ΘEΣEIΣ ΓΙΑ ΤΟ 2ο ΣYNEΔPIO ΤΗΣ KOE
Mε τη Διεθνή Kοινότητα των Λαών, για την ενότητα στη δράση της Aριστεράς, στο δρόμο της Kομμουνιστικής Aριστεράς!
Οι θέσεις για το 2o συνέδριο, που θα γίνει τον Ιούνιο, εγκρίθηκαν από το καθοδηγητικό όργανο της ΚΟΕ στις 31 Μαρτίου και 1 Απριλίου και συζητούνται την περίοδο αυτή σε ολόκληρη την οργάνωση. Οι θέσεις χωρίζονται σε τρία μέρη: Ι. Για τις διεθνείς και εσωτερικές εξελίξεις, ΙΙ. Ο απολογισμός της ΚΟΕ, ΙΙΙ. Οι γενικές και ειδικές κατευθύνσεις της ΚΟΕ. Στην παρούσα δημοσίευση έχουν απαλειφθεί ορισμένα σημεία. Όπου έχει συμβεί αυτό, θα σημειώνεται με […].
Ι. Για τις διεθνείς και εσωτερικές εξελίξεις
Μέρος πρώτο: Εξελίξεις στον κόσμο
Α. Οι ρωγμές του ιμπεριαλιστικού νεοταξικού μονόδρομου και ο πολυπολικός κόσμος
Β. Μια Ευρώπη σε κρίση – H απάντηση των κινημάτων
Γ. Η Διεθνής Κοινότητα των Λαών
Μέρος δεύτερο: Εξελίξεις στην Ελλάδα
Α. Από τον «εκσυγχρονισμό» στη «μεταρρύθμιση», o οδοστρωτήρας του νεοφιλελευθερισμού
Β. Η Ελλάδα πιο πολύ στο στρατόπεδο των προθύμων στις ΗΠΑ
Γ. Η ηγεμονία της αστικής τάξης στην Ελλάδα και οι ρωγμές της
Δ. Οι αντιστάσεις στην ελληνική κοινωνία 2003-2007
Απολογισμός του καθοδηγητικού οργάνου
Α. Με τη Διεθνή Κοινότητα των Λαών
Β. Για την ενότητα δράσης, για το πολιτικό και κοινωνικό μέτωπο ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό
Γ. Για τη συγκρότηση και ανάπτυξη της ΚΟΕ
Η ταυτότητά μας – Η κατάστασή μας
ΚΟΕ μέσα στο λαό – ΚΟΕ δυνατή στην αριστερά
Εφημερίδα «Αριστερά!». Εκδοτικός – ιδεολογικός τομέας. Διεθνείς σχέσεις
Για τη δουλειά στη γειτονιά – πόλη
Ι. Για τις διεθνείς και εσωτερικές εξελίξεις
Μέρος πρώτο: Εξελίξεις στον κόσμο
Α. Οι ρωγμές του ιμπεριαλιστικού νεοταξικού μονόδρομου και ο πολυπολικός κόσμος
1. Το πλέον χαρακτηριστικό στοιχείο του σύγχρονου κόσμου στα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα είναι η ανάδυση των ρωγμών και της ευθραυστότητας που παρουσιάζει με όλο και εμφανέστερο τρόπο ο παγκοσμιοποιημένος μονοπωλιακός καπιταλισμός και το νεοταξικό του εποικοδόμημα και, παράλληλα, η ανάδυση ενός νέου πόλου, αυτού των αγωνιζόμενων λαών.
2. Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός, ό,τι και αν έκανε για να διατηρήσει και να εκμεταλλευτεί τη μονοπωλιακή του θέση ως μοναδικής υπερδύναμης εδώ και 15 χρόνια, δεν μπορεί να διατηρήσει την παγκόσμια κυριαρχία χωρίς κλυδωνισμούς, αδυνατεί να προωθήσει με επιτυχία τα κοσμοκρατορικά του σχέδια. Η υπό αμερικάνικη κυριαρχία προσπάθεια επιβολής μιας Νέας Τάξης Πραγμάτων προχωρεί με αντιφατικό τρόπο και σκορπά μια τεράστια διεθνή αταξία την οποία αδυνατούν να ελέγξουν οι ιμπεριαλιστές: νέοι πόλοι αναδεικνύονται στη διεθνή σκηνή, παλιοί και νέοι ανταγωνισμοί ανατροφοδοτούνται, δημιουργούνται νέες δυνατότητες στην ιστορική εξέλιξη. Ο ιμπεριαλιστικός νεοταξικός μονόδρομος παρουσιάζει ρωγμές, αρχίζει να φαίνεται η αδιέξοδη και τραγική για την ανθρωπότητα πορεία του, απονομιμοποιούνται τα δόγματα που είχε επιβάλλει η «ενιαία σκέψη» κατά τις δύο προηγούμενες δεκαετίες, αναδύεται όλο και καθαρότερα ο γενοκτονικός του χαρακτήρας.
3. Ο σύγχρονος κόσμος δεν είναι μονοπολικός αλλά πολυπολικός. Ένας από τους υπό διαμόρφωση πόλους είναι ο πόλος των αγωνιζόμενων λαών, η Διεθνής Κοινότητα των Λαών. Η ύπαρξη και δράση αυτού του πόλου βαθαίνει ακόμα παραπέρα την κρίση του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού αλλά και του συστήματος διεθνών σχέσεων που ήθελε να επιβάλλει το νεοταξικό ιμπεριαλιστικό διευθυντήριο. Η έννοια του πολυπολικού κόσμου περικλείει μια σύνθετη και σε εξέλιξη κατάσταση, την οποία δεν διαμορφώνει ένας μοναδικός και αδιαμφισβήτητος παράγοντας, π.χ. ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός. Η έννοια του μονοπολικού κόσμου προσέδιδε στον παράγοντα αυτό υπερφυσικές και εξωιστορικές δυνατότητες.
4. Στον κόσμο σήμερα υπάρχουν: α) μία υπερδύναμη (στρατιωτική, πολιτική, οικονομική), οι ΗΠΑ, β) τρεις μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα), γ) 4 μεγάλα οικονομικά κέντρα (ΗΠΑ, Ευρώπη, Ιαπωνία, ενώ αναδύεται και η Κίνα), δ) μερικές μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία, Ιαπωνία, Ιταλία κ.λπ.). Ταυτόχρονα, δημιουργούνται νέες ομαδοποιήσεις χωρών και δυνάμεων, που κι αυτές προσπαθούν να παρέμβουν περισσότερο ή λιγότερα ανεξάρτητα (Ινδία, Βραζιλία, Κίνα κ.λπ.). Ο υπό διαμόρφωση πόλος των αντιστάσεων σε ολόκληρο τον κόσμο δείχνει επίσης την αδυναμία των ιμπεριαλιστών να επιβάλλουν παντού την κυριαρχία τους και την ομοιομορφία που θα ήθελαν. Σε αυτό το περιβάλλον οξύνονται και αναδεικνύονται με πιο έντονο τρόπο και σε νέες κλίμακες τόσο οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, όσο και η αντίθεση που αντιπαραθέτει τους λαούς, τα έθνη και την εργατική τάξη σε ολόκληρο τον κόσμο από τη μια πλευρά με τις ιμπεριαλιστικές μονοπωλιακές δυνάμεις και τους συμμάχους τους από την άλλη. Η τελευταία είναι η κύρια αντίθεση στο σύγχρονο κόσμο.
5. Στη σύγχρονη ιστορία υπήρχαν βασικές δυνάμεις που αντιπαρατίθονταν, καθώς και ενδιάμεσες δυνάμεις. Ο σύγχρονος καπιταλιστικός κόσμος γνώρισε στον 20ό αιώνα ένα μεγάλο σχίσμα με την Οχτωβριανή Επανάσταση, και χωρίστηκε σε δύο θανάσιμα αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Στην πορεία σχηματίστηκαν δύο συνασπισμοί, ο ναζιφασιστικός άξονας και η αντιχιτλερική συμμαχία. Ο αντιαποικιακός αγώνας μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο γέννησε το κίνημα των «αδεσμεύτων» χωρών, που αποτέλεσε μια άλλη διεθνή συσπείρωση. Η πορεία της ΕΟΚ και της ΕΕ αποτελούσε σε ένα βαθμό κίνηση αποδέσμευσης από την αμερικάνικη κηδεμονία και δημιουργίας ενός νέου πόλου στη διεθνή οικονομική και πολιτική ζωή. Ο «διπολικός κόσμος» έκφραζε την όξυνση του ανταγωνισμού ανάμεσα σε ΗΠΑ και ΕΣΣΔ και προσπαθούσε να ευθυγραμμίσει στις ανάγκες τους όλες τις ενδιάμεσες δυνάμεις, να εμποδίσει κάθε συσπείρωση σε ανεξάρτητη κατεύθυνση από τις δύο ανταγωνίστριες δυνάμεις. Μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού», οι ΗΠΑ προσπάθησαν να προωθήσουν έναν «μονοπολικό» κόσμο στον οποίο θα κυριαρχούσαν απόλυτα.
6. Στις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα προσπαθήθηκε από τις ΗΠΑ και τις άλλες δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις να επιβληθεί μια τεράστια ομοιομορφία (πολιτική, οικονομική, κοινωνική) και να εξαπλωθεί μια διεθνοποιημένη (παγκοσμιοποιημένη) οικονομική βάση που θα εξυπηρετούσε τους στόχους της κερδοφορίας μέσα σε ένα περιβάλλον παρατεταμένης κρίσης. Παράλληλα, για να γίνει αυτό δυνατό, προσπαθήθηκε να στηθεί ένα διεθνές αντιδραστικό επιθετικό εποικοδόμημα, η Νέα Τάξη Πραγμάτων, με ενιαία πάνω-κάτω χαρακτηριστικά. Στη βάση αυτή προωθήθηκαν αναδιαρθρωτικά κύματα αλλαγών και προσαρμογών, εξαπολύθηκαν πόλεμοι και διεθνείς σταυροφορίες. Στην ουσία πολλαπλασιάστηκε η αταξία, η αστάθεια και οι συστεμικοί κίνδυνοι σε παγκόσμιο επίπεδο.
7. Ο σύγχρονος παγκοσμιοποιημένος μονοπωλιακός καπιταλισμός μαστίζεται από μια παρατεταμένη κρίση, της οποίας τα συμπτώματα γίνονται ολοένα και πιο ορατά, πιο συχνά, πιο βαθιά, πιο καταστροφικά. Οι «απαντήσεις» του κεφαλαίου στην κρίση είναι η υιοθέτηση μέτρων που οδηγούν σε καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων και δυνατοτήτων, σε φυγή προς τη χρηματιστηριοποίηση της οικονομίας, σε ενδυνάμωση της στρατιωτικοποίησης και του πολέμου σαν μοναδικής διεξόδου για την οικονομική αναζωογόνηση, σε γενικευμένη παγκόσμια λιτότητα και αποκλεισμό τεράστιων μαζών από κάθε παραγωγική δραστηριότητα. Τα αποτελέσματα αυτών των «απαντήσεων» είναι καταστρεπτικά. Ο καπιταλισμός στο «μεταβιομηχανικό» ιμπεριαλιστικό του στάδιο καταγράφεται σαν ένα γενοκτονικό σύστημα που υιοθετεί την «καταστροφική παραγωγή» (εγκληματική σπατάλη των πρώτων υλών και του ανθρώπινου δυναμικού, ανελέητη κακομεταχείριση δισεκατομμυρίων ανθρώπων, βιασμός της φύσης παρ’ όλη τη ρητορική περί οικολογίας, πόλεμοι).
8. Η στρατηγική της μοναδικής υπερδύναμης, των ΗΠΑ, ήταν να ευθυγραμμίσει έως ένα βαθμό στις διακηρύξεις και στους στόχους τους ανταγωνιστές της, να κάνει αδύνατο σε ένα βραχυπρόθεσμο διάστημα να εμφανιστεί κάποιος που να μπορεί στα σοβαρά να την ανταγωνιστεί, να μπορεί να εξάγει την κρίση της σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Η φυγή προς τον πόλεμο αποτέλεσε βασικό μοχλό των παραπάνω επιδιώξεων, ιδιαίτερα μετά τις 11/9/2001. Ο «νέος αμερικάνικος αιώνας» και το δόγμα του «πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία», με τα οποία ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός προσπάθησε να προωθήσει την στρατηγική του, είχαν ορισμένα αποτελέσματα αλλά δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν άλλες εξελίξεις. Μεγαλύτερη επιτυχία του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού μπορεί να θεωρηθεί η παρεμπόδιση της Ευρώπης να βαδίσει πιο γρήγορα προς τη συγκρότηση ενός ενιαίου ανταγωνιστικού ιμπεριαλιστικού πόλου. Η διάσπαση της Ευρώπης σε «νέα», φιλοαμερικάνικη, και σε «παλιά», όχι τόσο φιλοαμερικάνικη, ήταν ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα των αμερικάνων ιθυνόντων. Όσον αφορά την εκπλήρωση των υπόλοιπων στόχων τους, δεν μπορούν να είναι και τόσο ευχαριστημένοι.
9. Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός βρίσκεται σήμερα μπροστά σε μια κρίση, όχι στόχων αλλά δυνατοτήτων να επιβάλλει μια αλαζονική και υπερφίαλη στρατηγική κυριαρχίας σε ολόκληρο τον κόσμο. Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι’ αυτήν την κρίση: οικονομικοί, πολιτικοί, γεωπολιτικοί, και ασφαλώς λόγοι που συνδέονται με την πάλη και αντίσταση των λαών.
• Οικονομικοί λόγοι: Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να κάνουν κάτι που να αντιστρέψει τη σχετική μείωση της οικονομικής τους δύναμης στο κόσμο, τη φθίνουσα δηλαδή πορεία της αμερικάνικης οικονομίας στο σύγχρονο κόσμο. Οι ΗΠΑ δεν μπορούν με οικονομικούς όρους να επιβάλλουν ή να φτάσουν στους στόχους τους επειδή είναι σε μεγάλο βαθμό αλληλεξαρτώμενες με άλλα οικονομικά κέντρα, γνωρίζουν συχνές οικονομικές κρίσεις, έχει αδυνατίσει ο ρόλος του δολαρίου στην παγκόσμια οικονομία και τέλος γιατί η χρέωσή τους πλησιάζει αστρονομικά ποσά. Μόνο με τον πόλεμο και τον έλεγχο στρατηγικών προϊόντων μέσω του πολέμου μπορούν να αναθερμάνουν την οικονομία τους και να επιβάλλουν όρους στους ανταγωνιστές τους.
• Πολιτικοί λόγοι: Οι ΗΠΑ δεν μπόρεσαν να εκμεταλλευτούν προς όφελός τους τις ευνοϊκές συνθήκες που δημιουργήθηκαν από τη νίκη τους στον «ψυχρό πόλεμο». Γνωρίζουν μια μεγάλη διεθνή απομόνωση –ιδιαίτερα τα τελευταία 5 χρόνια– και για να επιβληθεί ο νεοσυντηρητισμός στο εσωτερικό τους χρειάστηκε να προσφύγει σε εκτεταμένες νοθείες του εκλογικού αποτελέσματος. Τα κτυπήματα που έχει δεχτεί η πολιτική των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική και στη Μέση Ανατολή (Ιράκ, Λίβανος) απέδειξαν ότι οι ΗΠΑ δεν είναι σε θέση, όχι να διεξάγουν με επιτυχία 4 πολέμους ταυτόχρονα όπως διαφήμιζαν οι επιτελείς τους, αλλά ούτε καν να διατηρήσουν μια χώρα υπό κατοχή. Σε παγκόσμιο επίπεδο αρχίζει να γίνεται πιο εμφανής η δυνατότητα να καταφερθούν πλήγματα στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό.
• Γεωπολιτικοί όροι: Ναι μεν ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός έχει παρουσία σε χώρους που δεν είχε ποτέ (Βαλκάνια, κεντρική Ασία, Αραβικός κόσμος), μπορεί ακόμα να διέσπασε την Ευρώπη για τον πόλεμο στο Ιράκ, όμως δεν κατόρθωσε να αποτρέψει την ενδυνάμωση άλλων κέντρων (π.χ. Ρωσία, Κίνα), ούτε κατάφερε να δώσει κτυπήματα σε περιφερειακές δυνάμεις. Ακόμα περισσότερο, για να μπορέσει να στηρίξει μια κατοχική κυβέρνηση στο Ιράκ, αναγκάστηκε να συνεργαστεί με μια περιφερειακή δύναμη, το Ιράν (που συγκαταλέγεται στο στόχαστρό του), και να τα χαλάσει έως ένα σημείο με μια άλλη περιφερειακή δύναμη που έχει ανάγκη: την Τουρκία. Παράλληλα, δεν μπόρεσε να φρενάρει διαδικασίες ομαδοποιήσεων και οικονομικής συνεργασίας άλλων χωρών και δυνάμεων (Ομάδα Σαγκάης, Λατινική Αμερική, συνεργασία ΕΕ – Ρωσίας κ.λπ.).
10. Μέχρι πριν λίγο καιρό ήταν συνηθισμένη η αναφορά στην τριάδα «ΗΠΑ-Ευρώπη-Ιαπωνία» για να περιγραφεί ο καπιταλιστικός κόσμος και τα βασικά του κέντρα. Σήμερα έχουν υπάρξει τροποποιήσεις. Η Ρωσία, μετά από μια περίοδο υποβάθμισης και ανασυγκρότησης, ξαναπροβάλλει δυναμικά, ιδίως στον ενεργειακό τομέα. Η Κίνα αποτέλεσε κύριο υποδοχέα των ξένων άμεσων επενδύσεων και έδωσε μια ανάσα στον παγκόσμιο καπιταλισμό. Από την άλλη, μετατράπηκε σε μεγαλύτερο δανειστή των ΗΠΑ, ξεπερνώντας την Ιαπωνία. Τέλος, στην Ευρώπη, η Γερμανία ξεπρόβαλε σαν ιθύνουσα δύναμη και ήταν η κύρια ωφελημένη από το ευρώ και τις ευρωενωσιακές πολιτικές.
11. Ο 20ός αιώνας έκλεισε με δύο γεγονότα: Τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία και την αρχή ενός νέου διεθνούς κινήματος στο Σιάτλ των ΗΠΑ. Ο 21ος αιώνας ξεκίνησε με το Αργεντινάτσο, την ταυτόχρονη ενδυνάμωση της οικονομικής κρίσης στα βασικά κέντρα του καπιταλισμού, την επίθεση στους δίδυμους πύργους, τη γενίκευση της ένοπλης παγκοσμιοποίησης και της διεθνούς αταξίας. Μέσα σε λίγα χρόνια συσσωρεύονται πολλοί όροι για μια πιθανή στροφή στην παγκόσμια σκηνή. Τα επόμενα χρόνια θα καθοριστούν τόσο από τη συγκεκριμένη έκβαση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων όσο –και κυριότερο– από την έκβαση της αντίθεσης που αντιπαραθέτει τους λαούς, τα έθνη και την εργατική τάξη σε ολόκληρο τον κόσμο με τις ιμπεριαλιστικές μονοπωλιακές δυνάμεις και τους τοπικούς αντιδραστικούς συνεργάτες τους. Στη βάση αυτή θα δούμε νέες καταστάσεις, νέα πολιτικά και κοινωνικά μορφώματα, νέες εξεγέρσεις – επαναστάσεις – πολέμους και ανατροπές.
12. Απαραίτητος όρος και αναγκαία προϋπόθεση για μια θετική εξέλιξη στο σύγχρονο κόσμο είναι η απομόνωση, το κτύπημα και η ήττα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού σε όλα τα πεδία, και η ενδυνάμωση του πόλου των αντιστάσεων και αγώνων, η ενδυνάμωση και κατοχύρωση της Διεθνούς Κοινότητας των Λαών. Αυτό το διπλό καθήκον συμπυκνώνει τη βασική μας κατεύθυνση για τις διεθνείς εξελίξεις.
Β. Μια Ευρώπη σε κρίση – H απάντηση των κινημάτων
13. Ολόκληρη η Ευρώπη διαπερνιέται από μια βαθύτατη κρίση. Κρίση οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική. Μέσα σ’ αυτή την πολλαπλή κρίση αντιπαρατίθενται όλες οι πολιτικές, όλες οι ιδεολογίες, όλες οι ταξικές και πολιτικές δυνάμεις. Στην καρδιά αυτής της κρίσης βρίσκεται η βασική και ανειρήνευτη αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργατική τάξη, ενώ παράλληλα εκφράζονται και επενεργούν οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και οι ανταγωνισμοί. Οι εξελίξεις στην Ευρώπη καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από τις ανάγκες και τις αντιθέσεις που υπαγορεύουν τα μονοπώλια, που ακόμα είναι συγκροτημένα σε εθνική βάση, καθώς και από τις στρατηγικές που χάραξαν βασικές ευρωπαϊκές δυνάμεις για να μπορέσουν να παίξουν ρόλο στο ξαναμοίρασμα του κόσμου, ειδικά στη «μετακομμουνιστική εποχή». Η κοινή συμφωνία όλων των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων της Ευρώπης, όλων των ευρωπαϊκών μονοπωλίων και όλων των αστικών τάξεων για επιβολή των νεοφιλελεύθερων συνταγών σε βάρος των εργαζομένων στην Ευρώπη, και η κοινή απόφασή τους να ανατινάξουν όλες τις κατακτήσεις των εργαζομένων, η οποία αποτέλεσε τη βάση όλων των συμφωνιών για την οικονομική ολοκλήρωση (Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη 1987, Μάαστριχτ 1992, Άμστερνταμ 1996, Νίκαια 2000, Λισαβόνα 2003, καθιέρωση του ευρώ, δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας), δημιούργησε τις προϋποθέσεις που ήθελαν τα μονοπώλια για την καλύτερη αξιοποίησή τους μέσα στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.
14. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αποτελεί ένα συγκεντρωτικό υπερεθνικό οργανισμό που εκφράζει τον συγκερασμό και τις επιδιώξεις των πιο ισχυρών δυνάμεων στην Ευρώπη και φέρνει επάνω της ανεξίτηλα τα στίγματα:
α) Της αντιλαϊκής-αντεργατικής πολιτικής, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας προγράμματα πανευρωπαϊκής λιτότητας.
β) Της ιμπεριαλιστικής πολιτικής, αφού οργανώνει τη συμμετοχή των διαφόρων χωρών στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους (Ιράκ, Γιουγκοσλαβία, Παλαιστίνη), ανοίγει δρόμους στη δημιουργία ζωτικών χώρων για τις δυτικοευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (διεύρυνση με χώρες ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης, Βουλγαρία, Ρουμανία, Τουρκία), συγκαλύπτει και νομιμοποιεί τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» που εξάγγειλαν οι ΗΠΑ.
γ) Της αντικομουνιστικής πολιτικής, όπως φάνηκε με τη στήριξη του κατάπτυστου αντικομμουνιστικού μνημονίου, των επιθέσεων και εμπάργκο που επιβάλλονται στην Κούβα στο όνομα των «δημοκρατικών δικαιωμάτων».
δ) Της καταπάτησης όλων των δημοκρατικών ελευθεριών και κατακτήσεων, της οικοδόμησης της «Ευρώπης-φρούριο», των τρομονόμων, των μαύρων λιστών, της Συνθήκης Σένγκεν, των στρατοπέδων συγκέντρωσης για τους μετανάστες, του ρατσισμού και της ισλαμοφοβίας.
15. Όπως είναι φυσικό, η ύπαρξη μιας μονοπωλιακής διακρατικής ένωσης δεν μπορεί να καταργήσει το νόμο της ανισόμετρης ανάπτυξης, ούτε να απορροφήσει τις αντιθέσεις και τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Έτσι, η ΕΕ δεν οδηγεί στη «σύγκλιση» αλλά στις «πολλαπλές ταχύτητες» και στην ΕΕ των «ομόκεντρων κύκλων». Σήμερα, στην ΕΕ των 27 διακρίνονται με εμφανή τρόπο τρεις «ζώνες»: του ευρωπαϊκού διευθυντηρίου, των ενδιάμεσων δυνάμεων και των νεοεισερχόμενων πρώην ανατολικών χωρών.
16. Ακόμα περισσότερο, μεγάλες αντιθέσεις ήρθαν στο προσκήνιο με αφορμή τον πόλεμο στο Ιράκ, οι οποίες έφεραν στην επιφάνεια τις «δύο Ευρώπες» σύμφωνα με τις δηλώσεις των αμερικάνων ιθυνόντων. Επομένως στην κρίση της Ευρώπης σήμερα ενεργό ρόλο παίζουν κυρίως οι αντιθέσεις που αντιπαραθέτουν τις ΗΠΑ προς το δοκιμαζόμενο γαλλογερμανικό άξονα από τη μια και από την άλλη οι αντιθέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στο γαλλογερμανικό άξονα και την Αγγλία. Οι αντιθέσεις οξύνθηκαν ακόμα περισσότερο από την παρεμβολή του μαζικού κινήματος ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό και τον πόλεμο στην Ευρώπη. Σε ολόκληρη την Ευρώπη και ιδιαίτερα στις χώρες της ΕΕ μεγάλωσε η απονομιμοποίηση της ΕΕ, θεωρήθηκε ότι όλο το εγχείρημα και οι σχεδιασμοί της ταυτίζονται με το νεοφιλελευθερισμό και τη συμμετοχή στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους. Η καταδίκη του λεγόμενου ευρωσυντάγματος από τους γάλλους και ολλανδούς στα δημοψηφίσματα, η τεράστια συμμετοχή στα αντιπολεμικά συλλαλητήρια, η απαίτηση αποχώρησης των στρατευμάτων από το Ιράκ έφτασε μέχρι να ρίξει κυβερνήσεις (Ισπανία) και να φέρει μεγάλες πολιτικές ανακατατάξεις. Την ίδια στιγμή στα μάτια των εργαζομένων ο «Μεγάλος Συνασπισμός» που έγινε στη Γερμανία δείχνει την ουσιαστική συμφωνία δεξιών και κεντροαριστερών σχηματισμών στα νεοφιλελεύθερα δόγματα, αλλά και την ανάγκη και τη δυνατότητα απόσπασης δυνάμεων από αυτούς.
