΑ. Δεν είναι τυχαίο πως το σχέδιο "Προμηθέας" που εφάρμοσαν οι συνταγματάρχες την 21η Απρίλη, βασίστηκε σε ΝΑΤΟϊκό σχέδιο για στρατιωτική παρέμβαση σε περίπτωση "κινδύνου", ούτε αποτελούν μύθο οι σχέσεις Παπαδόπουλου-CIA. Η "καριέρα" της χούντας σταματά στο Κυπριακό. Ο ρόλος ΗΠΑ και Βρετανίας στο πραξικόπημα κατά του Μακάριου, που έδωσε το πρόσχημα για την τουρκική εισβολή, είναι αδιαμφισβήτητος. Το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ απαιτούσαν την αποχώρηση του ελληνικού στρατού, ενώ ο 6ος στόλος και η βρετανική RAF κάλυπταν την τουρκική απόβαση και οι βάσεις στην Κρήτη παρενοχλούσαν τα ελληνικά αεροπλάνα που κατευθύνονταν στην Κύπρο.

Ιούλης 1974: Οι ΗΠΑ υποχωρούν στο Βιετνάμ, η πετρελαϊκή κρίση θεριεύει και στην ΕΣΣΔ κυριαρχεί ο Μπρέζνιεφ. Οι Ευρωπαίοι ζητούν ρόλο στην Ελλάδα, η λαϊκή πάλη φουντώνει και στην Κύπρο ορμά ο Αττίλας 2. Μ’ αυτούς τους όρους έρχεται ο συμβιβασμός της Μεταπολίτευσης. Παρότι το "ανήκομεν εις την Δύσιν" μας καθορίζει, η ΝΑΤΟϊκή εμπλοκή στην Κύπρο ήταν τόσο κραυγαλέα, που υπό την πίεση της λαϊκής οργής ο Καραμανλής αναγκάζεται να αποχωρήσει από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Ήταν μια στιγμή που δίνει απαντήσεις σε όσους σήμερα, επικαλούμενοι το "ρεαλισμό", αρνούνται το αίτημα της εξόδου από το ΝΑΤΟ.

Οι διαβεβαιώσεις Καραμανλή στους "συμμάχους" ότι η αποχώρηση είναι "αναστρέψιμη" τηρήθηκαν. Το 1980, δύο μήνες πριν από την είσοδο στην ΕΟΚ, επανερχόμαστε στο ΝΑΤΟ με μια "απόρρητη" συμφωνία που δεν διάβασαν ούτε καν οι βουλευτές που την ψήφισαν! Το σύνθημα "ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο" αντηχεί και φτάνει η "Αλλαγή". Το ΠΑΣΟΚ δεν αποχωρεί από ΝΑΤΟ και ΕΟΚ. Το βέτο που κραδαίνει ο Παπανδρέου γίνεται "αστερίσκος" και υποσημείωση των ελληνικών ενστάσεων στις ΝΑΤΟϊκές αποφάσεις. Παρά τη ρητορική για "εθνική ανεξαρτησία" το ΝΑΤΟ παίζει στα δάχτυλα Ελλάδα και Τουρκία. Ο δύο χώρες υπερεξοπλίζονται όπως το απαιτεί όχι η άμυνά τους, αλλά οι ΝΑΤΟϊκές ανάγκες, και δένονται και οικονομικά στο ιμπεριαλιστικό άρμα. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βελτιώνονται ή χειροτερεύουν, ανάλογα με τα αμερικανικά σχέδια, και φτάνουμε το 1987 (πετρέλαια του Αιγαίου, Σισμίκ) και το 1996 (Ίμια) σε θερμά επεισόδια που καταλήγουν με το διαβόητο "ευχαριστούμε τους Αμερικάνους" του Κ. Σημίτη. Η Τουρκία, μαζί με το Ισραήλ, αναγορεύεται σε χωροφύλακα της περιοχής. Η Ελλάδα υποβαθμίζεται και το ΝΑΤΟ επικυρώνει τις γκρίζες ζώνες, αναγνωρίζει το Αιγαίο ως ενιαίο χωρίς σύνορα χώρο, και δεν υποβάλλει σχέδια πτήσεων όταν μπαίνει στο ελληνικό FIR.

