ΔΙΚΤΥΟ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ, τεύχος 5, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2008

Σχολικές γιορτές:
Αγγαρεία ή πεδίο παρέμβασης;

Κάθε χρόνο, όποτε πλησιάζει η περίοδος προετοιμασίας μιας σχολικής εορτής για να τιμηθεί η επέτειος ενός σπουδαίου ιστορικού γεγονότος, πολλοί προοδευτικοί συνάδελφοι στα σχολεία προβληματιζόμαστε για το πώς πρέπει να διοργανωθεί μια τέτοια εκδήλωση στο σχολείο. Από τη μια, να μην εξυπηρετηθεί η εμπέδωση της κυρίαρχης ιδεολογίας, με όλες τις σκόπιμες παραμορφώσεις της ιστορικής πραγματικότητας, κι από την άλλη, να μη φανούμε “προκλητικοί” στο σχολικό μας περιβάλλον και –το χειρότερο– γραφικοί στους μαθητές μας. Το σίγουρο είναι ότι αρνούμαστε να επαναλάβουμε μύθους και ωραιοποιήσεις που προσβάλλουν την ιστορική μνήμη και προσπαθούμε, με τρόπους ήπιους και διακριτικούς, να προβάλλουμε αλήθειες αποσιωπημένες ή βάναυσα παραποιημένες στα τόσα χρόνια παραδοσιακής εκπαιδευτικής πρακτικής. Μια τέτοια προσπάθεια, βέβαια, σε αρκετές περιπτώσεις, επιφέρει κατασυκοφάντηση και ποικίλες διώξεις από τους προϊσταμένους στους τολμηρούς εκπαιδευτικούς. Ας μη λησμονούμε, για παράδειγμα, τι συνέβη δυο χρόνια πριν, στο Γυμνάσιο Βέλου, στην Κορινθία, σε φιλόλογο διδάσκουσα την Ιστορία της Γ’ Γυμνασίου, η οποία αμφισβήτησε κάποιους μύθους, όπως αυτόν του κρυφού σχολειού (κλήση σε απολογία από τον προϊστάμενο της Β’βάθμιας, αυστηρές συστάσεις από το σχολικό σύμβουλο)…

Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, όπως στην περίπτωσή μας (28η Οκτωβρίου, 17η Νοέμβρη) άλλοι απέχουν εντελώς από εορταστικές εκδηλώσεις, παράτες και επετειακές εκπομπές στα ΜΜΕ, βαριεστημένοι και μπουχτισμένοι από τη στρέβλωση και την εξιδανίκευση του παρελθόντος που συνήθως γίνεται. Άλλοι, όμως, εκπαιδευτικοί και γονείς παιδιών σχολικής ηλικίας είμαστε αναγκασμένοι, με κάποιον τρόπο, να συμμετέχουμε. Ίσως και να οφείλουμε να συμμετέχουμε παρά τη δυσφορία μας ή και τους φόβους μας, για να μην αφήνουμε το πεδίο ελεύθερο…

Ποια μπορεί, όμως, να είναι η στάση μας;

Ας μιλήσουμε, κατά τη γνώμη μου, στη νεολαία μας, στους μαθητές και στα παιδιά μας για την αντίσταση του λαού μας στο φασισμό αλλά και στο δωσιλογισμό, στη ρουφιανιά και την υποτέλεια. Ας αποκαλύψουμε τις απόπειρες της ακροδεξιάς (βλ. των Καρατζαφέρη και Πλεύρη) να απαξιώσουν και να σπιλώσουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο των γνήσιων λαϊκών δυνάμεων στον αντιστασιακό αγώνα κατά των εισβολέων και των συνεργατών τους, αρχικά, και κατά των ωμών επεμβάσεων των Δυτικών “απελευθερωτών” και “συμμάχων” μας, στη συνέχεια (βλ. π.χ. άποψη Πλεύρη, ότι την πραγματική αντίσταση δεν την έκανε το λαϊκό στοιχείο αλλά μόνο οι αξιωματικοί του ελληνικού στρατού). Ας πείσουμε τη νεολαία μας ότι, όπως ισχυριζόταν ο Γ. Κορδάτος, είναι σκόπιμο να μετουσιωθεί η γνώση του άμεσου ή απώτερου παρελθόντος σε ικανότητα διάγνωσης των κινητήριων διεργασιών του παρόντος και σε δραστηριοποίηση. Κι ότι αυτό είναι στον αντίποδα όλων των συστηματικών προσπαθειών ευνουχισμού και απονάρκωσής της νεολαίας, ότι αυτό θα αχρηστεύσει όλες τις επιχειρήσεις παθητικοποίησης κι εξανδραποδισμού των λαϊκών μαζών. Ας αναδείξουμε, τέλος, με τις δικές μας παρεμβάσεις μέσα κι έξω από τα σχολεία την ανάγκη διάσωσης και διαιώνισης της ιστορικής μνήμης, ανάγκη που ασφαλώς δεν καλύπτεται με τις μιλιταριστικές παρελάσεις και τους στομφώδεις λόγους των επισήμων, αλλά με τις αναφορές της αριστεράς στους αγώνες του λαού μας…

Έτσι, ίσως καταφέρουμε εμείς, οι εκπαιδευτικοί, να μην περιοριζόμαστε στο ρόλο των απλών διεκπεραιωτών εντολών και εφαρμοστών ανούσιων εγκυκλίων, αλλά να λειτουργήσουμε ως “διανοούμενοι της κοινωνικής αλλαγής”, όπως μας συμβουλεύει κι ο H. Giroux, οι οποίοι αντιδρούμε στην προμελετημένη δημιουργία πλανημένων κοινωνικών συνειδήσεων ατόμων που σκέφτονται, που ενεργούν, σε τελική ανάλυση, σε βάρος των ίδιων τους των συμφερόντων.

Ελεάννα Βλαβιανού, Αθήνα