17. Η αντιδραστική, αντεργατική, αντικομμουνιστική, ιμπεριαλιστική, αντιδημοκρατική και υπερσυγκεντρωτική ΕΕ δεν μεταρρυθμίζεται, δεν αλλάζει χαρακτήρα. Δεν ταυτίζουμε την Ευρώπη με την ΕΕ, ούτε παγώνει η σκέψη μας ώστε να μην μπορούμε να φανταστούμε μια Ευρώπη χωρίς την ΕΕ, με κυρίαρχους τους λαούς και τους εργαζόμενους, με μια νέα μορφή συνεργασίας μεταξύ τους, απαλλαγμένης από τα δεσμά του κεφαλαίου. Το αίτημα για «περισσότερη Ευρώπη» δεν αντιπροσωπεύει κάτι ουσιαστικό πέρα από την υποστήριξη δυτικοευρωπαϊκών δυνάμεων στον ανταγωνισμό τους με τις ΗΠΑ, και οδηγεί στη δορυφοροποίηση του κινήματος από ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Το βασικό επιχείρημα για τη συγκρότηση και την υποστήριξη της ΕΕ είναι πως αυτή αποτελεί το κυριότερο ρεαλιστικό αντίβαρο στην πολιτική των ΗΠΑ. Ο ατλαντισμός, όμως, είναι παρών στην Ευρώπη με το ΝΑΤΟ, με τις διμερείς συνθήκες ευρωπαϊκών χωρών με τις ΗΠΑ, με την παρουσία αμερικάνικων βάσεων και στρατευμάτων στην Ευρώπη, με τη συστράτευση ολόκληρης της ΕΕ στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Αντί για αποδέσμευση της Ευρώπης από τον ατλαντισμό, παρακολουθούμε μια περισσότερο ή λιγότερο υπαγωγή της Ευρώπης στις ανάγκες των νέων τυχοδιωκτικών πολεμικών γύρων των ΗΠΑ ανά τον κόσμο. Ταυτόχρονα, το οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο που εφαρμόζεται σήμερα στην Ευρώπη προωθεί την αμερικάνικη πατέντα «εταιρεία-αστυνομία-συμμορία» και καταργεί την όποια κοινωνικότητα είχε αναπτυχθεί στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Άρα, ο υπαρκτός και εφαρμοζόμενος ευρωπαϊσμός δεν είναι ένα μοντέλο που αμφισβητεί το νεοφιλελευθερισμό και τον αμερικανισμό. Στην πράξη ανατινάζονται όλες οι καταχτήσεις και όλα τα «κοινωνικά συμβόλαια» που είχαν επιβληθεί σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες κάτω από σκληρούς αγώνες. Ναρκοθετούνται οι βιτρίνες του «ευρωπαϊκού πολιτισμού, κοινωνικής ευαισθησίας» κ.λπ.
18. Για μας είναι δυνατή μια άλλη Ευρώπη. Όμως αντί να φλυαρούμε, καταδεικνύουμε ορισμένα μέτρα και αιτήματα που μας οδηγούν σε αυτήν:
α) Ανάπτυξη των δικαιωμάτων της εργατικής τάξης, γκρέμισμα των νεοφιλελεύθερων δογμάτων. Να μπει τέλος στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και όλες τις συμφωνίες που τις στήριξαν.
β) Ισοτιμία στις σχέσεις ανάμεσα σε όλες τις χώρες και συνεργασία με βάση την αμοιβαία ωφέλεια χωρών και περιοχών με γνώμονα την ολόπλευρη ανάπτυξη.
γ) Ανυπακοή, αποδυνάμωση, μπλοκάρισμα, ακύρωση των αντιλαϊκών, αντεργατικών, συγκεντρωτικών, αντιδημοκρατικών και αντικομμουνιστικών ρυθμίσεων και ντιρεκτίβων της ΕΕ, στην προοπτική της διάλυσής της.
δ) Όχι στη διεύρυνση της ΕΕ.
ε) Υποστήριξη της ανεξαρτησίας και κυριαρχίας των χωρών, αναγνώριση του δικαιώματος των εθνών για αυτοδιάθεση.
στ) Άμεση καταγγελία όλων των ιμπεριαλιστικών-αποικιοκρατικών και νεοαποικιοκρατικών συμβάσεων και τερματισμός των επεμβάσεων της Ευρώπης σε ολόκληρο τον κόσμο.
ζ) Ριζική απαλλαγή και ρήξη με τις ΗΠΑ σε όλους τους τομείς. Να κλείσουν άμεσα όλα τα ΝΑΤΟϊκά στρατηγεία και να απομακρυνθούν οι βάσεις και τα πυρηνικά των ΗΠΑ από την Ευρώπη.
Αυτά και μόνο αρκούν για να περιγράψουν μια άλλη Ευρώπη, έναν άλλο συσχετισμό, ευνοϊκό για τους εργαζόμενους και τους λαούς. Αυτά και μόνο μπορούν να βάλουν τις βάσεις ενός διαφορετικού πολιτικού, κοινωνικού και διακρατικού συστήματος. Αυτή η άλλη Ευρώπη –μια Ευρώπη χωρίς ΕΕ– θα προκύψει μέσα από μεγάλα κινήματα, εξεγέρσεις και επαναστάσεις.
19. Αγωνιζόμαστε άμεσα για το συντονισμό των αγώνων όλων των καταπιεζόμενων της Ευρώπης ενάντια στο κεφάλαιο, το ρατσισμό, την ξενοφοβία, τον πόλεμο, τις επεμβάσεις, την αποικιοκρατία, τη νεοαποικιοκρατία. Υποστηρίζουμε κάθε κίνημα, κάθε διεκδίκηση, κάθε σχέδιο, κάθε απειθαρχία που στρέφεται ενάντια σε ντιρεκτίβες της ΕΕ, σε σύμφωνά της, όπως υποστηρίζουμε κάθε απόφαση χωρών και λαών για αποχώρηση ή αποδέσμευση από την ΕΕ, κάθε κίνηση που αμφισβητεί την κυριαρχία των μονοπωλίων και του ιμπεριαλισμού στην Ευρώπη. Χαιρετίζουμε όλα τα κινήματα που αναπτύσσονται στην Ευρώπη και πιστεύουμε ότι αυτά μπορούν να δώσουν μια προοπτική. Τα κινήματα αυτά απονομιμοποιούν την ΕΕ και τις πολιτικές της, καταπολεμούν το νεοφιλελευθερισμό, υποστηρίζουν τα υλικά και πνευματικά δικαιώματα της εργατικής τάξης, φέρνουν στην επιφάνεια όλες τις πολιτικές εγκλεισμού και αποκλεισμού, δίνουν μια νέα ταυτότητα στους νέους καταγγέλλοντας την έλλειψη μέλλοντος που τους υπόσχεται ο καπιταλισμός, αντιτάσσονται στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, είναι αλληλέγγυα με τους αγώνες που ανοίγουν νέους δρόμους σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η αριστερά στην Ευρώπη
20. Σημαντικές εξελίξεις είχαμε μέσα στην ευρωπαϊκή αριστερά. Ιστορικά η αριστερά έχει υποστεί μεγάλη υποχώρηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο και τείνει να περιθωριοποιηθεί, συμπιεζόμενη από την «αμερικανοποίηση» της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Γενικά μιλώντας τελεί και αυτή υπό κρίση, και μάλιστα βαθιά. Η δεκαετία του ’90 ήταν μια θλιβερή δεκαετία για την ευρωπαϊκή αριστερά. Μονάχα τότε κλήθηκε να κυβερνήσει σε κεντροαριστερά σχήματα που προώθησαν πολλές από τις αναδιαρθρώσεις και συμμετείχαν στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους (π.χ. στη Γιουγκοσλαβία). Με τη συμμετοχή της σε τέτοιες κυβερνήσεις, κληρονόμησε μια ακόμα μεγαλύτερη φθορά. Ακολούθησε μια περίοδος «αναβάπτισης» στην αντιπολίτευση και μια συγκρατημένη ή με διαβαθμίσεις συμμετοχή στα κινήματα που αναπτύσσονταν (Γένοβα, Φόρουμ, εργατικοί αγώνες, αντιπολεμικό κίνημα), για να ξαναρχίσει μια πορεία αναρρίχησης στον κυβερνητισμό με κεντρικό σύνθημα «να είμαστε ικανοί να ονειρευόμαστε, ικανοί να κυβερνούμε». Σε διάσταση με τις ανάγκες των κινημάτων ξαναπαίρνει μέρος σε κυβερνήσεις (π.χ. Ιταλία), αγνοεί μεγάλες κοινωνικές αντιθέσεις (π.χ. γκέτο στη Γαλλία), συμπορεύεται με φιλοϊσραηλινές και αντιαραβικές απόψεις, υποστηρίζει την ΕΕ και δεν καταγγέλλει τον ιμπεριαλιστικό της χαρακτήρα. Όλα αυτά αποτυπώνονται με εμφανή τρόπο και στο νεοϊδρυθέν Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.
21. Την ίδια στιγμή όμως, κάτω από την πίεση κινημάτων, αναγκάστηκε να πει «όχι» στο ευρωσύνταγμα, αναγκάστηκε να καταγγείλει το «Μεγάλο Συνασπισμό» στη Γερμανία, και υπήρξαν εγχειρήματα που δεν ήταν ενταγμένα στη προδιαγραμμένη πορεία. Τέτοια ήταν, μεταξύ άλλων: α) η δημιουργία νέου κόμματος της Αριστεράς στη Γερμανία, στην οποία συμμετείχαν και έπαιξαν ρόλο και συνδικαλιστικές δυνάμεις, β) το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ, στο οποίο είναι ισχυρή μέχρι τώρα μια ριζοσπαστική πτέρυγα, γ) οι ενωτικές επιτροπές για το «όχι» στο ευρωσύνταγμα στη Γαλλία, δ) η εκλογική επιτυχία του Σοσιαλιστικού Κόμματος στην Ολλανδία, ε) η καθιέρωση του «Μπλόκου της Αριστεράς» στην Πορτογαλία, στ) η αριστερή στροφή του
22. Στις μέρες μας δεν υπάρχουν στην Ευρώπη σαφείς οριοθετήσεις –με συγκεκριμένη πραχτική σημασία– ανάμεσα σε επαναστατική και ρεφορμιστική πολιτική, Υπάρχουν όμως πολιτικά εγχειρήματα που συνδέονται με την απαίτηση μιας πραγματικής αντιπολίτευσης στο νεοφιλελευθερισμό και την υπεράσπιση κατακτήσεων ή αποτροπή επιθέσεων κ.λπ. Όσες δυνάμεις, ανεξάρτητα από τις καταβολές τους και ανεξάρτητα από τα κίνητρά τους, στέκονται με τρόπο χρήσιμο για την απόκρουση και ανατροπή του νεοφιλελευθερισμού, μπορούν να δώσουν ζωή και να συμμετάσχουν σε νέα κοινωνικά και πολιτικά εγχειρήματα ώστε να εκφραστούν λαϊκές προσδοκίες. Αυτή η φάση αγώνων συμπυκνώνει πολλά από τα ειδικά στοιχεία του νέου κύκλου αγώνων σε παγκόσμιο επίπεδο (ενότητα, νέες μορφές έκφρασης, επικοινωνίας και οργάνωσης, συγκεκριμένο αίτημα κ.λπ.) και μοιάζει να είναι ένα μεγάλο μαζικό σχολείο διαμόρφωσης νέων γενιών στην πολιτική γενικά, πολύ αποτελεσματικό και αναγκαίο (ακόμα και για τη διαμόρφωση πρωτοποριών). Η φάση αυτή περιγράφει σε ευρωπαϊκό επίπεδο όχι την ηγεμονία μιας ορισμένης άποψης στην αριστερά, αλλά ακριβώς την έλλειψη ηγεμονίας. Αυτή η αντιφατική πραγματικότητα δίνει ζωή σε «περίεργα» αλλά αξιόλογα και προωθητικά εγχειρήματα. Κατά την άποψή μας, η κομμουνιστική αριστερά πρέπει να παρεμβαίνει και να έχει λόγο μέσα σε όλες αυτές τις διεργασίες σαν μια συνιστώσα που αναμετριέται με όλες τις σύγχρονες προκλήσεις.
23. Οι υποστηρικτές του ευρωπαϊσμού διακηρύττουν λαθεμένα ότι «έχει ξεπεραστεί η διάκριση ανάμεσα σε μεταρρύθμιση και επανάσταση». Κράτος, πολιτική εξουσία, οικονομία, ρόλος των μαζών, σκοποί της δράσης και στόχοι είναι εντελώς διαφορετικοί στη μία ή στην άλλη περίπτωση. Αγκαλιάζοντας τη «μεταρρύθμιση» και κάποια εκδοχή του «όλοι μαζί χωράμε», οδηγούμαστε στο πάγωμα της σκέψης και στην αυτοκατάργηση του κομμουνιστικού κινήματος, που γεννήθηκε στην Ευρώπη και πλανιέται περισσότερο από ποτέ –και ως ανάγκη και ως δυνατότητα– όχι μόνο πάνω από αυτήν αλλά και πάνω από ολόκληρο τον κόσμο. Οι περισσότερες πτέρυγες της αριστεράς που δρουν και παρεμβαίνουν πολιτικά στην Ευρώπη έχουν απαρνηθεί την επανάσταση. Η λέξη αυτή έχει σβηστεί και ξεχαστεί από διακηρύξεις και προγράμματα. Ο ευρωπαϊκός ρεφορμισμός ορίζει την πολιτική του στη σφαίρα του «χωράμε όλοι στην Ευρώπη». Η Ευρώπη θεωρείται «ενιαίος χώρος» και σαν τέτοιος αναγορεύεται σε ιδανικό. Ό,τι αμφισβητεί την «Ευρώπη μας» είναι οπισθοδρομικό. Η κλασική ιδέα του εργατικού ρεφορμισμού, ότι δηλαδή με μεταρρυθμίσεις και κοινοβουλευτικό αγώνα οι εργαζόμενοι θα γίνουν ηγέτιδα δύναμη, έχει και αυτή εγκαταλειφθεί από τον ευρωπαϊκό ρεφορμισμό. Οι «εναλλακτικές προτάσεις» αφορούν πολλά υποκείμενα, πολλούς πολιτισμούς και έχουν μεγάλη… χωρητικότητα, τόση που να μη στεναχωριούνται η αστική τάξη και το κεφάλαιο.
24. Ο νέος μεγάλος κύκλος αγώνων σ’ ολόκληρο τον κόσμο έχει ανάγκη από οραματικά στοιχεία κι από ένα κοινωνικό σχέδιο που ρητά θα ξεπερνά την καπιταλιστική και ιμπεριαλιστική πραγματικότητα. Δεν μπορούμε να λέμε πως είναι εφικτός ένας άλλος κόσμος και πως οι άνθρωποι είναι πάνω από τα κέρδη, δεν μπορούμε να ζητάμε τον τερματισμό των πολέμων, χωρίς να προσδιορίζουμε λίγο τους πολιτικούς όρους αυτών των ριζικών αλλαγών:
α) Την ήττα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και την απομόνωσή του σε διεθνές επίπεδο.
β) Την ήττα-ανατροπή νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων και την ανακούφιση των εργαζόμενων, την ανυπακοή και απειθαρχία στις ντιρεκτίβες της ΕΕ.
γ) Την αποχώρηση από μονοπωλιακές ενώσεις, οικονομικές και στρατιωτικές, την προώθηση ισότιμων και αμοιβαία επωφελών σχέσεων σε ηπειρωτικό ή περιφερειακό επίπεδο.
Σε επίπεδο ταξικής συνείδησης, είναι αναγκαίο και επίκαιρο να προβληθεί πως μόνο ένα άλλο κοινωνικό σύστημα μπορεί να δώσει λύση και διέξοδο στα αδιέξοδα του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού. Οι κοινωνικοί αγώνες πρέπει να μπολιαστούν με τη συνείδηση της επαναστατικής προοπτικής, οι πρωτοπορίες πρέπει να αναλογιστούν πόσο κοντά και πόσο μακριά από την επανάσταση βρίσκονται στην Ευρώπη και πρέπει να δουν πώς ο ρεφορμιστικός ευρωπαϊσμός εμποδίζει κάθε άλλη προοπτική (ενώ διευκολύνει την εμπέδωση των καπιταλιστικών σχέσεων). Αυτό είναι ένα ειδικό καθήκον της κομμουνιστικής αριστεράς στην Ευρώπη.
25. Pητά και κατηγορηματικά: η λύση για την εργατική τάξη και τους λαούς της Ευρώπης είναι ο σοσιαλισμός, ένα νέο κοινωνικό σύστημα που θα συνδυάζει τη σχεδιοποιημένη οικονομία με την ολόπλευρη συμμετοχή των μαζών στην οργάνωση και διεύθυνση μιας άλλης κοινωνίας. Η Ευρώπη από αντικειμενικούς όρους είναι πιο κοντά σ’ ένα προωθημένο πρόγραμμα σοσιαλιστικού μετασχηματισμού. Η κόκκινη (με εργατική εξουσία), πράσινη (με οικολογικές προδιαγραφές) και μοβ (αντιπατριαρχική και φεμινιστική) Ευρώπη είναι ίσως το πιο προχωρημένο μανιφέστο που θα μπορούσε άμεσα να εφαρμοστεί, ευκολότερα από κάθε άλλη περιοχή του κόσμου. Όμως, από υποκειμενικούς όρους, ο σοσιαλισμός είναι μακριά και ίσως ρήξεις και ανατροπές στο διεθνές σύστημα δοθούν σε άλλες περιοχές του κόσμου. Η απόρριψη του ευρωκεντρισμού και του μηχανιστικού εξελικτικισμού μάς οδηγεί να παραδεχθούμε πως πολλές εμπειρίες ιστορικής σημασίας μπορούν να γίνουν πραγματικότητα σε λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές, από τις οποίες έχει να διδαχτεί και το πιο επαναστατικό κομμάτι της Ευρώπης.
Τα Βαλκάνια μετά τους πολέμους και τις ανατροπές
26. Η περίοδος των πολέμων στα Βαλκάνια μπορεί να κόπασε, αλλά δεν έχει τελειώσει καθόλου η σχετική αστάθεια και η συνεχιζόμενη επαναχάραξη συνόρων. Η δημιουργία νέων προτεκτοράτων (Κόσοβο) και η αναζωπύρωση εθνικιστικών βλέψεων αποτελεί μια βασική επιλογή παρέμβασης και διείσδυσης των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Βασικός μοχλός όλων των εξελίξεων στην περιοχή ήταν η κούρσα των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων να καταλάβουν τους χώρους που δημιουργήθηκαν στα Βαλκάνια από το κενό της κατάρρευσης των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Ο έλεγχος των οικονομιών, των φυσικών πόρων και των δρόμων ανάμεσα με Ανατολή και Δύση είναι ο κεντρικός στόχος και γύρω από αυτούς διεξάγεται μια διαρκής διαπάλη που βρίσκει αναμεμιγμένες τις δυτικές δυνάμεις αλλά πρόσφατα και τη Ρωσία που ανασυγκροτείται. Βασική διαφορά των σύγχρονων Βαλκανίων σε σχέση με μια προηγούμενη περίοδο είναι η άμεση παρουσία των ΗΠΑ, στρατιωτικά και πολιτικά. Καμιά από τις βαλκανικές κυβερνήσεις δεν είναι έξω από την τροχιά της νεοταξικής νεοφιλελεύθερης πολιτικής, καμιά δεν διαδραματίζει έναν προοδευτικό ρόλο, και οι περισσότερες έχουν κουρνιάξει στην αρπακτική αγκαλιά των ΗΠΑ ή της ΕΕ. Αγωνιζόμαστε για Βαλκάνια φιλίας, συνεργασίας και κοινών αγώνων ενάντια στον ιμπεριαλισμό, το νεοφιλελευθερισμό και τον εθνικισμό.
Η Μεσόγειος ανάμεσα στην «Ευρωμεσογειακή Συνεργασία» και τη «Νέα Μέση Ανατολή»
27. Ολόκληρη η Λεκάνη της Μεσογείου τελεί κάτω από τους εξαναγκασμούς δύο ιμπεριαλιστικών στην ουσία πολιτικών: α) Την πολιτική της «ευρωμεσογειακής συνεργασίας», που οργανώνει και προωθεί την ιμπεριαλιστική διείσδυση ευρωπαϊκών δυνάμεων και την επιβολή του νεοφιλελευθερισμού στην βόρεια κυρίως Αφρική, και β) την προώθηση του αμερικανικού σχεδίου για τη «Νέα Μέση Ανατολή», που στην ουσία αφορά όλη την περιοχή από Μαρόκο έως το Πακιστάν και αναγκαστικά εμπλέκει από τις χώρες από την Τουρκία μέχρι την Υεμένη και το Κέρας της Αφρικής. Ο πλήρης έλεγχος των πηγών και δρόμων του πετρελαίου από τις ΗΠΑ είναι ζωτικός όρος για την κυριαρχία τους και τη διαιώνιση του ατλαντισμού και στην Ευρώπη. Επομένως ο εκτοπισμός ευρωπαϊκών δυνάμεων από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή παραμένει στην ημερήσια διάταξη, την ίδια στιγμή που οι ΗΠΑ έχουν ανάγκη τη συστράτευση της «νέας Ευρώπης» στο πλευρό τους. Από την άποψη αυτή, οι πιέσεις τους προς τους ΝΑΤΟϊκούς εταίρους είναι μεγάλες και έντονες.
28. Η αντίσταση σε Ιράκ, Παλαιστίνη και Λίβανο (παρ’ όλες τις διαφορές και τις διαιρέσεις που υπάρχουν στον αραβικό και ισλαμικό κόσμο) έχει προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στους ιμπεριαλιστές και δημιουργεί προβλήματα και στα αραβικά αντιδραστικά καθεστώτα που υποστηρίζουν τις ΗΠΑ ή στηρίζονται από την ΕΕ. Η ύπαρξη αυτής της αντίστασης σπρώχνει σε κοινή στάση των δυτικών δυνάμεων ώστε να στηρίξουν τους εκλεκτούς τους ή τις δωσίλογες δυνάμεις. Ταυτόχρονα, ο κρίκος Τουρκία παραμένει ένα μεγάλο πρόβλημα για την ιμπεριαλιστική πολιτική. Μεγάλη χώρα, μεγάλη αγορά, στρατηγική θέση, εκρηκτικά προβλήματα στο εσωτερικό με ένα τεράστιο εθνικό ζήτημα (κουρδικό) και παρουσία μερικών εκατομμυρίων μεταναστών στην Ευρώπη. Οι ΗΠΑ τη θέλουν πλήρες μέλος μιας αδύναμης ΕΕ και είναι έτοιμες να της αναγνωρίσουν όλες τις διεκδικήσεις (και τετελεσμένα) σε Αιγαίο και Κύπρο. Όμως η πολιτική τους στο Βόρειο Ιράκ, η οποία πριμοδοτεί τη δημιουργία κουρδικού κράτους, κινδυνεύει να πυροδοτήσει τη μεγαλύτερη κρίση που γνωρίσαμε ποτέ ανάμεσα σε ΗΠΑ και Τουρκία.
Γ. Η Διεθνής Κοινότητα των Λαών
29. Σε πολλές περιοχές του κόσμου τα λαϊκά κινήματα έχουν περάσει από τη φάση της παθητικής άμυνας στην ενεργητική αντίσταση και καταφέρουν συγκεκριμένα πλήγματα στην ιμπεριαλιστική πολιτική. Αν και σε πλανητικό επίπεδο δεν έχουμε περάσει συνολικά από την παθητική άμυνα στην ενεργητική αντίσταση, η Διεθνής Κοινότητα των Λαών είναι πλέον μια πραγματικότητα, είναι ένας πόλος και όχι απλά ένας στόχος ή μια ιδέα. Όπως ήταν φυσικό, στα πλαίσια αυτής της εξέλιξης, αναδύθηκαν πολλά καινούρια πράγματα και πρωτόγνωρες καταστάσεις. Σε ολόκληρο τον κόσμο παρατηρείται το ξετύλιγμα ενός νέου μεγάλου κύκλου αγώνων. Αναπτύσσονται μεγάλα λαϊκά κινήματα, σημειώνονται εξεγέρσεις, ανατροπές αντιδραστικών κυβερνήσεων ή υποστήριξη προοδευτικών κυβερνήσεων από πραξικοπήματα και εξωτερικές παρεμβάσεις, λαϊκοί συνασπισμοί δείχνουν την ικανότητα να κερδίζουν εκλογές. Παράλληλα αναπτύσσονται μεγάλες απεργίες και αγώνες των εργαζομένων και της νεολαίας, που υποχρεώνουν σε αναδίπλωση τις νεοφιλελεύθερες δυνάμεις. Κορυφαίες στιγμές αυτού του νέου μεγάλου κύκλου αγώνων είναι το Σιάτλ, το Αργεντινάτσο, η Γένοβα, η πορεία της «μπολιβαριανής επανάστασης» στη Βενεζουέλα, οι μεγάλες πανεθνικές απεργίες στη Βολιβία και η ανάδειξη του Μοράλες στην κυβέρνηση, η παγκόσμια αντιπολεμική διαδήλωση της 15ης Φλεβάρη 2003, η ένοπλη ιρακινή αντίσταση, το «όχι» του κυπριακού λαού στο σχέδιο Ανάν, το «όχι» των γάλλων και ολλανδών εργαζομένων στο ευρωσύνταγμα, η έκρηξη στα γκέτο της Γαλλίας και ο ξεσηκωμός της γαλλικής νεολαίας ενάντια στο «συμβόλαιο πρώτης απασχόλησης» (CPE), το διεθνές κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, το διεθνές αντιπολεμικό κίνημα, η τεράστια διαμαρτυρία για τη νοθεία στις εκλογικές αναμετρήσεις – το αντιπολεμικό κίνημα – οι πρόσφατες κινητοποιήσεις και απεργίες των μεταναστών, η μεγάλη εξέγερση της Οαχάκα στο Μεξικό.
30. Είναι φανερό πως η περιοχή της Λατινικής Αμερικής συσσωρεύει πολλά μεγάλα και ενδιαφέροντα λαϊκά εγχειρήματα. Υπάρχουν όμως και δύο περιπτώσεις που –για διαφορετικούς λόγους- χρειάζονται ειδική μνεία: Η πρώτη αφορά την λαϊκή δημοκρατική επανάσταση που συντελείται στο Νεπάλ με αποφασιστική δύναμη το ΚΚΝεπάλ (μαοϊκό). Η δεύτερη αφορά την νίκη του Λιβανέζικου λαού με πρωτεργάτη την Χεζμπολάχ στον πρόσφατο πόλεμο του Ισραήλ ενάντια στο Λίβανο.