Το "νέο" ΝΑΤΟ και η Ελλάδα

Τη δεκαετία του ’90 το ΝΑΤΟ στρέφεται προς τα Βαλκάνια. Η Ελλάδα συμφωνεί με τους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία το 1999, όπως παραδέχεται ο Τσοχατζόπουλος: "Έχουμε ήδη συμφωνήσει στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, πριν από μερικούς μήνες, να αποδεχτούμε αυτήν την πρωτοβουλία", ενώ για τη διάθεση στο ΝΑΤΟ του λιμανιού της Θεσσαλονίκης ο Ρέππας δηλώνει πως περνούν δυνάμεις με "ελαφρύ εξοπλισμό" άρα είναι "ειρηνευτικές". Το "νέο" ΝΑΤΟ, παγκόσμιος χωροφύλακας, και το αντιτρομοκρατικό δόγμα του 2001 σέρνουν την Ελλάδα στο Ιράκ και το Αφγανιστάν.

Ταυτόχρονα, αλλάζει το αμυντικό δόγμα και η δομή του στρατού σύμφωνα με τις ΝΑΤΟϊκές απαιτήσεις. Μετά την 11η Σεπτέμβρη το ΠΑΣΟΚ προσθέτει στο αμυντικό μας δόγμα την "εθνική απειλή" της τρομοκρατίας, ενώ πρόσφατα η ΝΔ αντικαθιστά τη θέση για "υπεράσπιση των συνόρων" με την αντίληψη για "διεθνή ασφάλεια και σταθερότητα". "Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να ανταποκριθούμε καλύτερα στις διεθνείς υποχρεώσεις μας", δήλωνε ο Σημίτης. "…καθίσταται ενεργότερη η συμμετοχή των Ενόπλων Δυνάμεων στις πολυεθνικές επιχειρήσεις" θριαμβολογούσε η ΝΔ. Οι ένοπλες δυνάμεις προσαρμόζονται σε ένα μοντέλο ευέλικτου επαγγελματικού στρατού ικανού να επιχειρεί άμεσα εκτός συνόρων. Από το 2006 η Ελλάδα, όπως όλες οι χώρες-μέλη, οφείλει να προσαρμόσει το 40% των δυνάμεών της στο μοντέλο της ΝΑΤΟϊκής "Δύναμης Ταχείας Επέμβασης", ενώ το 8% πρέπει να είναι διαθέσιμο σε ΝΑΤΟϊκές επιχειρήσεις.

Η τυπική παράδοση στο ΝΑΤΟ ολοκληρώνεται με το Πρωτόκολλο Συμφωνίας και Συναντίληψης. Από τα λίγα που γράφτηκαν, καθώς στο θέμα δόθηκε ελάχιστη δημοσιότητα, με τη συμφωνία αυτή οι ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις αποκτούν πάγια άδεια επιχειρήσεων στη χώρα, χωρίς κάθε φορά να απαιτείται η έγκριση της Βουλής, όπως ορίζει το Σύνταγμα. Ο διοικητής του ΝΑΤΟ αποκτά υπερεξουσίες, όπως την απόφαση για την κατανομή των εξόδων και τη δυνατότητα επίταξης μεταφορικών μέσων, υπηρεσιών, ακόμα και ατομικών περιουσιών. Σε αυτό τα πλαίσιο, στη χώρα λειτουργούν το Κέντρο Αεροπορικών Επιχειρήσεων Λάρισας, το Κέντρο Ναυτικής Αποτροπής στη Σούδα, το Στρατηγείο "χαμηλής ετοιμότητας" στη Θεσσαλονίκη (με δυνατότητα να φιλοξενεί πυρηνικά, βιολογικά και χημικά όπλα) και το Πολυεθνικό Συντονιστικό Κέντρο Στρατηγικών Θαλάσσιων Μεταφορών που εξυπηρετεί διεθνείς οργανισμούς με τη διεξαγωγή "στρατηγικών μεταφορών" (στρατεύματα και όπλα) από εμπορικά πλοία. Αναγνωρισμένο από το ΝΑΤΟ είναι και το Πολυεθνικό Κέντρο Εκπαίδευσης Επιχειρήσεων Υποστήριξης Ειρήνης στο Κιλκίς, που εκπαιδεύει στελέχη για "ειρηνευτικές" επιχειρήσεις.

