Ιρακ, 5 χρονια μετα, του Νίκου Ταυρή

Οι ΗΠΑ συνεχίζουν να βουλιάζουν

Δεν το βάζει κάτω ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός. Ενώ βουλιάζει όλο και περισσότερο στην κινούμενη άμμο του Ιράκ προσπαθεί, παράλληλα με διαφόρων ειδών άλματα, να ξεφύγει από τη δύσκολη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί για αυτόν. Όμως όλες οι προσπάθειες που κάνει τελευταία έχουν πέσει στο κενό και βρίσκεται ένα βήμα πιο πίσω από εκεί που ξεκίνησε.

Τρανό παράδειγμα οι τελευταίες συγκρούσεις που ξέσπασαν στις μεγαλύτερες πόλεις του Ιράκ μεταξύ του ιρακινού στρατού και των σιίτικων ένοπλων πολιτοφυλακών του κληρικού Μοκτάντα αλ Σαντρ. Η αμερικανόδουλη κυβέρνηση Μαλίκι, σε μια προσπάθεια να εδραιώσει την κυριαρχία της σε μια χώρα όπου ολόκληρες περιοχές δεν ελέγχονται από αυτήν, προσπάθησε να αφοπλίσει το Στρατό του Μεχντί (έτσι ονομάζονται οι πολιτοφυλακές που ελέγχονται από τον Σαντρ). Αυτό ήταν μια "λύση" που επέβαλαν οι Αμερικάνοι με διπλό στόχο. Πρώτον, να δοκιμάσει και να αξιολογήσει τις ικανότητες του ιρακινού στρατού και της αστυνομίας σε εκτεταμένες επιχειρήσεις "τήρησης και αποκατάστασης της τάξης". Σοβαρό ζήτημα για τις ΗΠΑ, αφού θα τις βοηθούσε ώστε να μπορέσουν είτε να απαγκιστρώσουν δυνάμεις από το Ιράκ για να χρησιμοποιηθούν, ενδεχομένως, αλλού (π.χ. Αφγανιστάν, Ιράν), είτε να τις γυρίσουν πίσω ώστε να αμβλυνθούν οι εσωτερικές αντιδράσεις. Δεύτερον, γιατί ο στρατός του Σαντρ είναι ένα ακόμα αγκάθι στα πλευρά των ΗΠΑ στην περιοχή. Γιατί, ενώ βρίσκονται σε άτυπη εκεχειρία με τον Στρατό του Μεχντί, δεν μπορούν να έχουν ολοκληρωτικό έλεγχο στο Ιράκ. Αλλά και μια ενδεχόμενη επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράν θα ξεσήκωνε σε ιερό πόλεμο όλο τον σιίτικο οπλισμένο πληθυσμό του Ιράκ, με αποτέλεσμα να χαθεί ο όποιος έλεγχος υπάρχει μέχρι τώρα. Άρα πρέπει να βρεθεί τρόπος αφοπλισμού τους.

Έτσι, ο ιρακινός στρατός ξεκίνησε πριν περίπου δύο βδομάδες μια επιχείρηση αφοπλισμού των σιίτικων πολιτοφυλακών, που συνάντησε όμως σθεναρή αντίσταση. Πάνω από 15.000 άνδρες του στρατού και της αστυνομίας επιχείρησαν σε διάφορες πόλεις και περιοχές του Ιράκ με τον ίδιο τον πρωθυπουργό Μαλίκι (σιίτης και αυτός, αλλά με τη μεριά αυτών που συνεργάζονται πλήρως με τις ΗΠΑ) να μεταβαίνει στη Βασόρα για να συντονίσει τις επιχειρήσεις. Μάλιστα έστειλε και τελεσίγραφο στον Σαντρ να παραδώσει τον οπλισμό μέχρι τις 30 Μάρτη. Η εξέλιξη όμως ήταν απογοητευτική, τόσο για τον ίδιο, όσο και για τις ΗΠΑ. Κύμα εξέγερσης τύλιξε τις μεγαλύτερες πόλεις του Ιρακ, τη Βαγδάτη, τη Βασόρα, την Κούτ, τη Χίλα, τη μαρτυρική Φαλούτζα. Μάλιστα ολόκληρα αποσπάσματα του στρατού και της αστυνομίας πέρασαν με το μέρος των εξεγερμένων σιιτών, ενώ παντού οι κυβερνητικές δυνάμεις αδυνατούσαν να ελέγξουν την κατάσταση. Στη Βαγδάτη οι συγκρούσεις επεκτάθηκαν και πέρα από τα προάστια που ελέγχει ο στρατός του Μεχντί, ενώ δεκάδες ρουκέτες και όλμοι έπληξαν την Πράσινη Ζώνη, την πιο καλά φυλασσόμενη περιοχή του Ιράκ όπου εδρεύουν οι πρεσβείες των ΗΠΑ και άλλων χωρών. Ήταν τέτοια η ορμή της αντίστασης που ο Μαλίκι αναγκάστηκε να παρατείνει το "τελεσίγραφο" αφοπλισμού μέχρι τις 8 Απρίλη. Κάπου εκεί μπήκαν και οι κατοχικές δυνάμεις στο παιχνίδι για να μπορέσει να ελεγχθεί η κατάσταση. Αμερικάνικος και βρετανικός στρατός ανέλαβε να βοηθήσει τις παραπαίουσες ιρακινές κυβερνητικές δυνάμεις, χωρίς όμως ιδιαίτερο αποτέλεσμα. Έτσι ήταν μεγάλη η ανακούφισή τους όταν ο Σαντρ ανακοίνωσε στις 31 Μάρτη ότι αποσύρει τις δυνάμεις του από τις μάχες σε ένδειξη καλής θέλησης και "παραδίδει" τον έλεγχο στην κυβέρνηση – υπό τον όρο να μην αφοπλιστούν οι πολιτοφυλακές. Ο Μαλίκι και οι ΗΠΑ έκαναν, θέλοντας και μη, δεκτή τη χειρονομία καλής θέλησης και δήλωσαν ότι σε λίγες μέρες η ζωή στη χώρα θα επιστρέψει στα "φυσιολογικά" επίπεδα.

Όμως οι ΗΠΑ και η κατοχική κυβέρνηση υπέστησαν μια τακτική ήττα. Φάνηκε ξεκάθαρα ότι ο ιρακινός στρατός και η αστυνομία αδυνατούν να ελέγξουν την κατάσταση χωρίς τις πλάτες του αμερικάνικου στρατού. Από την άλλη, οι ΗΠΑ είναι αναγκασμένες όχι μόνο να διατηρήσουν τα στρατεύματά τους στο Ιράκ, αλλά ίσως ακόμα και να τα αυξήσουν. Το συμπέρασμα είναι ότι πέντε χρόνια μετά την εισβολή τα αδιέξοδα αυξάνουν, παρόλο που έχουν εφαρμοστεί όλων των ειδών οι πολιτικές. Έτσι γίνεται ακόμα πιο δύσκολος ένας νέος τυχοδιωκτισμός των ΗΠΑ στην περιοχή, ενώ παράλληλα συσσωρεύονται οι όροι για μια ενδεχόμενη ήττα τους.

Νίκος Ταυρής