Στο Νεπάλ μετά από 10 χρόνια λαϊκού πολέμου ενάντια στις δυνάμεις της βασιλείας, της φεουδαρχίας και του γραφειοκρατικού καπιταλισμού, η μεγάλη λαϊκή εξέγερση του Απρίλη του 2006 έβαλε τις βάσεις για την ανατροπή της μοναρχίας, για το σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης με συμμετοχή όλων των αντιπολιτευόμενων δυνάμεων, την αλλαγή του συντάγματος και την προετοιμασία νέων εκλογών για τον προσεχή χρόνο. Η Νεπαλέζικη επανάσταση που αποσιωπάται από κύκλους της ευρωπαϊκής αριστεράς δίνει υλικό και κατευθύνσεις που ανοίγουν νέους δρόμους στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, αντιπαλεύοντας τον δογματισμό και κάνοντας δημιουργικές τομές στο τομέας της θεωρίας και της πράξης της επανάστασης.
Η νίκη του λαού του Λιβάνου και της Χεζμπολλάχ έδειξε ότι οι λαοί μπορούν να έχουν νίκες ακόμα και στο στρατιωτικό επίπεδο αν προετοιμάζονται κατάλληλα, αγωνίζονται αποφασισμένα, δεν συνθηκολογούν. Η σημασία αυτής της νίκης θα παίξει σημαντικό ρόλο στην πορεία των αγώνων που διεξάγουν οι αραβικοί και μουσουλμανικοί πληθυσμοί.
31. Υλική βάση ανάπτυξης των αγώνων σε ολόκληρο τον κόσμο είναι η χειροτέρευση όλων των συνθηκών διαβίωσης, η απόγνωση που δημιουργεί η θηλιά του νεοφιλελευθερισμού, οι τρομακτικές συνέπειες που δημιουργεί ο πόλεμος και η κατοχή, οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις.
Προϋπόθεση για τη ανάπτυξη των αγώνων η απονομιμοποίηση των κυρίαρχων νεοφιλελεύθερων δογμάτων, η αφύπνιση συνειδήσεων που δημιουργεί ο πόλεμος και η κατοχή, όπως και οι τεράστιες περιβαλλοντικές καταστροφές (τσουνάμι ΝΑ Ασία, τυφώνας Κατρίνα Ν. Ορλεάνη), τα νέα μηνύματα που φέρνει το αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα, η δυνατότητα αποτελεσμάτων και νικών που λειτουργούν συσπειρωτικά και παραδειγματικά σε όλες τις γωνιές του κόσμου, η έμπρακτη διεθνής αλληλεγγύη που αναπτύσσεται μέσα από δίκτυα και διεθνείς διοργανώσεις.
Οι αγώνες αυτοί πέρα από τα κλασσικά στοιχεία που έχουν σαν λαϊκοί αγώνες, πέρα από τους περιορισμούς και τις ελλείψεις που έχουν σαν αγώνες που ξεσπούν μέσα σε ένα περιβάλλον που έχει διαμορφώσει μια 25χρονη κυριαρχία της αντεπανάστασης, έχουν και ορισμένα καινούργια χαρακτηριστικά που πρέπει να υπογραμμιστούν:
Η συσπείρωση και κοινή δράση διαφορετικών πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων (πχ στο αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα «συναντήθηκαν» τα πιο διαφορετικά, παραδοσιακά και νέα κινήματα, στην εξέγερση της Οαχάκα και ειδικά στη Κομμούνα που γέννησε παίρνουν μέρος πολλές και διαφορετικές δυνάμεις κλπ), η χρησιμοποίηση νέων μορφών αλληλοπληροφόρησης, οργάνωσης και πάλης, ο διεθνής συντονισμός των κινητοποιήσεων.
Η χρησιμοποίηση των δυνατοτήτων που ανοίχτηκαν από το ίντερνετ και άλλες νέες τεχνικές έδωσαν μια τεράστια ώθηση στη δημιουργία δικτύων πληροφόρησης, αλληλεγγύης, συντονισμού και διοργάνωσης κινητοποιήσεων, που αύξησαν σε πρωτοφανή βαθμό την ανισομετρία μεταξύ πολιτικής-στρατιωτικής δύναμης και πολιτικής επιρροής / αποτελεσματικότητας μιας σειράς κινημάτων.
Η δημιουργία παγκόσμιων δικτύων και ο πολλαπλασιασμός των διεθνών πρωτοβουλιών και συναντήσεων των πιο διαφορετικών κινημάτων, γέννησαν κινήματα που ο διεθνικός χαρακτήρας τους (συντονισμένες μορφές ενιαίας δράσης συλλογικοτήτων από πολλές χώρες) είναι καθοριστικό χαρακτηριστικό.
Η υλοποίηση μορφών άμεσης δημοκρατίας μέσα στα κινήματα, και η θέληση του κόσμου να συμμετέχει, να ακούγεται η γνώμη του (οι λαϊκές συνελεύσεις των επαναλαμβανόμενων «διαδηλώσεων της Δευτέρας» στη Γερμανία, οι συνελεύσεις γειτονιάς στη διάρκεια της εξέγερσης του Αργεντινάτσο, οι 1.400 επιτροπές βάσης ενάντια στο Ευρωσύνταγμα στη Γαλλία, η APPO – Λαϊκή Συνέλευση των λαών της Οαχάκα, οι διάφορες διαβουλεύσεις τοπικού ή και διεθνούς χαρακτήρα, κ.λπ.)
Αναδεικνύονται και γενικεύονται πλέον σχετικά νέες μορφές πάλης, όπως π.χ. τα μπλόκα στους αυτοκινητόδρομους, καταλήψεις ραδιοσταθμών και τηλεοπτικών κέντρων που τα συναντάμε από τη Λατινική Αμερική ως την Ευρώπη.
Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα των αρχών του αιώνα μας, που έγινε δυνατό χάρη στα παραπάνω νέα στοιχεία, ήταν η διοργάνωση των παγκόσμιων διαδηλώσεων της 15ης Φεβρουαρίου 2003 ενάντια στον πόλεμο, όπου δεκάδες εκατομμύρια ταυτόχρονα και στις πέντε ηπείρους απάντησαν με ενθουσιασμό στο πρώτο διεθνές κάλεσμα-ανάγκη για ενωτική και συντονισμένη κινητοποίηση. Δεν θα είναι μάλιστα υπερβολή αν εκτιμήσουμε ότι θα ζήσουμε και άλλες τέτοιου είδους παγκόσμιες κινητοποιήσεις στον αιώνα που μπήκαμε.
32. Μια ακόμα σημαντική αλλαγή που έφερε η τελευταία πενταετία, η σημαντικότερη ίσως σε σχέση με τη δεκαετία του ’90, ήταν η συνειδητοποίηση από πλατιές λαϊκές μάζες ότι είναι αναγκαίο και δυνατό να αλλάξουν τα πράγματα, ότι χρειάζεται να δημιουργήσουμε ένα νέο κόσμο, πολύ διαφορετικό από τον σημερινό. Ξεκινώντας συχνά από τα άμεσα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, εκατομμύρια και εκατομμύρια άνθρωποι συναντιούνται, συζητούν, βγαίνουν στους δρόμους, οργανώνονται… και σταδιακά συνειδητοποιούν ότι όλοι απειλούνται από τον ίδιο εχθρό, από τις ίδιες αντιδραστικές πολιτικές. Χάρη σ’ αυτούς, τα ιδεολογήματα του ιμπεριαλισμού και τα δόγματα του νεοφιλελευθερισμού υπόκεινται σε μια συνεχή φθορά, μια απονομιμοποίηση στα μάτια της πλειοψηφίας, πλέον, του παγκόσμιου πληθυσμού. Αυτή η αναζήτηση μιας άλλης κοινωνίας γίνεται, βέβαια, με «δειλό» τρόπο και σε συνθήκες σύγχυσης. Η ήττα του σοσιαλισμού και η επακόλουθη αποκομμουνιστικοποίηση, μαζί με την επαίσχυντη απόπειρα εμφάνισης του κομμουνισμού ως εγκληματικού, είχε και έχει επιπτώσεις στις λαϊκές μάζες. Όμως τα κινήματα που αναδύθηκαν την τελευταία περίοδο δεν τηρούν εχθρική στάση απέναντι στο οργανωμένο εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε παλιότερα με «νέα» κινήματα (π.χ. οικολογικό, αυτονομία κ.λπ.).
33. Η αμφισβήτηση των «μονόδρομων» και των ιδεολογημάτων της άρχουσας τάξης από όλο και μεγαλύτερο τμήμα των λαϊκών στρωμάτων δεν οφείλεται, βέβαια, στην οργανωμένη, συντονισμένη, αποφασιστική συμμετοχή και δράση της κομμουνιστικής αριστεράς. Δυστυχώς, αυτή αποτελεί ακόμα ζητούμενο… Οπότε, γεννιέται ένα ερώτημα: Πάνω σε ποια βάση γίνεται εφικτή η συνάντηση τόσων διαφορετικών κινημάτων, και πώς είναι δυνατό να τίθεται το ζήτημα μιας συνολικότερης αλλαγής, έστω και με το δειλό και συγκεχυμένο τρόπο που περιγράφτηκε; Η απάντηση πρέπει να αναζητηθεί στο γεγονός της τεράστιας διεύρυνσης του σύγχρονου προλεταριάτου διεθνώς, και στο γεγονός πως το 90% του πληθυσμού του πλανήτη πλήττεται, καταπιέζεται και έχει ανάγκη από μια μεγάλη στροφή στην κοινωνική ζωή. Παρά λοιπόν τα εμπόδια που θέτουν οι τεχνητοί διαχωρισμοί και όλες οι διαιρετικές πολιτικές του κεφαλαίου, και παρά την προβληματική στάση και τη σχετική αδυναμία της αριστεράς, τα κινήματα καταφέρνουν και προβάλλουν ανάγκες, θέτουν ουσιώδη ερωτήματα, κινούν τον τροχό…
34. Την ίδια στιγμή, γίνεται σαφής η αναζήτηση ταυτότητας από πλατιές μάζες που νιώθουν τον κίνδυνο, την απειλή ισοπέδωσης από τον οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό οδοστρωτήρα της Νέας Τάξης. Δεν είναι τυχαίο ότι συναντάμε τόσα χρώματα και τέτοιο πλήθος σημαιών στις διεθνείς διαδηλώσεις, γεγονός κάτι παραπάνω από εντυπωσιακό. Έτσι, βλέπουμε για παράδειγμα ιθαγενείς λαούς, μικρά έθνη, κάθε είδους «μειονότητες» να διεκδικούν με περηφάνια την ταυτότητά τους και να υπερασπίζονται τις ιδιαιτερότητές τους – κάτι που η «κοσμοπολίτικη» αριστερά, η εκστασιαζόμενη μπροστά σε ό,τι μεταμοντέρνο, ούτε θέλει ούτε μπορεί να καταλάβει. Γι’ αυτό και διάφορα ρεύματά της, ακόμα και «ριζοσπαστικά», νιώθουν άβολα μπροστά σε κινήματα που θέτουν ζητήματα ταυτότητας και εθνικής, πολιτικής και οικονομικής ανεξαρτησίας – εκτός κι αν βρίσκονται στην άλλη άκρη της Γης, σε καμιά μεξικάνικη ζούγκλα.
35. Σε γενικές γραμμές συντελείται με αντιφατικό τρόπο και ανισομετρίες αυτό που περιέγραφε ο Λένιν στο απόσπασμα: «Ο κομμουνισμός “ξεφυτρώνει” ορμητικά από όλες τις πλευρές της κοινωνικής ζωής, τα φύτρα του υπάρχουν κυριολεκτικά παντού, η “μόλυνση” (για να χρησιμοποιήσουμε την πιο προσφιλή έκφραση της αστικής τάξης και της αστικής αστυνομίας και την πιο “ευχάριστη” για αυτήν σύγκριση) έχει εισχωρήσει πολύ βαθιά μέσα στον οργανισμό και τον έχει διαποτίσει ολόκληρο. Αν “φράξεις” με εξαιρετική προσοχή τη μια έξοδο, η “μόλυνση” θα βρει μιαν άλλη, κάποτε την πιο αναπάντεχη. Η ζωή θα επιβάλει τα δικαιώματά της». («Ο “αριστερισμός” παιδική αρρώστια του κομμουνισμού», τόμος 41, σ. 86-87)
Η κατάσταση της κομμουνιστικής αριστεράς
36. Τα όσα διαδραματίστηκαν τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα, και ιδιαίτερα η κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και η παλινόρθωση του καπιταλισμού στις μεταβατικές κοινωνίες, βύθισαν το κομμουνιστικό κίνημα σε μια μεγάλη –ίσως τη μεγαλύτερη– κρίση που γνώρισε στην ιστορία του. Η κρίση αυτή δεν ήταν δυνατό να ξεπεραστεί σύντομα και χωρίς μεγάλους τριγμούς. Στην έξοδο από την κρίση δεν θα συμβάλουν όλοι απλά και μόνο επειδή αναφέρονται στον κομμουνισμό. Θα συμβάλουν μόνο εκείνοι που θα είναι χρήσιμοι, που θα παίξουν ρόλο στην οργάνωση και αντίσταση λαϊκών κινημάτων, όσοι βγάλουν ουσιαστικά συμπεράσματα από το παρελθόν, όσοι αδράξουν τα νέα πράγματα και τις νέες ανάγκες που ξεχειλίζει η πραγματικότητα.
37. Σε γενικές γραμμές και μιλώντας κωδικά, το κομμουνιστικό κίνημα είναι «μέσα» στις αντιστάσεις, αλλά «πίσω» από τις ανάγκες, και μάλλον «πιο πίσω» από εκεί που θα μπορούσε να ήταν. Πιο συγκεκριμένα:
Οι δυνάμεις που αναφέρονται στον κομμουνισμό υποτιμούν το καθήκον του συντονισμού και της οικοδόμησης ενός διεθνούς μετώπου ενάντια στις πιο φανερές και αντιδραστικές πλευρές του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και του πολιτικού εποικοδομήματος που αυτός προωθεί, της Νέας Τάξης, με επικεφαλής τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και τον πόλεμο που εξαπολύει. Η ανάγκη του διεθνούς συντονισμού προωθήθηκε στη ζωή από άλλες δυνάμεις, και κυρίως από νέα κινήματα, όπως αυτό της αντιπαγκοσμιοποίησης.
Οι δυνάμεις που αναφέρονται στον κομμουνισμό παρουσιάζουν μια αδυναμία να συγκροτήσουν και να νομιμοποιήσουν την κομμουνιστική αριστερά σαν μια υπολογίσιμη πτέρυγα μέσα σε όλες τις αντιστάσεις, να την καταστήσουν απαραίτητη για την προοπτική του αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο.
Οι δυνάμεις που αναφέρονται στον κομμουνισμό συμπεριφέρονται πολλές φορές εκδηλώνοντας μια περιχαράκωση και έναν σεχταρισμό. Η στάση αυτή δεν δικαιολογείται και πολιτικά είναι λαθεμένη. Ορισμένες φορές εκδηλώνεται και μια συνολική καταγγελία και εναντίωση απέναντι στο μαζικό κίνημα (όπως έγινε στην περίπτωση του κινήματος ενάντια στην παγκοσμιοποίηση).
Όσον αφορά τον προγραμματικό λόγο και τους αναγκαίους λογαριασμούς με το παρελθόν, έχουν γίνει ελάχιστα πράγματα. Κυρίως, δεν συνειδητοποιείται η σημασία που έχουν αυτά τα ζητήματα, μιας και η κρίση δεν είναι διόλου άσχετη από αυτά.
Παρά την παρουσία και ανασυγκρότηση σε ένα βαθμό των δυνάμεων που αναφέρονται στον κομμουνισμό σε διεθνές επίπεδο, δεν υπάρχει κάποια συστηματική και αξιόπιστη διαδικασία για την επεξεργασία μιας γενικής γραμμής ή για τη συγκρότηση ενός διεθνούς μετώπου αντίστασης ή έστω για τον ουσιαστικό συντονισμό των δυνάμεων αυτών.
Σε δύο μεγάλα κινήματα ιστορικής σημασίας, την αντίσταση του ιρακινού λαού στους αμερικάνους εισβολείς και το κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις και μεγάλα λάθη. Στην περίπτωση του Ιράκ, οι λαϊκές μάζες πληροφορούνται πως ένα «κομμουνιστικό κόμμα» συνεργάζεται με τις δυνάμεις κατοχής (άλλη μια τεράστια ντροπή και κηλίδα που δεν τη χρεώνονται μόνο οι ρεβιζιονιστικές δυνάμεις), και η επιρροή των κομμουνιστών στην ιρακινή αντίσταση φαίνεται εντελώς ισχνή. Στην περίπτωση του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος, η ανοιχτή καταγγελία του, και μάλιστα όχι μόνο από ρεβιζιονιστικές δυνάμεις, δεν αποτέλεσε και μεγάλη συνεισφορά στο κέρδισμα ενός τμήματος του ριζοσπαστισμού από τις ιδέες του κομμουνισμού και στην κατοχύρωση της κομμουνιστικής αριστεράς.
Παρόλα αυτά οι δυνάμεις που αναφέρονται στον κομμουνισμό έχουν μια παρουσία, είναι ενεργές σ’ ολόκληρο τον κόσμο, και μάλιστα σε ορισμένες περιοχές έχουν σημαντική δράση και επιρροή σε τμήματα του εργατικού κινήματος, σε αντιμπεριαλιστικά κινήματα, σε λαϊκά στρώματα. Σε ορισμένες περιοχές-χώρες διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο, καθοδηγώντας μέχρι και ένοπλα αντάρτικα κινήματα.
38. Οι δυνάμεις που αναφέρονται στον κομμουνισμό δεν είναι ενιαίο ρεύμα και δεν έχουν την ίδια πολιτική συμπεριφορά. Εντελώς σχηματικά μπορούμε να δούμε τρεις-τέσσερις μεγάλες ομαδοποιήσεις, αναγνωρίζοντας ότι υπάρχουν πολλές άλλες που δεν είναι εύκολα κατατάξιμες (και αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό):
Καθεστωτικές στην ουσία δυνάμεις που συνεχίζουν να διατηρούν την αναφορά τους στον κομμουνισμό στον τίτλο τους και στις γενικές τοποθετήσεις τους (Ζιουγκάνωφ, ΑΚΕΛ, κλπ).
Το τροτσκιστικό ρεύμα που μπορεί και εμφανίζεται σαν «σχολή» και ενιαίο ρεύμα παρά τα πολλά του προσωπεία, εκμεταλλεύτηκε τους διαδρόμους που του παραχωρήθηκαν την περίοδο της κατεδάφισης του σοσιαλισμού και είχε τη δυνατότητα είτε μέσω του «εισοδισμού» είτε στη βάση της γραμμής του να έχει κάλλιστες σχέσεις με τη σοσιαλδημοκρατία και την καθεστωτική αριστερά. Αποφεύγει την αναφορά στον «κομμουνισμό».
Το μαοϊκό και το μαρξιστικό-λενινιστικό ρεύμα. Τα διαχωρίζουμε γιατί υπάρχουν δύο κύριες ομαδοποιήσεις: μια μαοϊκή και μια που δεν αναφέρεται στην εμπειρία των κομμουνιστών της Κίνας. Από τις δύο, ισχυρότερη είναι η μαοϊκή. Ο χώρος δράσης τους δεν είναι ο ανεπτυγμένος καπιταλιστικά κόσμος, αλλά χώρες της περιφέρειας, Παρά τις όποιες αδυναμίες, εντούτοις είναι το μόνο οργανωμένο τμήμα του σύγχρονου κομμουνιστικού κινήματος που δεν βρίσκεται «εντός πλαισίου», έχει δηλαδή δεσμούς αίματος με διάφορα λαϊκά κινήματα και σε ορισμένες περιπτώσεις καθοδηγεί μεγάλα κινήματα (Νεπάλ, Φιλιππίνες, Παραγουάη, Εκουαδόρ κ.λπ.).
Κόμματα που βρίσκονται στην εξουσία και ονομάζονται κομμουνιστικά ή εργατικά (Κίνας, Βιετνάμ, Κούβας, Βόρειας Κορέας). Δεν πρόκειται για ίδιες περιπτώσεις. Το καθεστώς της Κίνας προσφέρει τεράστιες υπηρεσίες στον αντικομμουνισμό με την άνευ προηγουμένου εκμετάλλευση της εργατικής τάξης και την ουσιαστική συνεργασία με τις ΗΠΑ και αναπτύσσει στην Κίνα τον πιο άγριο καπιταλισμό. Η Κούβα όμως, όντας σε πολύ διαφορετική θέση, είναι αναγκασμένη να στηριχθεί στη λαϊκή υποστήριξη, διεθνή και ντόπια, συγκρούεται με τις ΗΠΑ βοηθά τα λαϊκά κινήματα της Λατινικής Αμερικής. Σε γενικές γραμμές, πολλά θα κριθούν από τη στάση που θα τηρήσουν τα καθεστώτα και τα κόμματα καθεμιάς περίπτωσης απέναντι στον ιμπεριαλισμό και τις προκλήσεις του και τι προσανατολισμό θα έχουν στις νέες συνθήκες.
Μέρος δεύτερο: Εξελίξεις στην Ελλάδα
Α. Από τον «εκσυγχρονισμό» στη «μεταρρύθμιση», o οδοστρωτήρας του νεοφιλελευθερισμού
39. Οι σημαντικές επιτυχίες για την αστική τάξη συνολικά μέσα από την προώθηση του νεοφιλελευθερισμού, πρώτα στο όνομα του εκσυγχρονισμού και με πλήρη στήριξη του Κ. Σημίτη, προπαγανδιστικά στηρίχθηκαν στο τρίπτυχο «Ευρωπαϊκή πορεία, ΟΝΕ – Βαλκανική εξόρμηση – Ολυμπιάδα 2004». Ο καταιγιστικός ρυθμός προώθησης του «εκσυγχρονισμού» τροφοδότησε μια δυσαρέσκεια (της οποίας κορυφαία στιγμή ήταν οι κινητοποιήσεις για το ασφαλιστικό το 2001 και τη ληστεία στο χρηματιστήριο) και έδωσε πειστικότητα σε μια αντιπολίτευση που κατηγορούσε πλέον το ΠΑΣΟΚ σαν «καθεστώς». Η εναλλαγή στη διακυβέρνηση (2004) λειτούργησε σαν ασφαλιστική δικλείδα συνολικά για την αστική τάξη, χωρίς να θιγούν οι βάσεις του δικομματισμού και της δικομματικής συνεννόησης και αφού δόθηκαν αθρόες προεκλογικές υποσχέσεις, που βέβαια στη συνέχεια δεν τηρήθηκαν.
40. Η κυβέρνηση Καραμανλή, παρά τις διακηρύξεις για κοινωνικές ευαισθησίες, για σεμνότητα και ταπεινότητα, παρά τα ανοίγματα προς την αριστερά, συνέχισε να εφαρμόζει όλες τις νεοφιλελεύθερες επιταγές: την επίθεση στο εισόδημα των εργαζομένων, την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας, την ελαστικοποίησή της με την κατάργηση του 8ωρου, τη μείωση της φορολογίας για το μεγάλο κεφάλαιο και τις τράπεζες, την αύξηση της έμμεσης φορολογίας και του ΦΠΑ, την αύξηση όλων τιμολογίων σε ηλεκτρισμό, νερό, τηλέφωνο και συγκοινωνίες, την αλματώδη αύξηση των τιμών σε όλα τα είδη διατροφής και πετρελαίου, την ιδιωτικοποίηση σημαντικών φιλέτων της οικονομίας, την εκχώρηση δημόσιων χώρων στο ιδιωτικό κεφάλαιο, το κτύπημα των ασφαλιστικών ταμείων και την προετοιμασία μιας γενικότερης επίθεσης στο ασφαλιστικό, την προσπάθεια να δοθούν κι άλλα στο κεφάλαιο με τη συνταγματική αναθεώρηση και ιδιαίτερα με την προσπάθεια κατάργησης του άρθρου 16 (παιδεία) και άρθρου 24 (δάση).
41. Η κυβέρνηση Καραμανλή είναι ο πιο ανοικτός και επιθετικός εκφραστής των εφοπλιστών, των βιομηχάνων, των τραπεζιτών και των μιζαδόρων που σπεκουλάρουν σε βάρος του εργαζόμενου λαού. Η κυβέρνηση Καραμανλή είναι η χειρότερη και πλέον επικίνδυνη για το λαό κυβέρνηση από το 1974, γιατί βάζει χέρι –και με αποτελέσματα– σε καταχτήσεις και πεδία που άλλες δεν τόλμησαν, και μάλιστα με χαρακτηριστική άνεση χάρη στην έλλειψη στοιχειώδους αντιπολίτευσης. Στις επιτυχίες της κυβέρνησης Καραμανλή, πέρα από τα παραπάνω, είναι και το γεγονός πως κατάφερε να μην εκδηλωθεί μια απότομη κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες και να διαχειριστεί μια μετάθεσή της στο χρόνο μέσω της επέκτασης του δανεισμού και της τόνωσης με διάφορους τρόπους της οικοδομικής δραστηριότητας. Επίσης χωρίς να έχει κάποιο αντίστοιχο «τρίπτυχο» με αυτό του Σημίτη, έχοντας μόνο το σλόγκαν «μεταρρύθμιση» και σχετικά άφθαρτο τον ίδιο τον Κ. Καραμανλή, δεν απειλείται μέχρι τώρα σοβαρά από την αντιπολίτευση, εξασφαλίζει τη στήριξη των βασικών παραγόντων, διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων σε πολιτικό επίπεδο.
Υπερεκμετάλλευση εργαζομένων. Εξάπλωση της φτώχειας. Εκτίναξη του πλούτου. Συνέπειες στην κοινωνία
42. Σε κοινωνικό επίπεδο, η προωθούμενη πολιτική οδηγεί σε μια μεγαλύτερη πόλωση και διαφοροποίηση μέσα στην κοινωνία, που βασικό της χαρακτηριστικό είναι η αύξηση της υπερεκμετάλλευσης των εργαζομένων (ελλήνων και μεταναστών), η εξάπλωση της φτώχειας συνολικά και η αύξηση των φτωχών (25% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας). Όλοι –εκτός μιας μειοψηφίας– γινόμαστε φτωχότεροι και αυξάνεται ραγδαία το ποσοστό των φτωχών ή του τμήματος που μπορεί να βρεθεί στο όριο της φτώχειας. Το σύγχρονο προλεταριάτο στην Ελλάδα (έλληνες και μετανάστες εργαζόμενοι) και τα δικαιώματά του βρίσκονται στο στόχαστρο. Οι μισθοί και οι συντάξεις πείνας, η άγρια τρομοκρατία στους τόπους δουλειάς, η κατάργηση του 8ωρου και των υπερωριών, οι ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, η εξάπλωση της μερικής απασχόλησης και της ανασφάλιστης εργασίας, η «ενοικίαση» εργαζομένων, η ανατίναξη των ασφαλιστικών ταμείων, ο τεχνητός χωρισμός των εργαζομένων σε διάφορες κατηγορίες, η ιδιαιτερότητα των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι νεοεισερχόμενοι στην «αγορά εργασίας», καθώς και τεράστιες στρατιές ανέργων, συνθέτουν μια ζοφερή εικόνα του κόσμου της εργασίας στη σημερινή Ελλάδα.