• Κάτω οι παγκόσμιοι χωροφύλακες. Να διαλυθεί το ΝΑΤΟ
• Έξω η Ελλάδα από το ΝΑΤΟ – Έξω το ΝΑΤΟ από τα Βαλκάνια
• Έξω οι βάσεις – Να κλείσει τώρα η Σούδα
• Καμιά συμμετοχή στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους – Να γυρίσουν οι στρατιώτες που βρίσκονται εκτός συνόρων

Ρούλα Μουτσέλου

Το χέρι βαθιά στην τσέπη

Παρόλο που τα οικονομικά του ΝΑΤΟ είναι πλήρως αδιαφανή, φαίνεται πως το ΝΑΤΟ κοστίζει στην Ελλάδα από 40 έως 90 εκατ. ευρώ ετησίως για νέες κατασκευές, συντήρηση δομών όπως το Πεδίο Βολής Κρήτης, μισθούς προσωπικού κ.λπ.

• Σύμφωνα με δηλώσεις Μεϊμαράκη, το 2006 το κόστος της συμμετοχής σε "ειρηνευτικές" αποστολές και πολυεθνικές επιχειρήσεις ξεπέρασε τα 250 εκατ. ευρώ.
• Μόνο η παρουσία στο Αφγανιστάν μας κόστισε το 2004, 70 εκατ. ευρώ.
• Η κατασκευή του Κέντρου Εκπαίδευσης Ναυτικής Αποτροπής (15 εκ. ευρώ) και η λειτουργία του (1.300.000 ευρώ ετησίως), επιβαρύνουν αποκλειστικά την Ελλάδα.
• Για το εξοπλιστικό πρόγραμμα του 2009 αναμένεται να διατεθούν –εν μέσω κρίσης– 5 δισ. ευρώ. Στόχος του ΝΑΤΟ είναι κάθε χώρα-μέλος να δαπανά το 2% του ΑΕΠ της σε εξοπλισμούς συμβατούς με τους σκοπούς του.

Βέβαια κάποιοι κερδίζουν. Πρόσφατα ανανεώθηκε η συνεργασία του ΝΑΤΟ με την Intracom Defense Electronics για την υποστήριξη των Patriot στην Ευρώπη, ενώ το 2007 οι ίδιοι συμβαλλόμενοι υπέγραψαν συμφωνία 15 εκατ. δολαρίων για την κατασκευή εξαρτημάτων του πυραύλου ESSM. Σίγουρα είναι πολύ περισσότερες οι εταιρίες που κερδίζουν από τους ΝΑΤΟϊκούς εξοπλισμούς.

Ταυτόχρονα, το ΝΑΤΟ παρεμβαίνει σε μια σειρά χώρους, όπως τα πανεπιστήμια. Και εδώ η αδιαφάνεια είναι πλήρης. Ποτέ δεν μαθεύτηκε τι αφορούσε η έρευνα που χρηματοδοτήθηκε από το ΝΑΤΟϊκό Πρόγραμμα Science for Stability την περίοδο 1981-1992, ποια είναι η σχέση του ΝΑΤΟ με το Ερευνητικό Κέντρο Κρήτης, ή ακόμα ποιες έρευνες υποστηρίζονται την τελευταία δεκαετία από το ΝΑΤΟϊκό πρόγραμμα Science for Peace.

Και επειδή υπάρχει και ιδεολογική πλευρά, να θυμίσουμε μόνο την προκήρυξη για πρακτική άσκηση φοιτητών στην έδρα του ΝΑΤΟ, προκειμένου να αποκτήσουν μια πιο "ισορροπημένη άποψη για τον Οργανισμό", αλλά και μια σειρά σεμινάρια, διαλέξεις και εκδηλώσεις που διεξάγονται για να διορθωθεί η "διαστρεβλωμένη" εικόνα που έχουν για το ΝΑΤΟ οι ιθαγενείς.