43. Οι μηχανισμοί παραγωγής της φτώχειας δεν περιορίζονται στην εφαρμογή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, της εισοδηματικής πολιτικής και τις νέες εργασιακές σχέσεις. Η ιδιωτικοποίηση όλων των κοινωνικών αγαθών και δημόσιων χώρων (παιδεία, υγεία, ασφάλιση, άθληση, ενέργεια, επικοινωνίες κ.λπ.) και ο πολλαπλασιασμός των εισπρακτικών τελών (δήμων, διοδίων, διαβατηρίων κ.λπ.) επενεργούν καταλυτικά στο να αυξάνονται οι ζώνες της φτώχειας και του αποκλεισμού. Το αποτέλεσμα είναι η χειροτέρευση όλων των υλικών (και πνευματικών) όρων διαβίωσης των εργαζομένων, το άγχος για την επιβίωση. Η τεράστια αύξηση των πάσης φύσεως δανείων που απλόχερα δίνουν οι τράπεζες δημιουργεί άλλη μια μηχανή που αποστραγγίζει με την επίσημη τοκογλυφία το εισόδημα των εργαζομένων. Τέλος, συνεχίζουν να μειώνονται οι καταθέσεις των νοικοκυριών, ενώ οι τράπεζες αισχροκερδούν και πάνω σε αυτές. Από την άλλη πλευρά, για μια πραγματική μειοψηφία, χάρη στην επιβαλλόμενη νεοφιλελεύθερη πολιτική, τα κέρδη εκτινάχθηκαν στα ύψη. Τράπεζες, εφοπλιστές, βιομήχανοι, εμπορικοί οίκοι, εισαγωγείς κ.λπ. είδαν επιδόσεις που τους ανοίγουν κι άλλο την όρεξη και αυξάνουν την παντελή τους αδιαφορία για το γεγονός ότι η πλειοψηφία της κοινωνίας βυθίζεται στην ανέχεια και τη στέρηση.
44. Η νεοφιλελεύθερη πολιτική επιδρά και με άλλους τρόπους πάνω στην κοινωνία: ενισχύει την καταστροφή της υπαίθρου και της γεωργικής παραγωγής, δημιουργεί ζώνες εγκατάλειψης και φτώχειας γύρω από μητροπολιτικά κέντρα χλιδής (κέντρο και ορισμένες συνοικίες Αθήνας και Θεσσαλονίκης), διαχέει την ιδεολογία του «ισχυρού» σε κάθε κοινωνικό χώρο αυξάνοντας τη διάχυτη βία και την εγκληματικότητα, στερεί τη γνώση και τη μόρφωση και αυξάνει την αμάθεια και τον ανορθολογισμό-σκοταδισμό, ενώ αποβλακώνει με τα ΜΜΕ –ειδικά την τηλεόραση– τεράστιες μάζες, αφού η τελευταία «βάζει» την «ημερήσια διάταξη» μέσα σε κάθε σπίτι.
Τα όρια αυτής της οικονομικής διαχείρισης
45. Η «ισχυρή Ελλάδα» του 2004, της βαλκανικής εξόρμησης και της ΟΝΕ (το τρίπτυχο της περιόδου Σημίτη) μοιάζει πράγματι να έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Σήμερα έχουμε το νέο τρίπτυχο-στόχο: επιχειρηματικότητα – εξωστρέφεια – ανταγωνιστικότητα. Πέρα από τη χειριστική πλευρά, που αποσκοπεί να καλλιεργήσει σε ορισμένα δυναμικά μεσαία και ανώτερα κοινωνικά στρώματα την αίσθηση ότι κάτι αλλάζει και να καλλιεργήσει κάποιες προσδοκίες σ’ ένα σχετικά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, έχει μια ξεκάθαρα ταξική στόχευση: τη δημιουργία μιας μεγάλης δεξαμενής κερδών μέσα από συνεχείς παροχές προς το μεγάλο κεφάλαιο (αυτή είναι η επιχειρηματικότητα), την παράλληλη προσέλκυση λόγω αυτών των παροχών ξένων κεφαλαίων (αυτή είναι η εξωστρέφεια) και τη μεγάλη συμπίεση του εργατικού κόστους (αυτή είναι η ανταγωνιστικότητα). Το βασικό ερώτημα είναι αν αυτό το νέο «εργαλείο» μπορεί να οδηγήσει σ’ ένα ξεπέρασμα βασικών αδυναμιών και αντιφάσεων της ελληνικής οικονομίας ή αντίθετα θα οδηγήσει σε ένταση των βασικών αδυναμιών και αντιφάσεων.
46. Η εξέλιξη του δημόσιου χρέους είναι το πιο σαφές μήνυμα ενός επερχόμενου αδιεξόδου. Το δημόσιο χρέος διατηρείται σταθερά πάνω από το 100% του ΑΕΠ. Το 2007 έχει τεράστια απόσταση από το 1995, διότι έχει μεσολαβήσει μια μεγάλη εκποίηση του δημόσιου πλούτου. Αν και τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις χρησιμοποιήθηκαν για τη μείωση του δημόσιου χρέους, αυτό παραμένει στα ίδια πάνω-κάτω επίπεδα. Για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους το κράτος καταβάλλει τεράστια ποσά. Στην ουσία όμως τα χρέη μετακυλίονται διαρκώς για επόμενες χρονιές, με συνέπεια να πληρώνεται μέσω των τόκων πολλαπλές φορές η αρχική αξία των δανείων. Να γιατί μιλάμε για χρεομηχανή.
47. Το δόγμα όλων των κυβερνήσεων και των αστικών πτερύγων από το 1985 και μετά ήταν η οικονομική ανάπτυξη της χώρας να στηριχθεί στις πάσης φύσεως υπηρεσίες (τουρισμός, χρηματοπιστωτικά, διαμετακομιστικός κόμβος, αντιπροσωπείες). Ονομάσαμε αυτό το μοντέλο εκσυγχρονισμένο μεταπρατισμό. Στα πλαίσια αυτού του μοντέλου η υλική παραγωγή (αγροτική οικονομία και βιομηχανία) υποχωρεί με ταχύτατους ρυθμούς. Έτσι, το διαχρονικό διαρθρωτικό πρόβλημα της οικονομίας, το πρόβλημα της ισόρροπης και εναρμονισμένης ανάπτυξης των διαφόρων τομέων, πήρε ακόμη μεγαλύτερη διάσταση. Η πιο χαρακτηριστική αποτύπωση της διάλυσης του παραγωγικού ιστού της χώρας γίνεται στις διεθνείς συναλλαγές της. Οι εξαγωγές, παρά τις κυβερνητικές τυμπανοκρουσίες για την αύξησή τους, παραμένουν κολλημένες στο 1/3 των εισαγωγών και το εμπορικό ισοζύγιο (εξαγωγές μείον εισαγωγές) είναι σταθερά αρνητικό και διευρυνόμενο.
48. Οι εξελίξεις αυτές δεν είναι τυχαίες, ούτε ανεξάρτητες από την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Αντίθετα, είναι απόρροια αυτής της ευρωπαϊκής εκδοχής της παγκοσμιοποίησης, τα πραγματικά αποτελέσματα της οποίας συστηματικά αποκρύπτονται, ενώ επίσης συστηματικά εξυμνούνται τα «λεφτά που μας δίνει η ΕΕ». Η ίδια η συρρίκνωση της υλικής παραγωγής (σε αγροτική οικονομία και βιομηχανία) ήταν όρος της ΕΕ προκειμένου να δοθούν οι ενισχύσεις από τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Μέσα απ’ αυτές τις ενισχύσεις οι Ευρωπαίοι επιδότησαν τις εξαγωγές τους (δηλαδή των πολυεθνικών τους) προς την Ελλάδα. Κι η Ελλάδα, από αυτάρκης χώρα προηγούμενα, μετατράπηκε σε καθαρό εισαγωγέα αγροτικών προϊόντων. Οι κρίσιμοι κλάδοι της βιομηχανικής παραγωγής, όπως τα κεφαλαιουχικά αγαθά και τα διαρκή καταναλωτικά αγαθά (παραγωγή μέσων παραγωγής και μηχανών), αντί να ενισχυθούν οδηγούνται σε μαρασμό.
49. Ο ρόλος του ξένου κεφαλαίου υπήρξε ανέκαθεν καθοριστικός, καθώς αυτό έλεγχε στρατηγικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας. Σήμερα είναι κοινή η δικομματική αντίληψη για τον ευεργετικό ρόλο των ξένων επενδύσεων. Οι άμεσες παραγωγικές επενδύσεις είναι περιορισμένες. Δεν λείπουν αλλά, παρά τις τυμπανοκρουσίες, το σύνολό τους είναι σχετικά μικρό, ενώ σε πολλές περιπτώσεις προξενούν τεράστια προβλήματα, περιβαλλοντικά (π.χ. τουριστικές επενδύσεις σε Σητεία και Πύλο) και πολεοδομικά (π.χ. «Mall» του ομίλου Λάτση στο Μαρούσι). Τα εισερχόμενα ξένα κεφάλαια αφορούν κυρίως επενδύσεις χαρτοφυλακίου, δηλαδή με απλά λόγια, εξαγορές ελληνικών εταιρειών από το διεθνές κεφάλαιο.
50. Σήμερα το ξένο κεφάλαιο ελέγχει σχεδόν ολοκληρωτικά το τραπεζικό σύστημα και μέσω αυτού επηρεάζει καθοριστικά το σύνολο των οικονομικών κλάδων. Επίσης αυτοτελώς έχει θέση από σημαίνουσα έως κυρίαρχη (και πάντως διαρκώς διευρυνόμενη) στους εξοπλισμούς, στο λιανικό εμπόριο, στις επικοινωνίες, στα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα, στα χημικά προϊόντα, στο μηχανολογικό εξοπλισμό, στα πετρελαιοειδή, στη διανομή φυσικού αερίου, στην τσιμεντοβιομηχανία, στα ναυπηγεία, στις κατασκευές (μεγάλα έργα), ακόμη και στα προϊόντα καπνού. Με τις προωθούμενες δε απελευθερώσεις των αγορών, όπως λέγονται, είναι βέβαιο ότι ο ρόλος του ξένου κεφαλαίου θα διευρυνθεί στις επικοινωνίες, στην ενέργεια, στα λιμάνια κ.λπ. Επίσης το ξένο κεφάλαιο ελέγχει περίπου το 45% του Χρηματιστηρίου Αθηνών.
51. Ως προς τον αστισμό της Ελλάδας, όλα τα παραπάνω δείχνουν μια σημαντική υποβάθμισή του. Όχι μόνον έχουν ενταθεί τα υπεργολαβικά και διαμεσολαβητικά χαρακτηριστικά του, αλλά συνολικά ο ρόλος του στα πλαίσια της ελληνικής οικονομίας έχει μειωθεί αισθητά. Την ίδια στιγμή γίνεται καθοριστικός για την οικονομία ο ρόλος όχι απλά των ξένων κεφαλαίων ξεχωριστά παρμένων, αλλά συνολικά των υπερεθνικών κέντρων, όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
52. Μια οικονομία υπερχρεωμένη, με αδύναμο παραγωγικό ιστό, με αυτόματο πιλότο τις ιδιωτικοποιήσεις και τις απελευθερώσεις, με χαμηλό και συνεχώς συμπιεζόμενο σε σχέση με την ΕΕ των 15 εργατικό κόστος (αλλά αρκετά υψηλό σε σχέση με τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης), με εξαιρετικά χαμηλές δαπάνες για την έρευνα (τελευταία στην ΕΕ των 15), με τις επενδύσεις να αξονίζονται γύρω από την κατοικία και τις κατασκευές – τι προοιωνίζονται όλα αυτά για τον ελληνικό καπιταλισμό; Τι άλλο, από τα πρόθυρα ενός μεγάλου τέλματος, με μόνη διαχειριστική δυνατότητα ένα τελειωτικό ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου (κυρίως του φυσικού περιβάλλοντος που έχει απομείνει) και μια ολομέτωπη επίθεση στο λαϊκό εισόδημα; Όλα τα δεινά μιας βαθιάς ταξικής πόλωσης και του κοινωνικού αποκλεισμού (σύγχρονου βαλκανικού τύπου) μοιάζουν εικόνες από το κοντινό μέλλον μας.
Β. Η Ελλάδα πιο πολύ στο στρατόπεδο των προθύμων στις ΗΠΑ
53. Μια σημαντική εξέλιξη στον προσανατολισμό της άρχουσας τάξης μετά την πρόδηλη κρίση που μαστίζει σε πολλά επίπεδα την ΕΕ είναι η ολοένα και ανοικτότερη τοποθέτηση της Ελλάδας σε φιλοαμερικάνικες θέσεις. Αυτός ο προσανατολισμός –αν και δεν είναι καινούριος– στηρίζεται στο σχεδιασμό πως κάτω από αμερικάνικη επίβλεψη μπορούν να ανοίξουν καλύτερα δρόμοι για οικονομική διείσδυση στα Βαλκάνια. Σε αυτήν την τροχιά πρέπει να δούμε τις τοποθετήσεις της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής (χωρίς καμιά διαφοροποίηση ανάμεσα στα δύο αστικά κόμματα) σε θέματα όπως «ελληνοτουρκική φιλία», σχέδιο Ανάν, ΝΑΤΟϊκή επικυριαρχία στο Αιγαίο, άμεση ανταπόκριση σε «συμμαχικές υποχρεώσεις» σε Αφγανιστάν, Ιράκ, Βοσνία, Μ. Ανατολή, ΝΑΤΟ, εξασφάλιση όλων των «διευκολύνσεων» που ζητούν οι αμερικανοί για τις βάσεις τους στην Ελλάδα, παραχώρηση και εγκατάλειψη κυριαρχικών δικαιωμάτων. Ακόμα ο πολιτικός κόσμος (κυβέρνηση και αντιπολίτευση) αναλαμβάνουν πολλές φορές το ρόλο του διαμεσολαβητή –υπέρ των ΗΠΑ πάντα– απέναντι σε γείτονες και στον αραβικό κόσμο. Οι υπηρεσίες π.χ. του Καραμανλή στις εκλογές στη Σερβία και τα ταξίδια των Παπανδρέου-Παπούλια σε διάφορες χώρες είναι σαφώς προσανατολισμένα και στην άσκηση πίεσης υπέρ των συμφερόντων των ΗΠΑ. Η Ελλάδα διαδραματίζει ένα ρόλο πρακτόρευσης των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών. Η παράδοση του Οτσαλάν ήταν τα επίσημα διαπιστευτήρια αυτού του ρόλου.
54. Σε αυτά τα πλαίσια έχουν δραστηριοποιηθεί πολλοί παράγοντες και έχουν ενεργοποιηθεί διάφοροι μηχανισμοί και ιδρύματα που στοχεύουν στη λείανση του εδάφους, στην προετοιμασία των πνευμάτων, στην τοποθέτηση ανθρώπων πιστών σε θέσεις κλειδιά, στο ξαναγράψιμο της ιστορίας με τρόπο που να εξυπηρετεί τους νεοταξικούς σχεδιασμούς. Η Ελλάδα, τόσο του «εκσυγχρονισμού» όσο και της «μεταρρύθμισης», συμπλέει και έχει ανάγκη από έναν ενδοτισμό-ραγιαδισμό που σήμερα φέρει κοσμοπολίτικα άμφια και όχι τα κλασικά της εθνικοφροσύνης. Τέλος, η Ελλάδα του «εκσυγχρονισμού» και της «μεταρρύθμισης», του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, τάχθηκε ολόψυχα στο πλευρό του αμερικανόπνευστου «πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία» και επέτρεψε αυτός ο «πόλεμος» να γίνει μοχλός πιέσεων και παρεμβάσεων στη χώρα μας, τέτοιων που μόνο σε αποικιοκρατικό καθεστώς, σε καθεστώς μπανανίας θα ήταν δυνατές. Οι υποθέσεις της Air-CIA με 64 γνωστές-κρυφές πτήσεις στην Ελλάδα, η απαγωγή των πακιστανών από αμερικάνικες και βρετανικές υπηρεσίες, και κυρίως η υπόθεση των υποκλοπών που έγιναν από την πρεσβεία των ΗΠΑ και έφτασαν μέχρι την παρακολούθηση του πρωθυπουργού, δείχνουν πολλά πράγματα.
55. Όπως έδειξαν τα γεγονότα από το 2002 μέχρι τώρα τα θέματα της «ασφάλειας» και του «αγώνα κατά της τρομοκρατίας» προωθούνται με έξαρση της φασιστικοποίησης και με επιβολή ενός οργίου καταπάτησης στοιχειωδών δικαιωμάτων. Οι κάμερες, οι παρακολουθήσεις, οι θεωρίες για «ημι-τρομοκρατία», η αστυνομοκρατία και πλήρης αυθαιρεσία των αστυνομικών οργάνων, η στοχοποίηση οργανώσεων, συλλογικοτήτων, συνδικαλιστών, οι συλλήψεις και προφυλακίσεις διαδηλωτών, η εφαρμογή του τρομονόμου και οι δίκες-παρωδία της υπόθεσης 17Ν, όλα αυτά εντάσσονται στη θωράκιση του νεοφιλελευθερισμού και στην επιβολή της επίθεσής του στο λαό.
Το δικομματικό πολιτικό σύστημα και η αμερικανοποίηση της δημόσιας ζωής
56. Η ομαλή εναλλαγή από την πασοκική στη νεοδημοκρατική διακυβέρνηση συνοδεύτηκε από όλα τα παρεπόμενα (αντικατάσταση και στελέχωση του κρατικού μηχανισμού με ανθρώπους της ΝΔ, προσπάθεια βολέματος των «γαλάζιων» παιδιών), αλλά έφερε στην επιφάνεια μια προωθημένη εκδοχή συναινετικού δικομματισμού και δικαιολογημένα για καιρό μιλάγαμε για κυβέρνηση και συμπολίτευση. Η ρητορική της ΝΔ για μεσαίο και κεντρώο χώρο, τα ανοίγματά της (ειδικά στο χώρο του πολιτισμού) προς την αριστερά και ο «σεβασμός των απόψεων του ΚΚΕ» από πολλά επίσημα χείλη, η έντεχνη καλλιέργεια προσδοκιών ότι θα υποδειχθεί ο Ν. Κωνσταντόπουλος στην προεδρία της δημοκρατίας και τελικά η υπόδειξη ενός στελέχους του ΠΑΣΟΚ για τη θέση αυτή, ήσαν οι «προσφορές» της ΝΔ στον συναινετικό δικομματισμό και στην προσπάθεια εξαπάτησης των εργαζόμενων, την ίδια στιγμή που πήρε τα πιο σκληρά μέτρα ενάντιά τους.
57. Το νέο ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου, που αναδείχθηκε λίγο πριν τις εκλογές του 2004 σαν το αστέρι που λάμπει και θα σώσει το ΠΑΣΟΚ, έδωσε γρήγορα δείγματα για το πώς αντιλαμβανόταν την πολιτική: διάλυση της κομματικής δομής του ΠΑΣΟΚ, «δημοψηφισματική» ανάδειξη του Γ. Παπανδρέου, κατάργηση της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ, απουσία αντιπολίτευσης προς τη ΝΔ σε κρίσιμα ζητήματα, επικρίσεις προς την κυβέρνηση Καραμανλή πως άφησε υπόνοιες ότι οι παρακολουθήσεις έγιναν από την πρεσβεία των ΗΠΑ ενώ δεν έχει στοιχεία, ανάδειξη και παύση στελεχών όπως η κ. Ξενογιαννακοπούλου στη θέση του γραμματέα του ΠΑΣΟΚ, η υποψήφια νομάρχης Έβρου από τη μειονότητα κ.λπ., και βεβαίως η κορυφαία πράξη υποστήριξης της ΝΔ για την κατάργηση του άρθρου 16 του Συντάγματος. Όλα αυτά δεν είναι αποτέλεσμα ανικανότητας και έλλειψη πείρας. Αποτελούν απόπειρες να εφαρμοστεί μια πολιτική προσανατολισμένη στα αμερικάνικα πρότυπα, που φυσικά συναντάει πολλά εμπόδια και δυσκολίες στην εφαρμογή της.
58. Το μοντέλο της αμερικανοποίησης της πολιτικής ζωής απαιτεί την απρόσκοπτη λειτουργία του δικομματικού συστήματος, την εναλλαγή στη διακυβέρνηση των 2 κομμάτων που πλέον δεν θα έχουν σημαντικές διαφορές στα προγράμματά τους, την κατοχύρωση της επιχειρηματικής πολιτικής και τον ενεργό ρόλο των ΜΜΕ σε αυτήν. Απαιτεί την αλλαγή δέρματος όλης της κομματικής οργάνωσης, που θα λειτουργεί με τη μορφή περιφερειακών, τοπικών ή γενικών λόμπι οικονομικής και πολιτικής επιρροής, τη στενή διασύνδεση κομμάτων, κρατικής διοίκησης και πάσης φύσεως επιμελητηρίων, την εφαρμογή της επιστολικής ψήφου. Ιδεολογίες, σύμβολα, ιστορία ρίχνονται στη λήθη, αντικαθίστανται από νέα, ξαναγράφονται κατά παραγγελία. Μέσα σε τέτοιες συνθήκες ασκείται η αστική ηγεμονία και ο δικομματισμός λειτουργεί συγκεντρώνοντας υψηλά ποσοστά, όπως έδειξαν και οι πρόσφατες δημοτικές εκλογές.
59. Όρος και προϋπόθεση της αμερικανοποίησης είναι η περιθωριοποίηση και ο εξοβελισμός της αριστεράς σε πολιτικό επίπεδο. Όχι απλά να είναι περιορισμένη σε κάποιο ποσοστό, αλλά να μη μετέχει στην επίσημη πολιτική σκηνή, κι όταν μετέχει να μην αμφισβητεί έμπρακτα τις κατευθύνσεις και τις εφαρμογές του νεοφιλελευθερισμού. Όρος και προϋπόθεση της αμερικανοποίησης είναι η πλήρης μονοπώληση όλων των οργάνων πολιτικής αντιπροσώπευσης και διακυβέρνησης (κεντρικής, περιφερειακής, τοπικής) και ο αποκλεισμός από αυτά κάθε ανεξάρτητης, λαϊκής-αριστερής αντιπολίτευσης. Η γενικευμένη αστική θωράκιση (συνταγματικά, νομοθετικά, κατασταλτικά, ιδεολογικά κ.λπ.) αποτελεί έναν ακόμα βασικό όρο για την άσκηση της αστικής ηγεμονίας, ιδιαίτερα σε συνθήκες που αναμένονται λαϊκές αντιδράσεις και κινητοποιήσεις. Αυτό εκφράζει η τάση προς τη φασιστικοποίηση και όλα τα μέτρα που παίρνονται σε αυτήν την κατεύθυνση.
60. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουμε δύο ακόμα παραλλαγές δικομματικής διαχείρισης:
• Το Μεγάλο Συνασπισμό (Grosse Koalition) στη Γερμανία, στον οποίο υποχρεώθηκαν τα δύο μεγάλα κόμματα –κατά παραγγελία του γερμανικού κεφαλαίου–μετά τον πετυχημένο διεμβολισμό που πέτυχε η αριστερά (συμμαχία PDS και Όσκαρ Λαφοντέν). Ο Μεγάλος Συνασπισμός σε συνθήκες πολιτικής κρίσης, που δημιουργείται από την παρέμβαση της αριστεράς ή την ανικανότητα να κυβερνήσει ένας από τους δυο, δείχνει πόσο ισχυρή ανάγκη είναι ο συναινετικός δικομματισμός και η τάση για εξοβελισμό της αριστεράς.
• Η δεύτερη αφορά τη διάλυση παραδοσιακών κομμάτων και τη δημιουργία δύο μεγάλων πόλων (από δικομματισμό σε διπολισμό της πολιτικής ζωής), με κεντρικό παράδειγμα τη γειτονική Ιταλία. Σε αυτό το διπολισμό έχει μια θέση η αριστερά αν φυσικά αποποιηθεί την καταστατική της θέση να αντιπροσωπεύει τους εργαζόμενους και τα συμφέροντά τους και σέβεται τις «συμμαχικές υποχρεώσεις» της χώρας. Αυτό δείχνει και η μεγάλη κρίση της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης και οι διαδικασίες μετάλλαξής της.
61. Η περίπτωση της χώρας μας παρουσιάζει την ιδιαιτερότητα της χρησιμοποίησης της αριστεράς κατά τις περιστάσεις και όταν αυτό είναι αναγκαίο. Τα λόγια περί τέλους των διαχωριστικών γραμμών όταν εκφέρονται από βασικούς εκπροσώπους της αστικής τάξης δείχνουν πως δεν θεωρούν ανταγωνιστική την υπαρκτή αριστερά, αλλά και λειαίνουν το έδαφος για την προώθηση της αμερικανοποίησης στον ελλαδικό χώρο.
Γ. Η ηγεμονία της αστικής τάξης στην Ελλάδα και οι ρωγμές της
62. Η ηγεμονία της αστικής τάξης στηρίζεται στην οργάνωση και εξασφάλιση της συναίνεσης των υποτελών τάξεων και στρωμάτων γύρω από στόχους και συνθήματα που στην εκφώνηση τους αφορούν το λαό, το έθνος, την οικονομία, τη θέση της χώρας κ.λπ. αλλά στην πραγματικότητα αφορούν την αστική τάξη, και ιδιαίτερα το μονοπωλιακό της τμήμα. Μοχλός για την εφαρμογή της ηγεμονίας είναι η επίτευξη συμμαχιών της μεγαλοαστικής τάξης με τη μεσαία αστική τάξη καθώς και με μεσαία και ανώτερα μικροαστικά στρώματα, και η εξασφάλιση της κοινωνικής ειρήνης και συναίνεσης δια της εξαγοράς και ενσωμάτωσης του συνδικαλιστικού και αυτοδιοικητικού μηχανισμού. Οι μοχλοί όμως χωρίς λάδωμα δεν μπορούν να λειτουργήσουν.
63. Σε συνθήκες χειροτέρευσης των υλικών όρων διαβίωσης της συντριπτικής πλειοψηφίας, με τη συστηματική επίθεση ενάντια στους εργαζόμενους και τη σύνθλιψη των μικρομεσαίων στρωμάτων δημιουργούνται αντικειμενικά όροι τέτοιοι που να μην μπορεί να αναπαραχθεί το ηγεμονικό σχήμα, δοκιμάζοντας τη συμμαχία της μεγαλοαστικής και μικροαστικής πτέρυγας, που είναι βασικός όρος της συναίνεσης και της ηγεμονίας. Η οργάνωση της συναίνεσης δυσκολεύει ακόμα όταν πλάι στα συνθήματα της «ποιοτικής μεταρρύθμισης» και του «σεμνά και ταπεινά» ξετυλίγεται μια μεγάλη κρίση όλων των αστικών θεσμών: δικαιοσύνη, χρηματιστήριο και τράπεζες, εκκλησία, διαφθορά όλου του κρατικού και πολιτικού κόσμου, μεγάλα σκάνδαλα, καταπάτηση ατομικών ελευθεριών, υποκλοπές, παρακολουθήσεις κ.λπ. Φυσικά στο επίπεδο αυτό είναι πιθανή μια εκμετάλλευση τέτοιων πλευρών από ακροδεξιές πλευρές –και άρα ενίσχυσή τους– όπως είναι το ΛΑΟΣ, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν δυσκολεύει η άσκηση της ηγεμονίας.
64. Φυσικά οι ρωγμές δεν δημιουργούν ρήγματα και σχίσματα όσο το σύγχρονο «κοινωνικό πρόβλημα» δηλαδή η υπερεκμετάλλευση των εργαζομένων ελλήνων και μεταναστών, η φτωχοποίηση εκτεταμένων ζωνών της κοινωνίας, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η απολίπανση των μικρομεσαίων συνεχίζονται χωρίς να επιλύεται το σύγχρονο «πολιτικό πρόβλημα», που είναι η συγκρότηση ενός πολιτικού και κοινωνικού μετώπου, η ανάδειξη μιας αριστεράς που να αναδεικνύει το «κοινωνικό πρόβλημα», να δίνει φωνή στους καταπιεζόμενους και εκμεταλλευόμενους. Όσο δεν επιλύεται το σύγχρονο «πολιτικό πρόβλημα» τόσο θα αναπαράγονται φαινόμενα συντηρητικοποίησης, ατομικιστικής αναδίπλωσης, αποπολιτικοποίησης πλατιών μαζών. Οι συνειδήσεις που θα δημιουργούνται μέσα στην κοινωνία θα σημαδεύονται από τέτοια χαρακτηριστικά, διευκολύνοντας την αστική ηγεμονία.
65. Ωστόσο πάνω στην υλική βάση της χειροτέρευσης των συνθηκών διαβίωσης αρχίζει να συντελείται, με τη δράση των αντιστάσεων και κινημάτων, η απονομιμοποίηση του νεοφιλελευθερισμού και εν μέρει του κυρίαρχου ευρωπαϊσμού (μαζί με το ευρώ ήρθαν τεράστια κύματα ακρίβειας και χειροτέρευση η ζωή των εργαζομένων). Οι αντιστάσεις και τα κινήματα αποτελούν την πιο ασφαλή διέξοδο από την αστική ηγεμονία και δημιουργούν όρους μιας άλλης συνείδησης, άλλων αξιολογήσεων και επιλογών σε όλα τα επίπεδα. Αυτές οι αντιστάσεις και κινήματα μπορούν να δώσουν ζωή σε νέα εγχειρήματα της αριστεράς που θα υπηρετούν μια συνολική εναλλακτική πρόταση απέναντι στο νεοφιλελευθερισμό και θα έχουν μια γνήσια αντικαπιταλιστική κατεύθυνση.
66. Διαβρωτική δράση στην αστική ηγεμονία έπαιξαν στο παρελθόν, και συνεχίζουν να έχουν την ίδια επίδραση, τα αντιαμερικανικά, αντιιμπεριαλιστικά, αντιπολεμικά και διεθνιστικά αισθήματα του ελληνικού λαού. Πολλές φορές εθνικά ζητήματα ή εκδηλώσεις ενδοτισμού και ραγιαδισμού απέναντι στους ιμπεριαλιστές λειτούργησαν αποσταθεροποιητικά, για να μην πούμε πως τίναξαν στον αέρα την ηγεμονία της αστικής τάξης πάνω στις λαϊκές μάζες. Η αιτία βρίσκεται στην ολόπλευρη εξάρτηση και συμμαχία της μεγαλοαστικής τάξης με τα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Πολλές από τις επιλογές της δεν ξεκινούν από ανάγκες γενικά της ανάπτυξης του καπιταλισμού στην Ελλάδα, αλλά αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση αναγκών μονοπωλιακών κολοσσών και «συμμαχικών διευκολύνσεων». Ο αφελληνισμός της ελληνικής οικονομίας, η μεγαλύτερη εξάρτηση και χρέωση της χώρας (που γελοιοποιούν τις θεωρίες περί «ιμπεριαλιστικής Ελλάδας» ή «μικροϊμπεριαλιστικού χαρακτήρα της»), δεν ανατροφοδοτούν τον μηχανισμό της ηγεμονίας αυτόματα και ο ρόλος της πολιτικής σφαίρας για την εμπέδωσή του αποκτά σημασία: ο συναινετικός δικομματισμός και η αμερικανοποίηση στοχεύουν στη στεγανοποίηση της αστικής ηγεμονίας σε συνθήκες που συμμαχίες που τη στήριζαν τινάζονται στον αέρα λόγω της εφαρμοζόμενης οικονομικής πολιτικής. Τα υπόλοιπα τα ρυθμίζει η εντεινόμενη φασιστικοποίηση…
67. Τα δύο αστικά κόμματα απαντούν διαφορετικά στις ρωγμές αυτές και με γνώμονα ότι έχουμε εισέλθει σε μια προεκλογική περίοδο. Η μεν ΝΔ θέλει να συγκολλήσει τη συμμαχία αυτή με το σύνθημα «νόμος και τάξη», το δε ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να προσεταιριστεί τους έλληνες που αδικούνται από την πολιτική της ΝΔ. Η ΝΔ εκμεταλλεύεται πλήρως το γεγονός της κρίσης που υπάρχει στο ΠΑΣΟΚ και της συμπεριφοράς του που σιγουρεύει την ήττα του, ενώ η αριστερά αφήνει γενικά ανενόχλητα τα δύο αστικά κόμματα, χωρίς να έχει μια σοβαρή πρόταση διεμβολισμού τους και πρωταγωνιστικού ρόλου της.
Δ. Οι αντιστάσεις στην ελληνική κοινωνία 2003-2007
68. Σε συγχρονισμό με το μεγάλο κύκλο αγώνων σε ολόκληρο τον κόσμο εκδηλώνονται και στην Ελλάδα σημάδια ανάπτυξης αντιστάσεων και αγώνων, καθώς και σημάδια απονομιμοποίησης του νεοφιλελευθερισμού και τροποποίησης στοιχείων συνείδησης. Παρόλο που τέτοια σημάδια υπήρχαν από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 (κινητοποιήσεις για ΑΣΕΠ, πόλεμος στην Γιουγκοσλαβία, υπόθεση Οτσαλάν), η εμφάνιση του κινήματος ενάντια στην παγκοσμιοποίηση και η ενεργή συμμετοχή σε αυτό αρκετών χιλιάδων ελλήνων (Γένοβα αρχικά, και στη συνέχεια ίδρυση του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ) συντέλεσε στο να μπολιαστεί το δυναμικό αυτό, που προερχόταν από διαφορετικές καταβολές και καταστάσεις, με τα στοιχεία της ενότητας, της κοινής δράσης, του κοινού αγώνα ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό και τον πόλεμο. Η ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του 2003 έδωσε την ευκαιρία να εκφραστεί αυτή η συνάντηση και κινητικότητα σε ολόκληρη τη χώρα. Ο πόλεμος στο Ιράκ, η κινητοποίηση στη βάση της Σούδας και η παγκόσμια διαδήλωση ενάντια στον πόλεμο το 2003 είδε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να κινητοποιούνται στην Ελλάδα και να συμμετέχουν στο αντιπολεμικό κίνημα. Τα μηνύματα των αγώνων στη Γαλλία έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στο να συνειδητοποιηθεί ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι ανίκητος, και αυτό είχε την επίδρασή του και στη χώρα μας.
69. Το 2006 ήταν χρονιά που σημαδεύτηκε από κινητοποιήσεις που είχαν διαφορετικά χαρακτηριστικά: Η απεργία των ναυτεργατών στο Πειραιά κόντεψε να μετατραπεί σε μια παλλαϊκή διαμαρτυρία, και μόνο η ανοικτά συνθηκολόγα γραμμή του ΚΚΕ –που τα μάζεψε γρήγορα αντί να κλιμακώσει τον αγώνα– απέτρεψε μια τέτοια εξέλιξη. Το ΚΚΕ απόφυγε τη συγκρότηση ενός λαϊκού εργατικού μετώπου ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό και τις συνέπειές του. Αρνήθηκε να εκφραστεί έμπρακτα η αλληλεγγύη και η συνάντηση των κινητοποιήσεων των εργαζομένων (ναύτες, τράπεζες, εργαζόμενοι στον ΟΤΕ, συμβασιούχοι, εργοστάσια και βιοτεχνίες που κλείνουν κ.λπ.). Η απεργία των τραπεζικών, παρά τις δυσκολίες, έδωσε μια αξιοπρεπή μάχη (με βάση τα δεδομένα που υπήρχαν μέχρι τότε), για να έρθει η ώρα της παιδείας και του καταπληκτικού φοιτητικού ξεσπάσματος που υποχρέωσε την κυβέρνηση στην πρώτη της ήττα. Ακολούθησαν η απεργία των 6 εβδομάδων των δασκάλων στην αρχή της ακαδημαϊκής χρονιάς, που έδειξε πόσο έχουν αλλάξει τα δεδομένα, για να φθάσουμε στη δεύτερη, μεγαλύτερη αυτή τη φορά ήττα όχι μόνο της κυβέρνησης και του δικομματισμού αλλά του νεοφιλελευθερισμού. Η υπόθεση της συνταγματικής αναθεώρησης και ειδικά του άρθρου 16 έδειξε πως το κίνημα των φοιτητών και των πανεπιστημιακών δασκάλων μπόρεσε να δημιουργήσει ένα βαθύ ρήγμα και να επιβραδύνει την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού. Επιπλέον, βάθυνε και τις αντιθέσεις μέσα στο αστικό πολιτικό στρατόπεδο, που αναγκάστηκε να αναπροσαρμόσει την ταχτική του.
70. Σημαντικοί αγώνες έχουν αναπτυχθεί και για την προστασία δημόσιων χώρων και την προστασία από κεραίες σε ολόκληρη σχεδόν τη χώρα. Σχεδόν παντού, ειδικά στο λεκανοπέδιο της Αττικής, υπάρχουν ομάδες και κινήσεις πολιτών που έχουν δώσει σημαντικούς αγώνες (π.χ. για τη λυματολάσπη στις Δυτικές συνοικίες της Αττικής). Αυτές οι κινήσεις και κινήματα εν μέρει καταγράφηκαν και στις πρόσφατες δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές, δείχνοντας ότι έχουν τροποποιηθεί αρκετές συνειδήσεις σχετικά με τα δόγματα της αγοράς και του νεοφιλελευθερισμού. Παράλληλα, είχαμε σποραδικούς αγώνες από εργαζόμενους σε εργοστάσια που κλείνουν –με σημαντικότερη την εμπειρία των Λιπασμάτων στην Θεσσαλονίκη– που, ανεξάρτητα από την έκβασή τους, έδειξαν μια συνέπεια, μια διαρκή κινητοποίηση και χρωμάτισαν την κοινωνική και πολιτική ζωή της πόλης ή της περιοχής που ξέσπαγαν οι αγώνες αυτοί.
71. Σε μεγάλη αναντιστοιχία με τις ανάγκες και τη σημασία των αγώνων αυτών ήταν η στάση της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ αλλά και άλλων συνδικαλιστικών ομοσπονδιών. Η πιο κραυγαλέα περίπτωση ήταν η σιωπή τους, ουσιαστικά, στους αγώνες ενάντια στη συνταγματική αναθεώρηση. Πέρα από αυτό, το γεγονός ότι εξαναγκάζονται να προκηρύσσουν 24ωρες απεργίες υπό την πίεση των εργαζομένων είναι επίσης ένας δείκτης της ανόδου των αγώνων και της κινητικότητας.
72. Τα πιο σημαντικά στοιχεία από τους αγώνες του νέου κύκλου είναι τα ακόλουθα:
• Κερδίζει έδαφος η άποψη για μαζικούς ενωτικούς αγώνες.
• Κατακτά συνειδήσεις η άποψη ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι ανίκητος και ότι μπορούμε να έχουμε νίκες.
• Ανατρέπονται στην πράξη περιοριστικές αντιλήψεις (σεχταρισμός και περιχαράκωση) και αναδεικνύεται η ανάγκη μιας πλατειάς συσπείρωσης και απεύθυνσης.
• Υιοθετούνται νέες μορφές συντονισμού και κινητοποίησης (επιτροπές βάσης για ένα ζήτημα, κινητοποιήσεις Τετάρτης ή Πέμπτης κάθε βδομάδα, πανελλαδικός συντονισμός κ.λπ.).
73. Το κρίσιμο στοιχείο για την έκβαση των αγώνων, πέρα από τη συσπείρωση όσων πλήττονται, την ενότητά τους και την αποφασιστικότητά τους, είναι η σύνδεση του κάθε αγώνα με την υπόλοιπη κοινωνία, η αντιμετώπιση της συκοφάντησης και προπαγάνδας που προωθούν τα ΜΜΕ, καθώς και η δυνατότητα αντοχής τόσο στην καταστολή όσο και στον οικονομικό εκβιασμό. Σε τελική ανάλυση, η έκβασή τους εξαρτάται από την ποιότητα και την ύπαρξη δεσμών με την υπόλοιπη κοινωνία.
Ε. Η αριστερά στην Ελλάδα
74. Η αριστερά σήμερα στην Ελλάδα –σε μια χώρα όπου το ειδικό βάρος και η ιστορία της είναι μεγάλα και οι διαδικασίες αμερικανοποίησης δεν έχουν προχωρήσει όσο αλλού– δεν αποτελεί αντίπαλο δέος για το δικομματισμό ούτε ελκτική δύναμη για τους κυβερνώμενους. Δεν πρωταγωνιστεί στους αγώνες, είναι υποχρεωμένη να τους ακολουθεί έως ένα σημείο, παίζει μικρό ρόλο στο να είναι χρήσιμη στους αγώνες αυτούς με ιδέες, προτάσεις, λύσεις κ.λπ. Ενδιαφέρεται κυρίως για τα του οίκου της και για το πώς θα αναβαθμίσει τις σχέσεις της στην κεντρική πολιτική αρένα. Οι εκλογικές και κοινοβουλευτικές προτεραιότητες ιεραρχούνται πρώτες. Η αριστερά μόνο περιστασιακά, αναγκαστικά ή διασπαστικά, και όχι μελετημένα ή προωθητικά, παρεμβαίνει στη μαζική εξωκοινοβουλευτική δράση.
75. Συνολικά η αριστερά, όπως και αν οριστεί, κοινωνική-πολιτική, επίσημη-ανεπίσημη, παρουσιάζει μεγάλα ελλείμματα σε τομείς όπως των ιδεών-ιδεολογίας, στα καύσιμα που διαθέτει (ακόμα τρώει από τα «έτοιμα» ή τα «ξένα») και βεβαίως στους δεσμούς και τις σχέσεις της με το λαό. Όσο πιο γρήγορα συνειδητοποιηθεί αυτό από αγωνιστές της αριστεράς, οργανωμένους και ανοργάνωτους, θα παίξει θετικό ρόλο στην επίσπευση της αναγκαίας αλλαγής των πραγμάτων στην αριστερά.
76. Το ΚΚΕ, παρά την οργανωτική του σταθεροποίηση –μετά τις περιπέτειες της δεκαετίας του ’90– και παρά τη συμπάθεια που είχε αποκτήσει με την καταγγελία του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία και τις ενέργειες εικονικού κινήματος που προωθούσε, «κατάφερε» με τη σεχταριστική, διαχωριστική, αντιενωτική γραμμή του να απομονωθεί και να γνωρίσει δυσκολίες και προβλήματα που τροφοδοτούν συνέχεια μια εσωτερική γκρίνια και σύγχυση. Έχει εξαγγελθεί ένα «μέτωπο» το οποίο δεν συσπειρώνει σχεδόν καμιά πολιτική δύναμη, υιοθετούνται σχήματα πως οποιαδήποτε βελτίωση θα γίνει μόνο υπό καθεστώς «λαϊκής εξουσίας και λαϊκής οικονομίας». Σε συνθήκες ανάπτυξης κινημάτων που προϋποθέτουν την ενωτική δράση και συσπείρωση, το ΚΚΕ κατάφερε να απομονώνεται και να εξαναγκάζεται σε αλλαγές ταχτικής ώστε να μην απομονωθεί τελείως. Σε πολλές περιπτώσεις οι επιθέσεις ενάντια στο ΣΥΝ αλλά και σε συνδικαλιστικά όργανα (ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ κλπ) είναι εντονότερες από την καταγγελία του αντίπαλου (δικομματισμού ή νεοφιλελευθερισμού, κυβέρνηση ΝΔ ). Έφτασε μάλιστα σε σημείο να θεωρητικοποιεί την άποψη ότι δεν μπορούν να υπάρξουν επιτυχίες και νίκες ενάντια στην νεοφιλελεύθερη πολιτική. Πολιτικά, πίσω από την φραστική απογείωση και τα μεγάλα λόγια, το ΚΚΕ είχε μια στάση που δεν δημιουργούσε προβλήματα στην κυβέρνηση της ΝΔ, αποσπούσε θετικά σχόλια και επαίνους από πολλούς ΝΔ παράγοντες, υπήρχαν συνεργασίες σε τοπικό επίπεδο με το κόμμα της ΝΔ. Σε μια σειρά από περιπτώσεις φάνηκε πως δεν έχει μια ανεξαρτησία από τον κόσμο του δικομματισμού.
77. Ο ΣΥΝ, ιδιότυπο αριστερό ρεφορμιστικό φιλοευρωπαϊκό κόμμα, προϊόν εγχειρημάτων της γκορμπατσοφικής περιόδου (1986-1990), ήταν και είναι υπό συνεχή διαμόρφωση και εξέλιξη χωρίς να αναιρούνται τα βασικά του χαρακτηριστικά. Η σχέση του με τα κινήματα και οι τάσεις στο εσωτερικό του σε συνδυασμό με τις ανάγκες του να υπάρχει ως κοινοβουλευτικό κόμμα, το οδήγησαν σε ανοίγματα προς τα αριστερά, σε συμμετοχή στο Φόρουμ, στην δημιουργία του Συριζα κλπ. Στο εσωτερικό του υπάρχει και εξελίσσεται μια διαρκής διαπάλη ανάμεσα σε μια ανοικτά σοσιαλδημοκρατική τάση που επιζητεί άμεσα συνεργασίες με το ΠΑΣΟΚ και κατά καιρούς τροφοδοτεί με στελέχη το ΠΑΣΟΚ και από την άλλη μια πτέρυγα που μέσα από ισορροπίες και αντιφάσεις προσπαθεί να ορθοποδήσει το κόμμα με αμφίπλευρα ανοίγματα και ακροβασίες. Η ανάδειξη του Α. Αλαβάνου στην προεδρεία του ΣΥΝ και ο έλεγχος του κόμματος από το Αριστερό Ρεύμα δημιούργησαν νέους όρους και συσχετισμούς μέσα στο κόμμα αυτό.
78. Παρατηρείται μια ιδιοτυπία στην επίσημη πολιτική αριστερά: το κόμμα που λέει μεγάλα επαναστατικά λόγια είναι επιφυλακτικό, άτολμο, έως και εχθρικό απέναντι σε κινήματα και διεργασίες που δεν ελέγχει και δεν παίρνει καμιά πρωτοβουλία για συσπείρωση και αλλαγή της κατάστασης, ενώ το κόμμα που είναι πιο μετριοπαθές σε διακηρύξεις και εξαγγελίες είναι πιο ανοικτό σε κινήσεις και κινήματα, συμβάλλει ορισμένες φορές σε αυτά, παίρνει μέρος –από ανάγκη ή εκτίμηση- σε κινήσεις και διεργασίες, είναι πιο ζωντανό. Ο εμφύλιος ανάμεσα σε αυτές τις δύο καταστάσεις δεν έχει τίποτα θετικό, και υπάρχουν παράγοντες που σπρώχνουν στην ολοένα μεγαλύτερη περιχαράκωση των δύο αυτών χώρων και αυτό είναι αρνητικό.
79. Η εξωκοινοβουλευτική αριστερά δεν κατορθώνει να έχει μια γειωμένη σχέση με την πραγματικότητα και σε αυτό εμποδίζεται αρκετά από το σχήμα «δημιουργία του τρίτου πόλου» της επαναστατικής αριστεράς σε κόντρα και αντιπαράθεση με την «καθεστωτική». Χωρίς δυνάμεις, πολυδιασπασμένη, με μέρη που αναμεταξύ τους βρίσκονται σε διαρκή αντιπαράθεση, υπάρχει κυρίως μέσα στα ΑΕΙ. Θεωρεί μέχρι τώρα μέγα αμάρτημα την συνεργασία με τον ΣΥΝ και ο δογματισμός της την έχει οδηγήσει να κρατήσει σεχταριστική και καταγγελτική στάση απέναντι σε διεργασίες και πρωτοβουλίες με κυριότερη αυτήν του Ευρ. Και Ελ. Κοινωνικού Φόρουμ.
80. Η ΚΟΕ παρόλο που είναι μια δύναμη της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς ξεχωρίζει πρώτο σε επίπεδο πολιτικής γραμμής και ταχτικής με την επιμονή της στο στόχο μιας ενωτικής, σύγχρονης, αγωνιστικής και χρήσιμης αριστεράς και με τις προσπάθειές της να δημιουργηθεί ο αριστερός πόλος. Αυτή της η τόλμη και η εγκατάλειψη κάθε σεχταριστικής αντίληψης σε συνδυασμό με πρωτοβουλίες που πήρε, διαμόρφωσαν μια φυσιογνωμία και μια αναγνώριση της ΚΟΕ από ευρύτατο κόσμο της αριστεράς και την κατοχύρωσαν σαν μια αξιόλογη δύναμη της Αριστεράς με πανελλαδική παρουσία και αυξανόμενη επιρροή. Η ΚΟΕ με την γραμμή της και τις προτάσεις της συμβάλλει στο να αυξηθεί η παρατηρούμενη όσμωση ανάμεσα σε διαφορετικές δυνάμεις της Αριστεράς και αποτελεί μια ελπιδοφόρα κατάσταση.
81. Ο ανένταχτος κόσμος της αριστεράς διαχωρίζεται σε δύο κατηγορίες: Στους «πρώην», σχετικά μεγάλης ηλικίας 35-55, με κάποια παρουσία, με προβληματισμό, κριτήρια (αλλά και χούγια από παλιές καταστάσεις) με διαφορετικό βαθμό ενεργοποίησης, με χάσματα στην ενεργοποίησή του κλπ. Ένα νέο τμήμα που αποτελείται από πιο νέους ανθρώπους, με πιο ακτιβιστικά χαρακτηριστικά, με μεγαλύτερη συμμετοχή σε κινήματα και πρωτοβουλίες που σαν άτομα είτε δεν είναι εχθρικά προς την αριστερά, την ίδια στιγμή ταυτόχρονα είναι αρκετά δύσπιστα ή κοντά σε αντιεξουσιαστικές ψυχολογίες είτε άτομα με παντελή άγνοια για την αριστερά αλλά δεκτικά σε επαφές, σε συλλογική δράση κλπ.
82. Πρόσφατα έχει κάνει την παρουσία του και ένα τμήμα της βάσης του ΠΑΣΟΚ που διαφωνεί με την γραμμή του Γ. Παπανδρέου. Η κινητικότητα αυτή εκδηλώνεται σε πολλές περιπτώσεις και χώρους. Πιο αισθητές στιγμές οργανωμένης αντιπολίτευσης προς την ηγεσία ήταν η παρέμβαση για το άρθρο 16 και η αντιπαράθεση που ξέσπασε μέσα στο συνέδριο για την ανασύσταση της Ν. ΠΑΣΟΚ.
83. Τέλος έχει αυξηθεί η επιρροή, η προβολή και η δράση του αντιεξουσιαστικού χώρου ειδικά στην νεολαία. Τα κύρια χαρακτηριστικά της δράσης του στο όνομα ενός γενικευμένου πόλεμου με το σύστημα είναι ο πραξικοπηματισμός, τα «πεσίματα», ο αντιαριστερός λόγος, η αδιαφορία προς το μαζικό κίνημα και η χρησιμοποίησή του σαν «μαξιλάρι» για τον «πόλεμο» που διεξάγουν διάφορες ομάδες. Η διάδοση των ιδεών του και η προβολή των πραχτικών του γίνεται πάνω στην εκτίμηση ότι είναι ο πιο ευάλωτος πολιτικά χώρος. Η κύρια αιτία όμως διάδοσης και επέκτασης των αντιλήψεών του βρίσκεται στις αντικειμενικές διεργασίες αποκλεισμού και απόρριψης μιας νεολαίας και στην απουσία παρέμβασης της αριστεράς σε αυτή την νεολαία –χωρίς να παραλείπουμε το στοιχείο πως η υπαρκτή αριστερά μοιάζει στα μάτια αυτής της νεολαίας αρκετά ενσωματωμένη στο σύστημα.
84. Η κατεύθυνση «να αλλάξουν τα πράγματα στην χώρα, την κοινωνία και την αριστερά» διατηρεί την επικαιρότητά της. Οι προσπάθειες για την αλλαγή της κατάστασης στην αριστερά, η προώθηση του αριστερού πόλου και του πολιτικού και κοινωνικού μετώπου για την ανατροπή του νεοφιλελευθερισμού αποτελούν κεντρικές κατευθύνσεις και ορίζουν τη στάση και την ταχτική της ΚΟΕ.
ΙI. Ο απολογισμός της KOΕ
«ΚΟΕ δυνατή στην αριστερά, ΚΟΕ μέσα στο λαό». Το δίπτυχο αυτό υπηρετήθηκε με μια σειρά από πρωτοβουλίες, κεντρικές πολιτικές αποφάσεις, εκλογικές μάχες και την πολιτική παρέμβαση των οργανώσεων της ΚΟΕ πανελλαδικά. Τέσσερα χρόνια μετά το ιδρυτικό συνέδριο, μπροστά στο 2ο συνέδριο της ΚΟΕ, ο απολογισμός είναι θετικός.