Η ελληνική συμμετοχή στις αποστολές του ΝΑΤΟ

Δεκάδες φορές ελληνικές δυνάμεις βρέθηκαν εκτός συνόρων, από την Κορέα όπου το 1950-55 πολέμησαν πάνω από 10.000 Έλληνες (200 δεν γύρισαν ποτέ), ως τις αποστολές του ΟΗΕ στο Κονγκό (1960), τον Περσικό (1990-91) και τη Σομαλία (1993). Τα επόμενα χρόνια και ενώ παραμένουμε με τον ΟΗΕ σε Τσαντ, Δυτική Σαχάρα, Αιθιοπία και Σουδάν, αυξάνονται οι αμερικανοΝΑΤΟϊκές αποστολές. Σύμφωνα με το ΓΕΕΘΑ το Δεκέμβρη εκτός συνόρων βρίσκονταν 2.259 στελέχη των ενόπλων δυνάμεων, συνοδευόμενα από εκατοντάδες άρματα μάχης, C-130 και απαραίτητο εξοπλισμό. Από το 1999 η Ελλάδα συμμετέχει στην ΝΑΤΟϊκή KFOR στο Κόσοβο. Ως το 2003 βρίσκονταν εκεί 1.400 στρατιώτες, ενώ σήμερα παραμένουν 600. Την περίοδο 1995-2004 συμμετείχαμε στη ΝΑΤΟϊκή δύναμη IFOR στη Βοσνία με περίπου 300 στρατιώτες. Το 2004 η επιχείρηση πέρασε στην ΕΕ. Από το 2002 συμμετέχουμε στη ΝΑΤΟϊκή δύναμη στο Αφγανιστάν (ISAF) με 140 αυτήν την περίοδο στρατιώτες, ενώ έντονες είναι οι πιέσεις για αύξησή τους. Διαθέτουμε από το 2002 μια φρεγάτα στην αμερικανική επιχείρηση Enduring Freedom στον Περσικό και άλλη μία στην ΝΑΤΟϊκή Active Endeavour στη Μεσόγειο. Ως "διευκόλυνση" στις αποστολές έχει παραχωρηθεί ο Ναύσταθμος Κρήτης. Συμμετέχουμε στη Μόνιμη Ναυτική Δύναμη του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο που το 1992 επιτηρούσε τον αποκλεισμό της Γιουγκοσλαβίας. Στα τέσσερα χρόνια που έμεινε στην περιοχή έλεγξε πάνω από 70.000 πλοία! Ελληνικές δυνάμεις συνεισφέρουν στη Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης του ΝΑΤΟ που συστάθηκε το 2002. Εδώ και 2 μήνες ελληνική φρεγάτα βρίσκεται στη Σομαλία για τον έλεγχο της πειρατείας. Το 2008 δύο ελληνικά πλοία συμμετείχαν στην υπό ΝΑΤΟϊκό έλεγχο πολυεθνική δύναμη UNIFIL MAR OPS στις ακτές του Λιβάνου.

Βάσεις και "συμμαχικές υποχρεώσεις"

Απαραίτητο εργαλείο του ΝΑΤΟ είναι και το δίκτυο στρατιωτικών εγκαταστάσεων, όπως η βάση των AWACS στο Άκτιο, οι εγκαταστάσεις στον Άραξο, το Πεδίο Βολής Κρήτης, οι αποθήκες του ΝΑΤΟ στο Μαράθι Χανίων, ενώ ανοιχτά παραμένουν τα σχέδια για ΝΑΤΟϊκό λιμάνι στην Καβάλα. Σημαντική είναι και η βάση της Σούδας που, αν και τελεί υπό αμερικανικό καθεστώς, χρησιμοποιείται και από το ΝΑΤΟ το οποίο εξυπηρετείται επίσης απ’ όλα τα λιμάνια και αεροδρόμια της χώρας. Οι επισκέψεις ΝΑΤΟϊκών πλοίων είναι συνεχείς και οι ασκήσεις διαδέχονται η μια την άλλη.

Το χτίσιμο αυτού του δικτύου ξεκίνησε το 1953 με συμφωνία που επέτρεπε στις ΗΠΑ να χρησιμοποιούν "οδούς, σιδηροδρομικάς γραμμάς και χώρους και να κατασκευάζουν και χρησιμοποιούν στρατιωτικά έργα" σύμφωνα με τις οδηγίες του ΝΑΤΟ. "Αι ένοπλαι δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών δύνανται να εισέρχωνται, εξέρχωνται, κυκλοφορούν, υπερίπτανται ελευθέρως" Η συμφωνία συμπληρώνεται το 1956 και ανανεώνεται το 1977. Το 1983 το ΠΑΣΟΚ υπογράφει τη λεγόμενη συμφωνία "απομάκρυνσης" και το 1987 ξεκινά νέες συνομιλίες. Η απομάκρυνση γίνεται στη πράξη παραμονή. Τελικά το 1990, επί Μητσοτάκη, υπογράφεται η συμφωνία στην οποία είχε καταλήξει το ΠΑΣΟΚ και από τότε ανανεώνεται και επεκτείνεται απρόσκοπτα, τόσο από τη ΝΔ, όσο και από το ΠΑΣΟΚ.