Πολιτικός απολογισμός
1. «Να αλλάξουν τα πράγματα στην κοινωνία, στη χώρα και στην αριστερά». Το βασικό πολιτικό πρόβλημα (η έλλειψη του πολιτικού πόλου έκφρασης της κοινωνικής πλειοψηφίας) παραμένει. Υπάρχουν δύο σημαντικά θετικά βήματα: Πρώτον η ανάπτυξη και οι επιτυχίες της ΚΟΕ, σε σημαντικό βαθμό αφορούν την ταυτότητα και την πολιτική γραμμή του αριστερού πόλου. Δεύτερον η πολύ πλατιά αποδοχή της ιδέας της ενότητας της αριστεράς, της κοινής δράσης και συνεργασίας, της συγκέντρωσης δυνάμεων για να υπάρξουν κινήματα, πολιτικές μάχες, νίκες. Η ίδια η πραγματικότητα «σπρώχνει» στην αποδοχή του κεντρικού πολιτικού στόχου της ΚΟΕ.
2. «Να φυσήξει παντού μέσα στις γραμμές μας φρέσκος αέρας από την επαφή μας με την πραγματικότητα». Αυτή η φράση από τις κατευθύνσεις του Ιδρυτικού συνεδρίου συμπυκνώνει την πορεία των τελευταίων 4 ετών. Σήμερα είμαστε μια οργάνωση μεγαλύτερη, πιο έμπειρη, πιο μαζική και πανελλαδική, πιο πολιτική, με λιγότερες μυθολογίες και σεχταρισμούς, με δοκιμασίες της πολιτικής γραμμής του αριστερού πόλου, με βήματα προς τον κόσμο, με φρέσκο αέρα από την πραγματικότητα. Είμαστε μια οργάνωση πιο κοντά στην έννοια της πολιτικής παρέμβασης και πολιτικής γραμμής και, γι’ αυτό το λόγο, μια οργάνωση που ανταποκρίνεται πολύ περισσότερο στην ονομασία της.
3. Είχαμε πολιτική γραμμή και τοποθέτηση η οποία σε γενικές γραμμές επιβεβαιώθηκε: Η επιλογή του Ιδρυτικού συνεδρίου για το Φόρουμ και το κίνημα της αντιπαγκοσμιοποίησης συνδέθηκε με έναν νέο σημαντικό κύκλο αγώνων. Η προβολή αγώνων στη Λατινική Αμερική, στη Νοτιοανατολική Ασία, στον αραβικό κόσμο. Η τοποθέτηση για το νεοφιλελευθερισμό και τον πολιτικό εκφραστή του, το δικομματισμό. Η κυβερνητική αλλαγή και το έργο της κυβέρνησης Καραμανλή. Η επέκταση και η αύξηση της φτώχειας, οι ιδιωτικοποιήσεις, η θωράκιση του κράτους. Η τοποθέτησή μας μπροστά στις εκλογικές μάχες με κριτήριο τη συγκέντρωση δύναμης απέναντι στον κοινό εχθρό και όχι τον εσωτερικό αντίπαλο (την υπόλοιπη αριστερά). Τα κινήματα και αγώνες των εργαζομένων και της νεολαίας στο εσωτερικό της Ελλάδας, και ειδικά στο χώρο της εκπαίδευσης. Οι εξελίξεις στην αριστερά, η αδυναμία του ΚΚΕ να διαμορφώσει μάχιμο και πειστικό λόγο και πρακτική. Η «αριστερή στροφή» του
4. Η πολιτική γραμμή χρειαζόταν περαιτέρω εξειδίκευση, η οποία δεν έγινε. Η πολιτική δεν είναι κατά βάση κεντρική πολιτική μάχη, είναι μάχη σε κοινωνικούς χώρους. Η πολιτική δεν μπορεί να είναι μόνο οι κεντρικές εξελίξεις και οι αντίστοιχες πρωτοβουλίες, αλλά βασικά οι πρωτοβουλίες σε χώρους ζωής, εργασίας, κατοικίας, σπουδών, με όπλο την εξειδίκευση της πολιτικής γραμμής και ένα πολιτικό πρόγραμμα πάλης που δεν υπήρξε. Μια τέτοια εξειδίκευση δεν είναι εύκολη, απαιτεί δυνατότητες και μόνιμη παρουσία και δράση σε κοινωνικούς χώρους.
5. Επιβεβαιώθηκε ότι στη σημερινή συγκυρία είναι κρίσιμο να αναπτυχθούν αγώνες σε μια πλατφόρμα που ενώνει στρώματα εργαζομένων και νεολαίας και όχι σε μια πλατφόρμα που υποκειμενικά και από θέση πολιτικών ή ιδεολογικών αρχών προβάλλει η αριστερά. Τα ευρωπαϊκά παραδείγματα του ευρωσυντάγματος, του CPE, του αντιπολεμικού κινήματος στην Ιταλία, αλλά και τα ελληνικά παραδείγματα των αγώνων της εκπαίδευσης, δείχνουν ότι η αριστερά μπορεί να παρέμβει με αυτά που αναδεικνύουν οι ίδιοι οι αγώνες και τα κινήματα. Η ραγδαία ανάπτυξη της αντίστασης στον αραβικό κόσμο επιβεβαιώνει ότι η ανάπτυξη των κινημάτων δεν ακολουθεί τα «καθαρά» και δογματικά σχήματα με τα οποία συνήθως σχεδιάζει η αριστερά.
6. Επιβεβαιώθηκε ότι είναι δυνατόν να υπάρξουν μαζικοί αγώνες, κοινωνικά ξεσπάσματα που να έχουν αποτελέσματα. Να δίνουν νίκες και να κατοχυρώνουν την εμπιστοσύνη στο μαζικό κίνημα για την ανατροπή συσχετισμών. Οι αγώνες στην Ευρώπη, το εκπαιδευτικό κίνημα στην Ελλάδα, με την αποτροπή, την ακύρωση ή έστω την καθυστέρηση σημαντικών πλευρών της αστικής/νεοφιλελεύθερης επίθεσης, δείχνουν τη διέξοδο.
7. Επιβεβαιώθηκε η τοποθέτηση για τις δύο δεξιές και τη σύμπλευσή τους στο πολιτικό σκηνικό του δικομματισμού. Ο συναινετικός δικομματισμός απέδειξε σε κάθε πεδίο ότι συμφωνημένα υλοποιεί τις μεταρρυθμίσεις του νεοφιλελευθερισμού. Επιβεβαιώθηκε η πορεία και το εγχείρημα της «αμερικανοποίησης» της πολιτικής ζωής, με την ασφυκτική εναλλαγή των δύο κομμάτων εξουσίας και την απόπειρα περιθωριοποίησης της αριστεράς.
8. Είχαμε σημαντικές επιτυχίες με πρωτοβουλίες που υπηρέτησαν το στόχο «ΚΟΕ δυνατή στην αριστερά, μέσα στο λαό». Ασκήσαμε επιρροή στο χώρο της αριστεράς (η γενική τοποθέτηση για τον αριστερό πόλο, το διήμερο για τα 40 χρόνια της Αναγέννησης, η εκλογική μας στάση, το Ελληνικό και Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ). Η ΚΟΕ έκανε βήματα στην πανελλαδικοποίησή της, στην οργανωτική της ανάπτυξη και αύξηση, στην ανάπτυξη της εμβέλειάς της. Κυρίως, η ΚΟΕ έκανε βήματα στην αύξηση του ακροατηρίου της, στην αύξηση της γενικής επιρροής της μέσα στον κόσμο της αριστεράς. Σήμερα πολύ περισσότεροι άνθρωποι υπολογίζουν, ακούνε, προβληματίζονται θετικά για τις προτάσεις και τις πρωτοβουλίες της ΚΟΕ.
9. Δραστηριοποιούμαστε σε περισσότερους εργασιακούς χώρους (σε αρκετούς με εκπροσώπηση), αλλά συνολικά η παρέμβαση στο εργασιακό επίπεδο έχει στοιχεία δοκιμασίας ή/και πειραματισμού. Δεν είναι ένας τομέας που υπάρχουν σημαντικές επιτυχίες. Δραστηριοποιούμαστε σε περισσότερες συνοικίες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης και έχουμε τοπική αναφορά στις περισσότερες μεγάλες πόλεις. Η στάση μας στις δημοτικές εκλογές, δηλαδή να εμπλακεί κάθε σύντροφος στην περιοχή του, συσσώρευσε εμπειρία αλλά και κατοχύρωσε λογική ανάπτυξης της ΚΟΕ σε νέες περιοχές. Σημαντική είναι η ανάπτυξη, κατοχύρωση, ευρύτερη αναγνώριση τοπικών σχημάτων και συσπειρώσεων σε επίπεδο δήμων ή νομαρχιών.
10. Πήραμε δύο σημαντικές πρωτοβουλίες απέναντι στο νεοφιλελευθερισμό και θέσαμε την ανάγκη ενός πολιτικού και κοινωνικού μετώπου. Δεν ετεροκαθοριστήκαμε από την απραξία ή τις δυσκολίες συνεργασίας μέσα στην αριστερά, δεν φυλακίσαμε τη δράση μας στην έκκληση για ενότητα. Η πρωτοβουλία μας στον ένα χρόνο διακυβέρνησης της ΝΔ, η πρότασή μας για τη συγκρότηση κοινωνικού και πολιτικού μετώπου ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό μετά τις δημοτικές εκλογές, επιβεβαιώνει ότι είναι απαραίτητη η ανεξάρτητη, αυτόνομη δράση της ΚΟΕ. Παρ’ όλα αυτά οι πρωτοβουλίες αυτές δεν παλεύτηκαν όπως έπρεπε, δεν εξειδικεύτηκαν, δεν υποστηρίχτηκαν στην καθημερινή πολιτική παρέμβαση και οικοδόμηση της ΚΟΕ.
11. Θα μπορούσαμε να είχαμε δώσει ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στην αντιιμπεριαλιστική πάλη με βάση τον κεντρικό ρόλο που παίζει ο ιμπεριαλισμός και ειδικά στην περιοχή μας. Και άρα να υπήρχαν και οι αντίστοιχες κατευθύνσεις αγώνα – πρωτοβουλίες – δράση για την ΚΟΕ. Γενικά το λαϊκό κίνημα είναι πιο κάτω στα αντιιμπεριαλιστικά του καθήκοντα, ενώ από την πλευρά μας δόθηκε μεγαλύτερη έμφαση στο μέτωπο των συνεργασιών και στο εσωτερικό κοινωνικό μέτωπο (νεοφιλελευθερισμός, αντικυβερνητικοί αγώνες κ.λπ.).
12. Βρεθήκαμε σε ορισμένους μικρούς και σε όλους τους μεγάλους αγώνες στην ελληνική κοινωνία. Συμπαρασταθήκαμε σε αγωνιζόμενους εργαζόμενους και εργάτες, κυρίως όμως ανιχνεύσαμε (αποσπασματικά έστω), για πρώτη φορά, στοιχεία που πρέπει να έχει η εργατική δουλειά. Δεν πρωταγωνιστήσαμε στους αγώνες αυτούς, δεν καθορίσαμε κάτι, είχαμε όμως παρουσία και δοκιμασίες παρέμβασης, χρήσιμες στο βαθμό που μετατραπούν σε συλλογική εμπειρία.
13. Το εγχείρημα εκλογικής συνεργασίας (δημοτικές) και υποστήριξης (βουλευτικές), αλλά και πολιτικής συνεργασίας στα πλαίσια του Φόρουμ και της Πρωτοβουλίας με τον
[…]
15. Μέσα κυρίως από την εφημερίδα Αριστερά! προκύπτουν επεξεργασίες για κεντρικά πολιτικά ζητήματα. Έχουν υπάρξει προχωρήματα, εμπλουτισμός και ανανέωση σε πολιτικές αναλύσεις σε ελλαδικό και παγκόσμιο επίπεδο. Δεν υπήρξε συνέχεια και επεξεργασία στη συζήτηση του Ιδρυτικού συνεδρίου περί «αργεντινοποίησης» και μιας «πολιτικής του λαού». Λείπει μια πιο κεντρική και συνοπτική επεξεργασία στο ζήτημα Ελλάδα. Δεν άνοιξαν με κεντρικό τρόπο ιδεολογικά ζητήματα, παρόλο που τέθηκαν σε ορισμένες στιγμές της τετραετίας που πέρασε (διήμερο για την Αναγέννηση, εκδόσεις, αφιερώματα εφημερίδας κ.λπ.). Δεν καταγράφηκε ιδεολογική αντιπαράθεση με δυνάμεις της Αριστεράς στο ζήτημα της κομμουνιστικής προοπτικής. Σε γενικές γραμμές υπήρξαν σημαντικά βήματα στο επίπεδο της πολιτικής γραμμής και παρέμβασης, μικρά βήματα στο ιδεολογικό επίπεδο.
16. Καταγράφηκε μια ελλιπής σύνδεση και ενότητα σε διεθνή κλίμακα. Στο διεθνές κίνημα δεν εμφανίστηκε μια γραμμή μάχιμη που να παίζει ρόλο και να πρωταγωνιστεί σε διεθνή κινήματα. Εξακολουθούν να υπάρχουν καθυστερήσεις και δυσκολίες στο διεθνές μ-λ ρεύμα όσον αφορά τη συγκρότηση και ανάπτυξη μιας σύγχρονης γραμμής.
17. Το κεντρικό ερώτημα του απολογισμού είναι: Υπήρξαμε μια χρήσιμη και αποτελεσματική αριστερή κομμουνιστική δύναμη; Χωρίς περιστροφές, η απάντηση είναι θετική. Υπήρξαμε χρήσιμοι, με την έννοια πως θέσαμε το κοινωνικά και πολιτικά αναγκαίο και όχι τις καθοδηγητικές μας σκοπιμότητες. Υπήρξαμε αποτελεσματικοί (σε ένα βαθμό, και με τα ιστορικά μέτρα της οργάνωσής μας) διότι συμβάλαμε στο να μετατοπιστεί το κέντρο συζήτησης στην αριστερά, να είναι πιο αποδεκτή και πιο αναγνωρίσιμη η πρόταση του πολιτικού και κοινωνικού μετώπου ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό.
Οργανωτικός απολογισμός
18. Από την επόμενη μέρα του Ιδρυτικού συνεδρίου, η νέα οργανωτική δομή (ΟΒ και ενιαίες οργανώσεις αντί για τομείς δουλειάς) έφερε αλλαγές και θετικές αναστατώσεις. Έγιναν θετικά βήματα στην ενοποίηση τομέων της οργάνωσης, στην πιο κεντρική πολιτική αναφορά. Ταυτόχρονα υπήρξαν αρνητικές συνέπειες: Ορισμένες αντιλήψεις και παρανοήσεις που έφερε η συγκρότηση ΟΒ υποβοήθησαν την εσωστρέφεια, δημιούργησαν προβλήματα σε δυνατότητες ανάπτυξης και επέκτασης (χρειάστηκαν πολλοί όροι για να υπάρξει επέκταση […]. Προβλήματα υπήρξαν και στην υπηρέτηση του βασικού λόγου της αλλαγής στο οργανωτικό: Η γραμμή και οι πολιτικές κατευθύνσεις να παλεύονται βασικά από την οργάνωση και όχι αποκλειστικά κεντρικά.
19. Δεν κάναμε τολμηρά βήματα στο άγνωστο έδαφος των μορφών οργάνωσης του λαού και των εργαζομένων. Κινηθήκαμε με βάση τα γνωστά σχήματα και μορφές και δεν δικαιολογήσαμε τη βασική κατεύθυνση του συνεδρίου, να κινηθούμε τολμηρά για την οργάνωση του λαού. Αυτό αφορά μορφές και τρόπους λειτουργίας τοπικών σχημάτων αλλά και σχημάτων σε εργασιακό χώρο. Η πλατιά επιρροή δεν μετουσιώνεται σε πλατιά σχήματα.
20. Έχουμε μια σημαντική πανελλαδική ανάπτυξη μέσα στην τετραετία. Βρισκόμαστε σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Καταγράφεται όμως μια αύξηση μελών που δεν ανταποκρίνεται στη γενική αύξηση της επιρροής που ασκεί η ΚΟΕ […]. Υπάρχει πολλαπλασιασμός των ακροατηρίων και της γενικής πολιτικής επιρροής που όμως δεν μετασχηματίζεται σε ανάλογη υλική δύναμη στήριξης των επιλογών μας.
21. Η κατοχύρωση μαζικών στελεχών σε κοινωνικούς χώρους γίνεται με αργούς ρυθμούς […].
22. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία γραφειοκρατικών δυσκαμψιών. Λείπει το πρακτικό πνεύμα, το πνεύμα παρέμβασης, η σχέση με το συγκεκριμένο […].
24. Η οργάνωση μεγαλώνει ηλικιακά και αυτό είναι αντικειμενικό. Προσθέτει πλεονεκτήματα στο λαϊκό και κοινωνικό χαρακτήρα της ΚΟΕ, στην ωριμότητα της οργάνωσης, αλλά και μειονεκτήματα σε χρόνους, ρυθμούς, διαθεσιμότητες. Το να εκμεταλλευτούμε κάθε διαθεσιμότητα ακόμη και συντρόφων που δεν μπορούν να παρακολουθήσουν και να συμμετάσχουν πλήρως, παραμένει ζητούμενο. Στο θέμα αυτό δεν έχει δοθεί βάρος και χάνουμε δυνάμεις.
[…]
26. Η σημασία της ΚΟΕ, η σημασία της ύπαρξής της πρέπει να αξιολογείται πιο σωστά από τα ίδια τα μέλη της ΚΟΕ. Πολλές φορές υποτιμούμε την οργάνωσή μας, τις δυνατότητές μας, τον κύκλο επιρροής μας, την ικανότητά μας να δίνουμε μάχες και να έχουμε υλικά αποτελέσματα. Λειτουργούμε συχνά με μειωμένες προσδοκίες, μειωμένους στόχους και μειωμένες απαιτήσεις.
27. Σήμερα βρισκόμαστε σε καθεστώς ανάπτυξης και όχι στασιμότητας. Δείκτες για αυτό είναι η αύξηση της οργανωμένης δύναμης, οι ψήφοι σε εκλογές, οι πωλήσεις της εφημερίδας, ο αριθμός των πλατιών σχημάτων στα οποία συμμετέχουμε […].
Απολογισμός του καθοδηγητικού οργάνου
28. Η καθοδήγηση της ΚΟΕ με τα καθοδηγητικά της όργανα σε γενικές γραμμές ανταποκρίθηκε στα πολιτικά καθήκοντα της περιόδου. Μια σειρά από αποφάσεις – κατευθύνσεις – πρωτοβουλίες διαμορφώθηκαν και δεν ήταν δεδομένες ή «εύκολες». Ωστόσο υπήρξαν και προβλήματα και αδυναμίες […]
29. Τα προβλήματα που καταγράφονται στην αλλαγή νοοτροπίας στην πολιτική γραμμή και την αναγκαία εξειδίκευση, στην ανάγκη επιτάχυνσης με βάση τον προσανατολισμό για την τριετία 2004-2007, έχουν να κάνουν με αδυναμίες της καθοδήγησης. Η ανάδειξη στελεχών και η ανανέωση της πανελλαδικής καθοδήγησης προχώρησε με αργά βήματα.
[…]
31. […] Η καθοδήγηση δεν κρίνεται μόνο από το βαθμό πολιτικής και ιδεολογικής «επάρκειας» και πετυχημένων κεντρικών πολιτικών επιλογών, αλλά και από το βαθμό σύνδεσής της με την οργάνωση, επιτυχημένης καθοδήγησής της ώστε να υπερβεί προβλήματα και αδυναμίες της οργάνωσης. Η καθοδήγηση κρίνεται επίσης από την επιτυχία αναπαραγωγής του εαυτού της.
32. Η ιδεολογική προβολή της ΚΟΕ με βάση την κομμουνιστική αναφορά ήταν μια κρίσιμη κατεύθυνση. Είχαμε δοκιμασίες, αλλά όχι στο βαθμό που θα θέλαμε και που ήταν αναγκαίο με βάση τις αποφάσεις.
[…]
34. Υπάρχει σαφής βελτίωση της εφημερίδας. Πιο ανοικτή, πιο λαϊκή, πιο σύγχρονη. Τα ένθετα «Σελίδες της αριστεράς» καλύπτουν μια πιο συνολική ανάγκη για ζητήματα πέρα από την τρέχουσα ύλη μιας αριστερής εφημερίδας. Ο διάλογος για την αριστερά, αλλά και τα ένθετα δικτύων και πλατιών σχημάτων δείχνουν ότι η εφημερίδα έχει συνδεθεί με τις ανάγκες της δουλειάς της οργάνωσης.
35. Υπάρχει σημαντική καθυστέρηση στην υλοποίηση της απόφασης για εργατική δουλειά […].
36. Υπάρχουν βήματα για την ανάπτυξη της φοιτητικής δουλειάς […]. Κεντρικό ρόλο σε αυτό παίζουν η κατεύθυνση και η ενεργητική συμμετοχή στα πρόσφατα κινήματα αλλά και η συνολική τοποθέτηση για τον αριστερό πόλο, την ενότητα της αριστεράς, τη συγκέντρωση δύναμης απέναντι στον νεοφιλελευθερισμό και οι αντίστοιχες πρωτοβουλίες. Η συγκρότηση της Αριστερής Ενότητας αποτελεί μια σημαντική επιτυχία.
37. Έχουμε δοκιμασίες, αλλά όχι κατοχυρώσεις στο επίπεδο της δουλειάς της μη φοιτητικής νεολαίας.
[…]
38. Υπήρξε τακτοποίηση και συμμάζεμα στο εκδοτικό, αλλά χωρίς πολλά βήματα στις εκδόσεις ή στην προώθησή τους […]. Παραμένει η ανάγκη για εκδοτικό τομέα που να δίνει ανάσες και να συνδέεται με τις καθημερινές πολιτικές και ιδεολογικές ανάγκες της οργάνωσης, αλλά και να δημιουργεί «παρεμβάσεις» ουσιαστικές και επίκαιρες για το κίνημα και την Αριστερά.
39. Στον τομέα των διεθνών σχέσεων […] είχαμε δοκιμασίες και θετικά βήματα. Προχωρήσαμε στη δημιουργία της Βαλκανικής Διάσκεψης Εργατικών και Κομμουνιστικών Κομμάτων […]. Παράλληλα ήρθαμε σε επαφή με σημαντικά τμήματα της αραβικής αντίστασης, αλλά και με το κίνημα στο Νεπάλ. Υπάρχει έλλειμμα στις επαφές και στη γνώση μας για το άλλο σημαντικό κίνημα, αυτό στη Λατινική Αμερική. Σημαντικό βήμα και ώθηση στη διεθνή δουλειά έγινε με τη συγκρότηση του Αντιιμπεριαλιστικού Χώρου στο 4ο ΕΚΦ.
40. Στη γυναικεία δουλειά έγιναν μικρά βήματα με το άνοιγμα της συζήτησης και κάποιες μεμονωμένες παρεμβάσεις. Ωστόσο βρισκόμαστε μακριά από το πραγματικό άνοιγμα του ζητήματος, καθώς έχει απλά παραμείνει μια κεντρική κατεύθυνση. Παραμένει το γεγονός ότι η συζήτηση έχει ανοίξει και ότι η παρέμβασή μας σε τοπικό κυρίως επίπεδο έχει δείξει ότι υπάρχουν δυνατότητες.
ΙII. Κατευθύνσεις της KOΕ
Γενικά
1. Τα κεντρικά συνθήματα «με τη Διεθνή Κοινότητα των Λαών», «για την ενότητα δράσης της αριστεράς», «για τη συγκρότηση και ανάπτυξη της Κομμουνιστικής Αριστεράς, για τη συγκρότηση και ανάπτυξη της ΚΟΕ», αποτυπώνουν κωδικά τις κατευθύνσεις οπτικής, γραμμής, παρέμβασης και οικοδόμησης, που έχει η οργάνωσή μας στη συγκεκριμένη διεθνή και ελλαδική πραγματικότητα μπροστά στο 2ο συνέδριό της.
2. Ο κόσμος που γνωρίζουμε είναι το προϊόν μιας ιστορικής διαδικασίας που χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη υποχώρηση του κομμουνιστικού κινήματος και την επικράτηση της αντεπανάστασης. Ζούμε τις δραματικές συνέπειες αυτού του αντεπαναστατικού κύκλου, όπου καταχτήσεις και μεγάλα επαναστατικά επιτεύγματα ακυρώθηκαν, και βιώνουμε τη συνολική αντεπίθεση του καπιταλισμού σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Βρισκόμαστε σε ένα κομβικό/αντιφατικό σημείο αυτής της ιστορικής εποχής.
Από τη μια, η ταυτότητα της σημερινής εποχής σφραγίζεται από τη σύγχρονη αστική τάξη που παρεμβαίνει άμεσα, συνειδητά, ηγεμονικά, και κατορθώνει μέχρι σήμερα να μην αμφισβητείται. Με λίγα λόγια, η πρωτοβουλία των κινήσεων ανήκει στο μονοπωλιακό καπιταλισμό που παγκοσμιοποιήθηκε ύστερα από μια περίοδο διάσπασης του συστήματός του. Από την άλλη όμως, η ιστορική ταυτότητα εμφανίζει έντονα στοιχεία ρευστότητας, μετάβασης και αντιφατικότητας.
Η βασική αντίφαση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και την ατομική κεφαλαιοκρατική ιδιοποίηση των προϊόντων αυτής της παραγωγής όχι απλά παραμένει, αλλά ο καπιταλισμός καθημερινά και παγκόσμια αποδεικνύει ότι δεν μπορεί ούτε τώρα ούτε στο μέλλον –γιατί απλά δεν είναι στη φύση του– να λειτουργήσει την ανθρώπινη κοινωνία σύμφωνα με τις υλικές και πνευματικές δυνατότητες που παράγει η ανθρώπινη εργασία.
Από την άποψη αυτή, το δίλημμα για το τέλος του καπιταλισμού και της προϊστορίας, στρατηγικά τίθεται με το ερώτημα: επανάσταση-σοσιαλισμός ή τέλος της ανθρωπότητας;
3. Το σύγχρονο πολιτικό-πολιτισμικό πρόβλημα είναι πως η συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης δεν μπορεί παρά να μας οδηγεί στο ότι ο σημερινός συσχετισμός δύναμης είναι αρνητικός ώστε να τεθεί με όρους εφικτούς το δίλημμα: σοσιαλισμός ή τέλος της ανθρωπότητας. Ο σημερινός συσχετισμός δύναμης σε παγκόσμιο επίπεδο δεν επιτρέπει στην εργατική τάξη να διεκδικήσει την εξουσία σε όλα τα επίπεδα πείθοντας ευρύτερα ότι αυτό είναι προς όφελος της κοινωνίας. Πριν να κερδίσει την κυριαρχία και την εξουσία, η εργατική τάξη πρέπει να κερδίσει την ηγεμονία, και πριν την ηγεμονία η εργατική τάξη πρέπει να αντιμετωπίσει με επιτυχία την ηγεμονία και κυριαρχία της αστικής τάξης.
Επειδή ακριβώς βρισκόμαστε στην εποχή του ιμπεριαλισμού, δεν μπορεί να αποκλειστεί η δυνατότητα ρήξεων και επαναστατικών διαδικασιών, αλλά η κύρια τάση σήμερα δεν είναι η επανάσταση. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε σαν καθήκον να βρούμε τους τρόπους, τις μεθόδους, την ταχτική, τον πολιτικό λόγο και την πολιτική πραχτική, με απλά λόγια να δουλέψουμε για να γίνει και πάλι κύρια τάση η επανάσταση.
4. Ο στρατηγικός στόχος δεν μπορεί παρά να είναι το πέρασμα σε μια άλλη κατάσταση, σε έναν άλλο συσχετισμό δύναμης. Εκεί, που την κυριαρχία θα την έχει μεν η αστική τάξη αλλά η εργατική τάξη θα βρίσκεται σε μια ενεργητική αντίσταση, θα δημιουργεί ρήγματα στην αστική ηγεμονία και κυριαρχία, ρήγματα στις συμμαχίες της αστικής τάξης.
Παρόλο που το επίπεδο αντιπαράθεσης στην αυγή του 21ου αιώνα δεν είναι καθόλου ίδιο με εκείνο της δεκαετίας του ’90 (σημαντικά κινήματα και εξεγέρσεις σε όλο τον κόσμο, τέλος των αυταπατών περί ειρήνης, δημοκρατίας και συναφών καπιταλιστικών ιδεολογημάτων που άνθισαν με την πτώση του τείχους, αδιέξοδα και κρίσεις της «παγκοσμιοποιημένης» οικονομίας, υπαρκτές επαναστατικές καταστάσεις σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη), ο συσχετισμός δύναμης γενικά παραμένει προς την πλευρά των δυνάμεων του κεφάλαιου. Από μια άλλη οπτική, τη μαρξιστική, η κατάσταση είναι εξαιρετική: Συσσωρεύονται και οξύνονται διαρκώς οι αντιθέσεις μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Είναι ολοένα και πιο εμφανείς οι αντιφάσεις στην εφαρμογή της Νέας Τάξης Πραγμάτων που μπορεί να οδηγήσουν στην ανατίναξή της. Αποδεικνύεται σε ολοένα και περισσότερους ανθρώπους σε διάφορες περιοχές του πλανήτη ότι δεν υπάρχει κανένα «τέλος» της ιστορίας, ότι δεν υπάρχει τέλος στην ικανότητα των ανθρώπων να αλλάζουν τη ζωή τους. Αυξάνεται ολοένα και περισσότερο η αναζήτηση του πιο ζωντανού κομματιού –εκείνου της νεολαίας– για μια διαφορετική εξέλιξη. Αν ήταν διαφορετική η κατάσταση στον υποκειμενικό παράγοντα, θα ήταν και διαφορετική η πραγματικότητά μας. Το σωστό διάβασμα της περιόδου που ζούμε και καλούμαστε να δράσουμε περιλαμβάνει τόσο τις αντικειμενικές όσο και τις υποκειμενικές συνθήκες. Από εκεί προκύπτουν και τα σημερινά μας καθήκοντα.
Το πέρασμα από την παθητική άμυνα στην ενεργητική αντίσταση είναι ο αναγκαίος στρατηγικός στόχος σήμερα.
Ο τέτοιος στρατηγικός στόχος-πέρασμα σε μια άλλη κατάσταση σημαίνει ταυτόχρονα την προβολή του κομμουνιστικού προγράμματος σαν τον θεμέλιο λίθο για την κομμουνιστική προοπτική, για να δέσει διαλεχτικά τα επίκαιρα καθήκοντα με τα ιστορικά, δίνοντας μια προοπτική και όχι ακόμα ένα «τέλος» στην ιστορία.
5. Το κομμουνιστικό πρόγραμμα δεν είναι μια ακαδημαϊκή διαδικασία, είναι μια διαδικασία που οι βάσεις, το υλικό της, οι πηγές της έχουν σχέση:
α) Με αυτό που γεννά η καπιταλιστική πραγματικότητα και βαρβαρότητα, με τις αντιστάσεις που ξεδιπλώνονται χωρίς θεωρία αλλά έχουν έλλειμμα και ανάγκη τη θεωρία για το προχώρημά τους. Το υλικό προκύπτει με την ενεργητική και διαλεχτική άρνηση του παλιού, με την αγωνιστική και ριζοσπαστική αναζήτηση του νέου, με αυτό που γεννιέται από την κίνηση των μαζών στην καθημερινή ζωή, στην παραγωγή, στην πόλη, στο χωριό, στην εκπαίδευση.
β) Με την κριτική των πρώτων υπαρκτών αποπειρών οικοδόμησης του σοσιαλισμού που «υποχώρησαν μπροστά στην απεραντοσύνη των σκοπών τους», κριτική που σημαίνει εξέταση της συνολικής πορείας του κομμουνιστικού κινήματος και αναγωγή σε συμπεράσματα με θεωρητική αξία για το μέλλον της ανθρωπότητας.
Είμαστε σε καιρούς αντίστασης και αναζήτησης που θα τροφοδοτούν και θα συγκροτούν το ένα το άλλο, και ταυτόχρονα θα συνεισφέρουν και τα δύο στο στρατηγικό στόχο. Η αναζήτηση και η στόχευσή μας επικεντρώνονται στη δημιουργία προϋποθέσεων για την ανατροπή του συσχετισμού δύναμης.
Τα ζητήματα του στρατηγικού στόχου και των συμμαχιών, δηλαδή της στρατηγικής και ταχτικής, τα ζητήματα του προγράμματος και των μορφών οργάνωσης, τα ζητήματα της ηγεμονίας και κυριαρχίας, είναι τα κομβικά-κρίσιμα σημεία για όσους ιδεολογικά και πολιτικά ορίζονται αντίπαλοι στο υπάρχον σύστημα, είναι ανήσυχοι, έχουν φιλοδοξίες, αντιλαμβάνονται τα ελλείμματα και τις προκλήσεις των καιρών. Υλικό υπάρχει, αρκετό από το παρελθόν, αλλά όχι επαρκές, υλικό από το παρόν και το μέλλον των κινημάτων επίσης – αρκεί να είσαι μέσα, κι όχι βέβαια στη θέση του παρατηρητή και σχολιαστή.
Επομένως, οι κατευθύνσεις μας σαν οργάνωση κρίνονται και θα κριθούν από το αν οδηγούν σε στόχους και σε συνέπειες τέτοιες που να σχετίζονται με αυτές τις προϋποθέσεις.
Α. Με τη Διεθνή Κοινότητα των Λαών
6. Επιμένουμε ότι είμαστε στην εποχή του ιμπεριαλισμού, ότι και οι τρεις πλευρές του –στρατιωτική, πολιτική και οικονομική– είναι δρώσες. Η πραγματικότητα απέδειξε και θα αποδεικνύει όσο υπάρχει ανθρώπινη ζωή, ότι είναι γεμάτη «εκπλήξεις» και έχει σίγουρα μεγαλύτερη «φαντασία» από τα θεωρητικά σχήματα. Οπαδοί του «τέλους της ιστορίας» βρίσκονται και μέσα στους κόλπους της αριστεράς, αφού στην πράξη έχουν υπερτιμήσει την αστική τάξη και τον ιμπεριαλισμό, και έχουν «παραδοθεί» στην εναλλακτικότητα και τη διαχείριση.
Οι θεωρίες και οι μεταμοντέρνες αντιλήψεις περί του τέλους της εποχής του ιμπεριαλισμού ή η αποσύνδεση της πολιτικής πλευράς από την οικονομική και στρατιωτική (θεωρίες και αντιλήψεις που υπάρχουν σε αρκετές οργανώσεις και κόμματα της «επαναστατικής», ριζοσπαστικής και ρεφορμιστικής αριστεράς) οδηγούν σε λάθος προσανατολισμούς, σε παραπέρα αποκοπή από τον λαϊκό παράγοντα στην ουσία, και στην αποσύνδεση από την πολιτική πάλη μακροπρόθεσμα.
Το κεντρικό αμάρτημα του «καθαρού αντικαπιταλισμού» είναι η πλήρης υποτίμηση της δυνατότητας του ιμπεριαλισμού να δημιουργεί και να στήνει κρατικές δομές και πολιτικές μορφές στις κυριαρχούμενες χώρες, να επιβάλλει οικονομικές πολιτικές, να δίνει ρόλους και χαρακτηριστικά σε οικονομίες υπανάπτυχτων και αναπτυσσόμενων χωρών. Με άλλα λόγια, αυτός ο «καθαρός αντικαπιταλισμός» δεν αναγνωρίζει την εξάρτηση και τον αγώνα ενάντια σ’ αυτήν.
Ένα βασικό στοιχείο αποπολιτικοποίησης της αριστεράς σήμερα είναι το «διάβασμα» της εποχής μας χωρίς ιμπεριαλισμό και αγώνα ενάντια σ’ αυτόν. Έχουν δίκιο όσοι λένε πως «δεν υπήρξε ποτέ τόσος ιμπεριαλισμός, αλλά και ποτέ δεν μιλήσαμε λιγότερο γι’ αυτόν όσο σήμερα». Χωρίς αυτή την ανάγνωση (αναγνώριση και περιγραφή του «αντίπαλου» δέους), ο κεντρικός στόχος αλλά και ένας αναγκαίος και ουσιαστικός διεθνισμός είναι κενό γράμμα.
Να τροποποιήσουμε σε πλανητικό επίπεδο, μέσα από αγώνες και κινήματα, το συσχετισμό υπέρ των δυνάμεων της προόδου προωθώντας τη Διεθνή Κοινότητα των Λαών, δηλαδή οικοδομώντας με πολλούς τρόπους και μορφές το πλατύ μέτωπο των τάξεων, των λαών, των κινημάτων που αγωνίζονται ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τη Νέα Τάξη Πραγμάτων. Αυτή είναι η γενική μας κατεύθυνση.
7. Στις μέρες μας ο αμερικανισμός (πολιτικές, οικονομικές, στρατιωτικές, πολιτισμικές μορφές κυριαρχίας και ηγεμονίας) είναι συνώνυμο της νεοταξικής και πολεμικής βαρβαρότητας, του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού, του καπιταλισμού της εποχής μας. Κρίσιμος κρίκος για μια διαφορετική πορεία των πραγμάτων παγκόσμια, είναι η ήττα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Ήδη οι δυσκολίες του είναι ορατές τόσο μέσα στο εσωτερικό του (ανάπτυξη κινημάτων, «ξύπνημα» εργαζόμενων και διανοούμενων), όσο και πολύ περισσότερο στο εξωτερικό (λιγοστεύουν οι «πρόθυμοι» και αυξάνονται οι «θρασείς» νικητές τύπου Χεζμπολάχ, Ιρακινοί, Λατινοαμερικάνοι κ.ά.).
Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός είναι η μόνη συνεκτικά συγκροτημένη παγκόσμια δύναμη σε όλες τις πλευρές και με διαφορά από άλλες δυνάμεις. Οικονομικά και τεχνολογικά παραμένει, έστω και με εμφανείς δυσκολίες, η κύρια ατμομηχανή της παγκόσμιας ανάπτυξης και μία από τις μεγάλες δυνάμεις στη βιομηχανία και τεχνολογία αιχμής. Στρατιωτικά είναι η κυρίαρχη δύναμη με παγκόσμια εμβέλεια, χιλιάδες στρατιωτικές βάσεις και με έλεγχο σε όλα τα μέρη του πλανήτη. Πολιτισμικά, ο αμερικάνικος τρόπος ζωής και σκέψης ολοένα «αναπτύσσεται» ή επιβάλλεται και δημιουργεί πρότυπα σε Δύση κι Ανατολή (όχι βέβαια χωρίς αντιστάσεις).
Ο ανταγωνισμός με τις υπόλοιπες ιμπεριαλιστικές ή αναδυόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις είναι υπαρκτός, αλλά σήμερα δεν αμφισβητείται συνολικά (παρά μόνο εν δυνάμει, λόγω αυτού του ανταγωνισμού που διευρύνεται και από άλλες αναδυόμενες δυνάμεις) η ηγεμονία και σε ορισμένες πλευρές η κυριαρχία του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Οι διεθνείς οικονομικοί, στρατιωτικοί και πολιτικοί οργανισμοί (ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα, ΝΑΤΟ, ΟΗΕ κ.λπ.), πέρα από τη συγκυριακή έκφραση ενός ορισμένου ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, αποτυπώνουν και προβάλλουν με άμεσο και εύγλωττο τρόπο την ηγεμονία του αμερικανισμού.
Ο αγώνας ενάντια στους διεθνείς οργανισμούς περιλαμβάνει την απονομιμοποίηση, την απεξάρτηση, τον πολιτικό αγώνα όχι μόνο ενάντια στις συνέπειες, αλλά και ενάντια στις επιβαλλόμενες πολιτικές και στους ίδιους τους οργανισμούς.
8. Για την οικοδόμηση της Διεθνούς Κοινότητας των Λαών, με την προσπάθεια συγκρότησης ενός πλατιού μετώπου αναγκαίου για την ανατροπή του σημερινού συσχετισμού δύναμης σε παγκόσμια κλίμακα. Μια ανατροπή καθόλου ταυτόχρονη –ισχύουν οι ανισομετρίες– που θα μας φέρει μπροστά σε μια άλλη πραγματικότητα, μπροστά σε άλλα καθήκοντα. Το πλατύ μέτωπο θα συγκεντρώνει την κρίσιμη και επαρκή μάζα, για την ανατροπή της σημερινής κατάστασης πραγμάτων. Να δουλέψουμε στο να συγκεντρώνεται αυτή η κρίσιμη και διαφορετική μάζα, που όμως θα βρίσκεται αντιμέτωπη βασικά με τον κύριο εχθρό: τον ιμπεριαλισμό και τον σύγχρονο καπιταλισμό – το νεοφιλελευθερισμό.
Να ενώσουμε τις αντιστάσεις, τις κοινωνικές και πολιτικές αντιπολιτεύσεις, την αριστερά, σε ένα κοινό πλατύ αγωνιστικό μέτωπο ενάντια στη Νέα Τάξη Πραγμάτων, στις πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές μορφές που παίρνει ο σύγχρονος καπιταλισμός.
Ένα πλατύ μέτωπο το οποίο θα συγκροτείται και θα συγκροτεί:
α) Αντιπολεμικά – αντικατοχικά – φιλειρηνικά κινήματα που στόχο θα έχουν την υποχώρηση της αμερικάνικης στρατοκρατικής, βίαιης πολεμικής μηχανής, την αντιπαράθεση με την κάθε συμμορία προθύμων ευρωπαίων και άλλων κουρελήδων ή αναδυόμενων ιμπεριαλισμών, την αντίσταση στη δημιουργία ευρωπαϊκής πολεμικής μηχανής.
β) Αντιπαγκοσμιοποιητικό και αντινεοφιλελεύθερο κίνημα σε κάθε χώρα και ήπειρο με παγκόσμιους και περιφερειακούς συντονισμούς, που στο στόχαστρό του θα βάλει τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, τους οικονομικούς χωροφύλακες με σκοπό τη διάλυσή τους (ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα, ΠΟΕ κ.λπ.), και τους πολιτικούς εκτελεστές (περιφερειακοί και υπερεθνικοί κυβερνώντες, αστική πολιτική).
γ) Απόπειρες ανατροπής σε εθνικό επίπεδο των καπιταλιστικών και ιμπεριαλιστικών σχέσεων. Τέτοιες προσπάθειες υπάρχουν και είναι πλήγματα και ρήγματα για τον ιμπεριαλισμό, σημερινά καλά παραδείγματα του γεγονότος ότι οι άνθρωποι –κάτω από όρους και προϋποθέσεις, αλλά με τη δύναμη της θέλησης και εκφρασμένοι σε κινήματα– δεν έχουν χάσει την ικανότητα να αλλάζουν τη ζωή τους, να ανατρέπουν αυτό που φαίνεται κυρίαρχο και παντοδύναμο. Τέτοιες προσπάθειες που αθροίζονται στο μέτωπο, βρίσκονται στο Νεπάλ, στη Βενεζουέλα, σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, αλλά και στη Μέση Ανατολή (Παλαιστίνη, Λίβανος κ.λπ.).
δ) Προσπάθειες συγκρότησης – ενότητας – συντονισμού πολιτικών μετώπων και υποκειμένων που έχουν σαν αναφορά το φάντασμα που πλανιέται πάνω από τον καπιταλισμό, τόσο στις χώρες όπου ηττήθηκε ο «υπαρκτός» όσο και στις χώρες όπου επικράτησε η υποχώρηση και διάλυση μετά το «τέλος» του κομμουνισμού.
Ένα αντιιμπεριαλιστικό και αντινεοφιλελεύθερο μέτωπο, που θα πασχίζει να χτίζει το δικό του πρόγραμμα πάλης, τις δικές του μορφές συντονισμού και οργάνωσης, τους δικούς τρόπους ενεργοποίησης και αγώνα. Ένα μέτωπο συνολικά ανταγωνιστικό και ανεξάρτητο από ιμπεριαλιστικά ή αστικά κέντρα.
Το ζητούμενο και αναγκαίο είναι η ύπαρξη του μετώπου, το επιδιωκόμενο είναι το «στοίβαγμα», η συγκέντρωση όλων των παραπάνω δυνάμεων απέναντι στον κύριο εχθρό. Αυτό το ποικιλόμορφο ακανόνιστο μέτωπο, η Διεθνής Κοινότητα των Λαών, θα υποβοηθάει την αναζήτηση του νέου, του ανατρεπτικού λόγου και πράξης. Θα ωθεί στη συγκρότηση της κομμουνιστικής αριστεράς και στη δημιουργία των προϋποθέσεων για το νέο κομμουνιστικό πρόγραμμα.
Ο νεοταξικός κόσμος μπορεί να έχει αντίπαλο. Ο κόσμος που θα συγκροτεί και θα συγκροτείται στο μέτωπο, ορίζει τον άλλο ανταγωνιστικό πόλο. Η αντιπαράθεση των δύο κόσμων-πόλων σε διεθνικό επίπεδο απέναντι στον ιμπεριαλισμό (αμερικάνικο, ευρωπαϊκό κ.ά.) θα καθορίζει το συσχετισμό δύναμης.
9. Οι άμεσες κατευθύνσεις της ΚΟΕ για τη Διεθνή Κοινότητα των Λαών:
α) Συμμετοχή σε κάθε προσπάθεια διεθνούς αναφοράς, συγκρότησης και παρέμβασης της Κομμουνιστικής Αριστεράς, της πτέρυγας του επαναστατικού μαρξισμού, με κριτήρια:
i) Την ύπαρξη μιας γενικής γραμμής και τις έμπρακτες προσπάθειες διαρκούς εμπλουτισμού της. Μια γενική γραμμή που θα καθορίζεται από την αντιιμπεριαλιστική και αντινεοταξική κατεύθυνση, που θα καθοδηγεί τη συμμετοχή στα κινήματα σε διεθνές και εθνικό πεδίο. Μια γενική γραμμή που θα εκφράζεται εκεί όπου το επιτρέπουν και το αναδεικνύουν οι υποκειμενικές συνθήκες σε αντικαπιταλιστική-επαναστατική πρακτική.
ii) Την κομμουνιστική αναφορά και προοπτική. Αναφορά σε ένα υπαρκτό παρελθόν, πλούσιο για θεωρητικά συμπεράσματα με αξία χρήσης για το παρόν και το μέλλον. Με προοπτική συνεχούς οικοδόμησης του κομμουνιστικού προγράμματος, αντλώντας από τη συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης αλλά και από το υπάρχον υλικό-θεωρία των συνεισφορών των Μαρξ, Λένιν, Μάο. Δεν οριζόμαστε σαν κομμουνιστική αριστερά από το παρελθόν μας μόνο, η ταυτότητά μας αφορά το παρόν και το μέλλον. Το δημόσιο παρελθόν του κομμουνιστικού κινήματος και της κομμουνιστικής θεωρίας έχει αρκετό υλικό για αξιοποίηση.
iii) Την έμπρακτη ισοτιμία και σεβασμό μεταξύ όσων –ανεξαιρέτως μεγεθών– θέλουν να συμβάλουν στο συντονισμό και τη συγκρότηση της κομμουνιστικής αριστεράς σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ενωτική διάθεση στην πράξη θα εμφανίζεται με κοινές πρωτοβουλίες-καμπάνιες, με την παραγωγή προϊόντων του κομμουνιστικού προγράμματος, με τα κινήματα αλληλεγγύης, αλλά και με την αλληλοβοήθεια μεταξύ των κομμουνιστικών κομμάτων και οργανώσεων.
iν) Την αποδοχή των διαφορετικών τρόπων και μορ προσέγγισης των μαζών και ανατροπής του συσχετισμού δύναμης σε εθνικό επίπεδο (ζητήματα ταχτικής), την αποδοχή της διαφωνίας και αντιπαράθεσης που δεν οδηγούν σε αποκλεισμούς και περιθωριοποιήσεις.
β) Η συμμετοχή μας στο κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση μέσω του Φόρουμ, με στόχο να συγκροτηθεί και να δυναμώσει η αντιμπεριαλιστική συνιστώσα του και να συγκροτηθεί η κομμουνιστική συνιστώσα χωρίς σεχταρισμούς και αποκλεισμούς.
γ) Η διαρκής προσπάθεια για την ύπαρξη ενός γνήσιου αντιιμπεριαλιστικού κινήματος σε εθνική, περιφερειακή και διεθνική κλίμακα. Αντιιμπεριαλιστικό κίνημα με κεντρικές αιχμές του από τη μια ενάντια στον αμερικανισμό, που έχει την κύρια ευθύνη για τη διεθνή αταξία και την πλανητική τρομοκρατία καθώς και για τα πολλά εθνικά εγκλήματα σε Βαλκανική, Μ. Ανατολή κ.α., και απ’ την άλλη ενάντια στον ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό που πρωταγωνιστεί τουλάχιστον σε περιφερειακό-ηπειρωτικό επίπεδο.
Β. Για την ενότητα δράσης, για το πολιτικό και κοινωνικό μέτωπο ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό
10. Ο νεοφιλελευθερισμός αποτελεί μια απάντηση στην κρίση του καπιταλισμού, είναι μια προσπάθεια αντιμετώπισής της. Αποτελεί ένα επιθετικό ανεξέλεγκτο μοντέλο συσσώρευσης κεφαλαίου. Ταυτόχρονα και μετά την τυπική κατάρρευση και διάλυση του (αν-)υπαρκτού σοσιαλισμού με τις διαλυτικές συνέπειες που αυτό είχε στο εργατικό κίνημα και στα πολιτικά κόμματα της αριστεράς, ο νεοφιλελευθερισμός αναδιαρθρώνει και απελευθερώνει τις καπιταλιστικές κοινωνικές σχέσεις σχεδόν σε παγκόσμια κλίμακα. Εξαπολύει μια άνευ προηγουμένου επίθεση στην αντίπαλη τάξη για να διαλύσει τις διάφορες μορφές «αναγκαστικού» κοινωνικού συμβιβασμού (κράτος πρόνοιας, κράτος δικαίου κ.ά.) και να παλινορθώσει συνολικά την ταξική κυριαρχία της κεφαλαιοκρατικής τάξης, ανασυγκροτώντας τους όρους και τις συνθήκες κερδοφορίας του κεφαλαίου.
Τριάντα «ένδοξα χρόνια», τριάντα χρόνια όπου τα κοινωνικά και πολιτικά συμβόλαια στις χώρες του κέντρου του καπιταλισμού δεν απειλήθηκαν, αλλά και τριάντα πλέον (1977 μέχρι σήμερα) χρόνια παγκόσμιας επέκτασης και επιθετικότητας της νεοφιλελεύθερης κυριαρχίας. (Εξαιρέσεις που παραδειγματίζουν, ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής και ορισμένες περιοχές και χώρες της Ασίας).
Μια ανεξέλεγκτη αγορά με τους δικούς της νόμους, ένα κράτος με σιδερένιους νόμους και μηχανισμούς που προφυλάσσει τις συνθήκες και την ίδια την αγορά, που διαλύει πολιτικά και κοινωνικά την εργατική τάξη, δημιουργώντας μια δημοκρατία με περισσότερη ελευθερία για το κεφάλαιο και με ποικίλους αποκλεισμούς για τον κόσμο της εργασίας. Τα τρία πολιτικά θεμέλια του νεοφιλελευθερισμού είναι η απορρύθμιση της αγοράς και των σχέσεων εργασίας και η συρρίκνωση της κρατικής παρέμβασης σύμφωνα με το μοντέλο ελάχιστο κράτος / μέγιστο κέρδος για το κεφάλαιο, οι ιδιωτικοποιήσεις των εθνικών πόρων, του δημόσιου τομέα, της έρευνας και της τεχνολογίας, η πλήρης υπαγωγή τους στο κεφάλαιο και η μετατροπή των κοινωνικών αγαθών σε εμπορεύματα, και η δημοκρατία της μηδενικής κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότητας.
Αυτή η σημερινή «επανάσταση» του καπιταλισμού δημιουργεί αλλεπάλληλους κοινωνικούς αποκλεισμούς, πολλαπλασιάζει και απλώνει τη φτώχεια, και συμπιέζει τα ενδιάμεσα κοινωνικά στρώματα. Μισθωτοποιεί και προλεταριοποιεί μάζες εργαζομένων που στα 30 «ένδοξα χρόνια» δεν «φιλοδοξούσαν» να είναι σύμμαχες με την εργατική τάξη. Χτυπάει τη συλλογικότητα και την ενότητα των εργαζόμενων και της εργατικής τάξης, διαλύει την κοινωνική συνοχή, αλλά και παράγει διαρκείς αποκλεισμούς από την πολιτική και τον συνδικαλισμό.
Η ιδεολογία του σημερινού καπιταλισμού αποτυπώνεται με το τρίπτυχο «η οικονομία στο τιμόνι, λιγότερο κράτος/περισσότερη ελευθερία για το κεφάλαιο και τις σχέσεις του, η αγορά ρυθμίζει τα πάντα». Συνεπώς, δεν υπάρχει κοινωνία, αλλά επιχειρήσεις, άτομα και οικογένειες, άρα και η πρόοδος αυτών είναι που σπρώχνει την ιστορία μπροστά…
Το νέο μοντέλο συσσώρευσης του κεφάλαιου περισσότερο έχει να κάνει με μια ληστρική αυταρχικότητα και αρπαγή μέσα από την ολόπλευρη, συνολική και σε όλους τους τομείς εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, παρά με τις λεγόμενες παραγωγικές επενδύσεις.
Ο δικομματισμός είναι η μορφή του σημερινού πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα. Τα δύο κόμματα, ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, αποτελούν τις δύο και μοναδικές σταθερές, τα δύο μέρη του δικομματισμού που εμφανίζεται χρόνια τώρα ακαταμάχητος και με σταθερή ηγεμονία και κυριαρχία. Εδώ και χρόνια έχει ολοκληρωθεί η μετατόπιση του σοσιαλδημοκρατικού ΠΑΣΟΚ και ο μετασχηματισμός του σε καθαρό αστικό κόμμα που κομμάτι της βάσης του έχει αριστερές λαϊκές αναφορές και καταβολές με ό,τι σήμαινε ιστορικά, πολιτικά και κοινωνικά η αντίθεση αριστερά/δεξιά από τη δεκαετία του ’60 και ύστερα. Η ηγεσία μάλιστα του ΠΑΣΟΚ –όχι μόνο η σημερινή– δεν έκρυψε τη συμπάθεια και την υποταγή της απέναντι στους αμερικάνους ιμπεριαλιστές, χωρίς να διαφοροποιείται σε τίποτα από τους επικεφαλής της ΝΔ.
Εδώ και χρόνια έχουμε μια πολιτική στροφή προς τα δεξιά, που έχει σαν συνέπεια την κοινωνική συντηρητικοποίηση. Δημιουργείται μια πλατιά μάζα φοβισμένων, ανασφαλών ανθρώπων, όπου οι αξίες της ζωής (αλληλεγγύη, συλλογικότητα, κοινωνική ταυτότητα και δημιουργία) είναι αποκλεισμένες προς χάρη της ατομικής ύπαρξης και επιβίωσης. Αυτός είναι κοινωνικά ο μεγάλος μεσαίος χώρος για τον οποίο ερίζουν η δεξιά νεοφιλελεύθερη ΝΔ με το σοσιαλδημοκρατικό νεοφιλελεύθερο ΠΑΣΟΚ. Ο υπόλοιπος κόσμος του κλασικού πολιτικού και κοινωνικού περιθωρίου είναι αδιάφορος, εκτός παιχνιδιού και καθόλου ενοχλητικός.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 διαμορφώνεται το δικομματικό παιχνίδι με δάνεια και βοήθειες της γκορμπατσοφικής και μεταγκορμπατσοφικής περιόδου της αριστεράς του ΚΚΕ και του
Ο δικομματισμός με εναλλαγές που θυμίζουν Βρετανία ή και άλλες χώρες νεοφιλελεύθερης κυριαρχίας με δύο πλειοψηφικά κόμματα, είναι ο κύριος πολιτικός μοχλός της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής οικονομίας, πολιτικής και ιδεολογίας.
Ο νεοφιλελευθερισμός και ο δικομματισμός είναι οι κύριοι κεντρικοί εχθροί και αντίπαλοι για τον πλειοψηφικό κοινωνικό πόλο της εργασίας, για τους φερόμενους ή και πραγματικούς πολιτικούς εκφραστές των κυριαρχούμενων κοινωνικών δυνάμεων.
11. Η συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης έχει να κάνει με τον καπιταλισμό τού σήμερα, με το συσχετισμό δύναμης, με το σύγχρονο κοινωνικό ζήτημα, με το αντίστοιχο κεντρικό πολιτικό πρόβλημα. Το να μην βλέπεις τα προβλήματα δεν σημαίνει ότι αυτά δεν υπάρχουν. Το να αγνοείς το συσχετισμό δύναμης, δεν σημαίνει ότι αυτός καταργείται. Ο συσχετισμός δύναμης ήταν, είναι και θα παραμένει το κομβικό στοιχείο, ο κρίσιμος δείκτης έκβασης της πολιτικής και της ταξικής πάλης. Άρα ξεκινάμε και αναγνωρίζουμε ότι ο συσχετισμός δύναμης είναι αρνητικός ή, πιο σωστά, είναι σήμερα σε βάρος των δυνάμεων της εργασίας, της αλλαγής, της ανατροπής και της οικοδόμησης μιας άλλης κοινωνίας, της σοσιαλιστικής.
Η αναγνώριση της περιόδου και του συσχετισμού δεν σημαίνει και αποδοχή ή παράδοση σ’ αυτό που «αυθόρμητα» γεννάει η ίδια η πραγματικότητα. Η σημερινή περίοδος –περίοδος του νεοφιλελευθερισμού– είναι η συνέπεια της έκβασης της ταξικής πάλης της προηγούμενης περιόδου. Αυτό το αποτέλεσμα ανατρέπεται, αντιστρέφεται με μια άλλη, νικηφόρα για την εργατική τάξη και τους εργαζόμενους έκβαση αυτής της ίδιας της πάλης των τάξεων.
Δυστυχώς στην ημερήσια διάταξη δεν βρίσκεται η επανάσταση, παρόλο που αυτή είναι ιστορικά επίκαιρη και αναγκαία. Οι συνθήκες μπορεί να είναι ώριμες από αντικειμενική άποψη για τον κομμουνισμό, και από ’κεί πηγάζει η επικαιρότητά του, αλλά οι επαναστάσεις δεν παραγγέλνονται, δεν γίνονται θεωρητικά, απαιτούν υλική δύναμη και διαφορετικούς όρους από τους σημερινούς.
Στη μόνιμη πολιτική επικαιρότητα βρίσκεται η άμεση αντιμετώπιση σε πλανητική, περιφερειακή και εθνική κλίμακα του κεντρικού αντίπαλου, που είναι ο νεοφιλελευθερισμός. Στις εθνικές κλίμακες οι δύο εχθροί – νεοφιλελευθερισμός και δικομματισμός– και η αντιμετώπισή τους μέχρι την ανατροπή τους βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.
Ο στρατηγικός στόχος σήμερα έχει να κάνει με το πέρασμα των δυνάμεων της εργασίας σε μια άλλη κατάσταση. Το «από εδώ που βρισκόμαστε» στο «εκεί που επιδιώκουμε να φτάσουμε», σημαίνει απαραίτητα και έχει σαν συνέπεια την αλλαγή του συσχετισμού δύναμης, μια ορισμένη ηγεμονία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της που θα απειλεί να ελαχιστοποιήσει την επιρροή και την ηγεμονία της αστικής τάξης. Αυτή η ποιοτικά άλλη κατάσταση είναι ο σημερινός, πολιτικά επίκαιρος, στρατηγικός μας στόχος.
Παλεύουμε λοιπόν, για τη δημιουργία των προϋποθέσεων για να ανατραπεί ο σημερινός συσχετισμός δύναμης που είναι προϊόν της μετάλλαξης του κομμουνιστικού κινήματος και της διάλυσης του συστήματος κρατών που είχαν αποσπαστεί μια ορισμένη περίοδο από το καπιταλιστικό σύστημα.
Η ανατροπή του σημερινού συσχετισμού δύναμης σε κάθε χώρα, σε κάθε περιοχή του πλανήτη, παγκόσμια, συνδέεται άμεσα και σχεδόν αποκλειστικά με την ποιότητα, το βάθος και το αποτέλεσμα της αντιμετώπισης του νεοφιλελευθερισμού.
12. Η σημερινή αριστερά είναι το προϊόν της ήττας του σοσιαλισμού. Μιας ιστορικής ήττας που προήλθε από το εσωτερικό της, από τις επιλογές της, από το πάγωμα και την αναθεώρηση της θεωρίας της, από την αντιγραφή της αστικής πολιτικής και την ενσωμάτωση μέσα σ’ αυτήν, από την εγκατάλειψη των μαζών.
Η αριστερά στην Ελλάδα –κι όχι μόνο– στερείται στρατηγικής και ταχτικής. Αυτό αποτελεί μια βασική όψη της αποπολιτικοποίησής της, αλλά και ενός δογματισμού στο επίπεδο της θεωρίας και της πολιτικής επιστήμης.
Η αριστερά στις διάφορες μορφές της χαρακτηρίζεται από δύο ασθένειες: η μία είναι ο δογματισμός και ρεφορμισμός στη θεωρία και η άλλη ο σεχταρισμός και οπορτουνισμός στην πράξη, που σηματοδοτούν το δίπολο του κομματικού πατριωτισμού-χουλιγκανισμού και του οργανωτικού διαλυτισμού.
Σήμερα στην Ελλάδα η αριστερά εμφανίζεται κυρίως με δύο μορφές: α) με τη μορφή της ενταγμένης και ενσωματωμένης στο σύστημα, που αναζητεί λόγο και πράξη μεταξύ διαχείρισης και μερικής αντίστασης, και β) με τη μορφή της αυτοπεριθωριοποίησης και καθαρότητας που με αγωνιστικό τρόπο λέει πως αναζητά –χωρίς ποτέ να βρίσκει– ακροατήρια, υποστηρικτές και εργατικές μάζες.
Αυτές οι δύο κύριες διαμορφώσεις της ελληνικής αριστεράς, που σχηματικά στην πρώτη κατάσταση είναι ο
Η στρατηγική υποκαθιστά ή μπερδεύεται με την ταχτική (ΚΚΕ, ΝΑΡ κ.ά.), η ταχτική αδιαφορεί για την ανυπαρξία στρατηγικής (
Ο αγώνας των οργανωμένων δυνάμεων της αριστεράς αφορά μόνο την ίδια την αριστερά και βρίσκεται μακριά από τα προβλήματα των εργαζόμενων μαζών, παρ’ όλη τη φλυαρία γι’ αυτές. Οι εργαζόμενες μάζες δικαιολογημένα λοιπόν δεν ενδιαφέρονται, γιατί δεν τους αφορούν τα τέτοια προβλήματα και οι αντιπαραθέσεις στη μικρή γειτονιά της αριστεράς.
Η αγωνία των διάφορων μορφών της ελληνικής αριστεράς σήμερα είναι η ύπαρξη και αναπαραγωγή των οργανωμένων τους δυνάμεων και κυρίως των μηχανισμών τους, η διάσωση και ολίγη αύξηση του αριθμού και της ποσότητας των ψηφοφόρων τους είτε στο μεγάλο κοινοβουλευτικό παιχνίδι είτε στο μικρό σωματειακό ή φοιτητικοσυλλογικό επίπεδο.
Ο αγώνας γίνεται στο περιθώριο των μαζών και αφορά το ποιος θα ’ναι νικητής του ιδιότυπου εμφυλίου.
Για το ΚΚΕ όλα θα λυθούν ψηφίζοντας ΚΚΕ, περιμένοντας τη λαϊκή εξουσία και τη λαϊκή οικονομία, παρεμβαίνοντας έξω και μακριά από τις μάζες, πάντα όμως για τις κάμερες και την εικονική πραγματικότητα. Ο ιδιότυπος σεχταρισμός αλλά και η μεγαλύτερη δόση ενός αντιπασοκισμού –ενώ πριν λίγα χρόνια εξέθρεψε τον πασοκισμό– αντικειμενικά το φέρνει πιο κοντά στην κυβερνητική ΝΔ.
Ο
Η υπόλοιπη λεγόμενη επαναστατική αριστερά (ΝΑΡ κ.ά.) έχει ταυτίσει στρατηγική και ταχτική, έχει τελειώσει με τον ιμπεριαλισμό και τις συμμαχίες, έχει φτάσει την ανάλυσή της στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό και επιλέγει την αυτοπεριθωριοποίησή της ή παιδεύεται με ακαδημαϊκό τρόπο στα προβλήματα της επαναστατικής θεωρίας, σε απουσία κοινωνικών ερεισμάτων και επαφής με τις κοινωνικές συγκρούσεις που να δίνουν υλικό και να ωθούν τη σκέψη, ή αισθάνεται επάρκεια από τις κατακτήσεις του παρελθόντος με τα «κλασικά εικονογραφημένα» παραπέμποντας σε μια διαρκή δικαίωση και αυτοεπιβεβαίωση.
Το στοιχείο που ενώνει το σύνολο της αριστεράς είναι ότι απομακρύνεται διαρκώς από το συγκεκριμένο, το πρακτικό, το πραγματικό, αυτό που απασχολεί τις μάζες. Απομακρύνεται από το ρόλο του χρήσιμου για το κίνημα και τους εργαζόμενους. Την ίδια στιγμή, η ύπαρξη ιστορικών ιδεολογικών ρευμάτων στην ελληνική αριστερά (φιλοσοβιετικός ρεφορμισμός, ευρωκομμουνισμός, μαοϊσμός, τροτσκισμός) εμφανίζεται σαν η χημική ουσία που δεν επιτρέπει συμφωνίες, συνεργασίες, ενότητα στη δράση. Μάλλον δεν είναι αυτή η αιτία του εμφυλίου, και απλώς αποτελεί τη «λογική» δικαιολογία. Και αυτό γιατί τα πιο σοβαρά κομβικά ζητήματα μιας ιστορικά προσδιορισμένης και καθορισμένης περιόδου του χθες (της οικοδόμησης του σοσιαλισμού από το ’20 και ύστερα) δεν αποτελούν τουλάχιστον στις μέρες μας επίδικα ζητήματα (αν και είναι υπαρκτά και καθοριστικά για τη συνολική αυτοκριτική), δεν αποτελούν προβλήματα των καιρών μας που έχουν τεθεί από την πορεία του κινήματος, από τους περιορισμούς συγκρότησης και ανάπτυξής του.
Το πρόβλημα είναι αν αυτά τα ιστορικά ρεύματα παράγουν σήμερα πολιτική που να ανατρέπει τα δεδομένα, αν παράγουν λόγο και συνεισφέρουν στην επαναστατική θεωρία στο επίπεδο της προοπτικής. Με τέτοιους όρους, το ερώτημα τού ποια σύγχρονη αριστερά θέλουμε, παραμένει διαρκώς αναπάντητο, ενώ είναι αναγκαίο και επίκαιρο να απαντηθεί για να εκφράσει τους κυριαρχούμενους και καταπιεσμένους, τους σύγχρονους της γης τους κολασμένους. Αν ο νεοφιλελευθερισμός δημιουργεί ένα τεράστιο σύγχρονο κοινωνικό ζήτημα, η αριστερά αποτελεί το σύγχρονο πολιτικό πρόβλημα.
13. Από τη μια ο τέτοιος αρνητικός συσχετισμός δύναμης και από την άλλη η αδυναμία, το τέλμα της αριστεράς. Όταν λέμε αριστερά εννοούμε το πολιτικό και κοινωνικό μέτωπο των εργαζόμενων. Η παρακμή της αριστεράς κωδικά έχει να κάνει με την ιδεολογική στασιμότητα και φτώχεια, με τον πολιτικό της προσανατολισμό και την αδυναμία πολιτικής έκφρασης των κάτω, με την οργανωτική της συρρίκνωση και περιθωριοποίηση.
Είναι υπαρκτές όμως τόσο οι αντιστάσεις όσο και κυρίως αυθόρμητα κινήματα ενάντια σε συνέπειες και σε πλευρές της πολιτικής του νεοφιλελευθερισμού. Είναι επίσης υπαρκτός ένας στρατός της κοινωνικής αριστεράς, της πολιτικοποιημένης προς τ’ αριστερά δυσαρέσκειας, όπως επίσης και ένας στρατός των οργανωμένων δυνάμεων της αριστεράς.
Η άποψή μας, η πολιτική μας γραμμή και κατεύθυνση έχει να κάνει με τούτο. Με την ενότητα των τριών στρατών σε ένα αντίπαλο στρατό-μέτωπο. Η υλική κοινωνική βάση υπάρχει. Είναι ο τέταρτος πλειοψηφικός στρατός της κοινωνικής αγανάκτησης, του κοινωνικού «γαμώτο» που καθημερινά αυξάνεται μέσα από διαφορετικές πλευρές της κοινωνικής ζωής.
Η ενότητα της αριστεράς στη δράση, σε όλες τις μικρές και μεγάλες πολιτικές στιγμές, είναι ο απαραίτητος όρος για την αλλαγή του συσχετισμού δύναμης.
Είναι αναγκαίο ένα διαρκές ραντεβού ενότητας, συνομιλίας, δράσης, αντιπαράθεσης και πάλι ενότητας μέσα από αντιθέσεις, με στόχο την ανασυγκρότηση του κινήματος σε όλους τους χώρους (εργασία, πόλη, εκπαίδευση, πολιτισμός). Στις δεδομένες ιστορικές στιγμές αυτή η συσσώρευση δυνάμεων θα έχει επιπτώσεις στους συσχετισμούς δύναμης, θα είναι επιταχυντής της ανάπτυξης του κινήματος, θα είναι ο πολιτικός εκφραστής, το πολιτικό εργαλείο των κοινωνικών αντιπάλων του νεοφιλελευθερισμού, ο πολιτικός αντίπαλος του δικομματισμού. Ο τέτοιος νέος πολιτικός προσανατολισμός θα αλλάξει και την ίδια την αριστερά (πολιτικά, πολιτισμικά, ψυχολογικά, αριθμητικά κ.λπ).
Η συσσώρευση και συγκέντρωση μιας υπαρκτής κρίσιμης και επαρκούς μάζας είναι το ένα αφετηριακό στοιχείο για τη δημιουργία των προϋποθέσεων για την ανατροπή του συσχετισμού δύναμης με κατάληξη πολιτική. Το δεύτερο στοιχείο αφορά το πολιτικό πρόγραμμα, την πολιτική δράση και πρακτική, την πλήρη ανεξαρτησία από το δικομματισμό (δεξιό και «αριστερό» νεοφιλελευθερισμό) χτίζοντας μια αριστερή αντιπολίτευση και όχι μια δήθεν αριστερή πρόταση διαχείρισης και εξουσίας.
Το κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο των εργαζόμενων, των φτωχών, των λαϊκών στρωμάτων και των πολιτικών δυνάμεων, που αντιπαρατίθεται με το μέτωπο των δυνάμεων του νεοφιλελευθερισμού πρέπει να είναι η πρόταση της αριστεράς αν θέλει να προσεγγίσει και να επιλύσει τα πραγματικά προβλήματα. Αυτό οφείλουμε να οικοδομήσουμε, γνωρίζοντας ότι και δύσκολο είναι και απαιτεί χρόνο, τόλμη και διαφορετικές διαδικασίες και μορφές από τις ιστορικά συνήθεις.
Το ερώτημα της πολιτικής εκπροσώπησης των κινημάτων, της πολιτικής έκφρασης των κυβερνώμενων, των αμυνόμενων και αγανακτισμένων πρέπει να απαντηθεί έτσι κι αλλιώς.
Να γίνουμε πολλοί σημαίνει να ενωθούμε, να αποσπάσουμε λαϊκές δυνάμεις από τον ΠΑΣΟΚισμό, να σταθούμε αντίπαλοι σημαίνει να δώσουμε τις μικρές και μεγάλες μάχες, και τέλος να έχουμε νίκες σημαίνει να είμαστε αποτελεσματικοί στη δράση.
Ούτε η κεντροαριστερή διαχείριση, ούτε το πολιτικό περιθώριο και ο απομονωτισμός, μέσω σεχταριστικών πολιτικών, που στην ουσία αντιπαραθέτει το κοινωνικό και πολιτικό και αδιαφορεί για το κρίσιμο ερώτημα του πώς περνάμε από την κατάσταση της παθητικής άμυνας στην κατάσταση της ενεργητικής αντίστασης, δίνουν απαντήσεις. Στις αντιλήψεις για τα εικονικά κινήματα, για το κίνημα-κόμμα, για το κόμμα-φρούριο, για το κόμμα-βοηθό και αιμοδότη της κεντροαριστερής δήθεν εναλλακτικής λύσης στο νεοφιλελευθερισμό, απαιτείται μια διαρκής ανελέητη αντιπαράθεση, ένας πόλεμος θέσεων για να ηγεμονεύσει και να περπατήσει η ενιαία και αποτελεσματική αριστερά. Η κομμουνιστική αριστερά οφείλει να παίρνει πρωτοβουλίες, να θέτει τα ζητήματα, να παρεμβαίνει, να δημιουργεί εκπλήξεις και γεγονότα αποκτώντας τη συνείδηση του συνολικού, σχετικοποιώντας το μερικό ή ανάγοντας τη συγκυρία στο συνολικό.
Η κομμουνιστική αριστερά πρέπει να επιδιώξει το ραντεβού και τη συνομιλία με κομμάτια της εργατικής τάξης και των εργαζόμενων στρωμάτων, με τη νεολαία και τη διανόηση. Δεν πρέπει να περιορίζεται στα ιδεολογήματά της, ούτε μέσω της ιδεολογίας της αυτάρεσκα να μένει στους συνήθεις χώρους της, δηλαδή τους χώρους εκπαίδευσης και το χώρο των μορφωμένων μικροαστικών στρωμάτων.
Η ιδεολογία να βρει τη σύνδεσή της με την πολιτική. Αυτό σημαίνει να αντιληφθεί την εποχή και τα καθήκοντα που η τελευταία θέτει.
Μέσα σ’ αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα ξεπροβάλλουν ευκαιρίες για την επαναστατική αριστερά, για τη δύναμη της κομμουνιστικής αριστεράς, για την ΚΟΕ. Αρκεί να θελήσουν να τις αδράξουν.
Υπάρχει εγγενής αδυναμία του ΠΑΣΟΚ να εμφανιστεί ουσιαστικά σαν ο αντίπαλος του νεοφιλελευθερισμού. Ο καπιταλισμός τού σήμερα δεν αφήνει, δεν θέλει μια διαχείριση ίδια με τις προηγούμενες δεκαετίες. Το έργο του νεοφιλελευθερισμού έχει ανάγκη μιας μεγαλύτερης επιθετικότητας και επιτάχυνσης. Οι «μεταρρυθμίσεις» Καραμανλή δεν είναι ελληνικό παράδοξο ή φαινόμενο, άσχετα αν γίνεται αλά ελληνικά, είναι στοιχείο-προβολή της γενικής ευρωπαϊκής, κι όχι μόνο, νεοφιλελεύθερης πολιτικής (πουθενά στην Ευρώπη τα λεγόμενα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα δεν προβάλλουν ένα διαφορετικό σχέδιο οικονομικής πολιτικής, μέσα στα πλαίσια του συστήματος). Το ΠΑΣΟΚ απλά έχει ενσωματώσει το νεοφιλελευθερισμό και τον προωθεί, και η πλήρης αδυναμία του σε συνδικαλιστικό και πολιτικό επίπεδο να σταθεί αντιπολιτευτικά ή έστω εναλλακτικά, δίνει χώρο έτσι ώστε η αντίθεση δεξιάς/αριστεράς να έχει πραγματικό νόημα και να εκφραστεί από τις δυνάμεις της αριστεράς.
Αν όμως δεν υπάρξει μια πραγματική τόσο αριστερή όσο και δύναμη, η εκδίωξη της ΝΔ θα σημαίνει την επαναφορά της άλλης φθαρμένης νεοφιλελεύθερης δύναμης του δικομματισμού.
Η ρεφορμιστική αριστερά βρίσκεται μέσα στην κρίση προσανατολισμού, αδυνατεί γιατί δεν θέλει και δεν μπορεί να εκφράσει με όρους αξιοπιστίας και μονιμότητας όλους όσους χτυπιούνται, έχει μειωθεί η δύναμή της στους εργασιακούς χώρους και κυρίως στους χώρους της νεολαίας, βρίσκεται σε μια συνεχή οργανωτική συρρίκνωση και χαλαρότητα καθώς και σε μια εκλογική στασιμότητα. Αυτή η παρακμή είναι φανερή στα οργανωμένα κομμάτια της και επιτρέπει τ’ αυτιά και τα μάτια να ’ναι πιο ανοιχτά από το παρελθόν και χωρίς τις ιδεολογικές μυωπίες και απόλυτες αλήθειες και αντιπαραθέσεις που δεν επέτρεπαν καν τη συνομιλία.
Οι μεγάλες αφηγήσεις του ευρωκομμουνισμού και του υπαρκτού σοσιαλισμού έχουν ηττηθεί και παραμένουν δρώσες μόνο σαν ιστορικές αναφορές, χωρίς μεγάλη πολιτική αξία σήμερα. Η επιστροφή στην πολιτική, για την κομμουνιστική αριστερά σημαίνει και την ουσιαστική προσέγγιση στα ζητήματα της επαναστατικής θεωρίας. Αυτά τα δύο βρίσκονται σε μια ορισμένη ενότητα και αντίθεση. Όμως, μέσα από τις μικρές και μεγάλες μάχες, μέσα από το υλικό της παρέμβασης, της κριτικής και της σύγκρουσης με το σύγχρονο καπιταλισμό, δεν θα σφυρηλατούνται μόνο τα πρωτοπόρα αποσπάσματα, αλλά θα ερμηνεύουν και θα μαθαίνουν, θα επανεπεξεργάζονται συλλογικά και μέσα από την απόκτηση πραγματικών ταξικών κοινωνικών ερεισμάτων το κομμουνιστικό πρόγραμμα, ένα νέο σύγχρονο κομμουνιστικό μανιφέστο, μια νέα πορεία και προοπτική.
Η ΚΟΕ προβάλλει την ενότητα στη δράση της αριστεράς, τον αριστερό πόλο, το κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό με στόχο την ανασυγκρότηση του κινήματος, την ανασύνθεση της αριστεράς, την αλλαγή του συσχετισμού δύναμης. Αποτελεί μια ταχτική πολιτική γραμμή που συνδέεται άρρηκτα με τη στρατηγική της.
Ταχτική πολιτική γραμμή που γνωρίζουμε ότι είναι δύσκολο το να επιτευχθεί, αλλά για μας είναι αναγκαίο. Γνωρίζουμε ότι απαιτείται μια μακρά και σύνθετη πορεία με πισωγυρίσματα, αλλά και μόνιμη απεύθυνση για ενότητα και εμβάθυνση των περιεχομένων ενότητας. Απαιτούνται δοκιμασίες (μια τέτοια μικρή δοκιμασία είναι η περίπτωση της Πρωτοβουλίας για τη συσπείρωση της αριστεράς, μια άλλη ασφαλώς σημαντικότερη και λιγότερη «αριστερή» αποτελεί το Φόρουμ, που πέραν των άλλων έδινε τη δυνατότητα ωσμώσεων, συνευρέσεων, προβληματισμού, αλλά και κοινής ανολοκλήρωτης δράσης).
Ο ρόλος της ΚΟΕ στις ενωτικές διαδικασίες είναι η συνεχής εμβάθυνση του περιεχόμενου και της αντιπαλότητας που αυτό πρέπει να έχει, το διαρκές μπόλιασμα με τον επαναστατικό μαρξισμό, η ακούραστη σύνδεση με την προοπτική και το σοσιαλιστικό σχέδιο, και το κομμουνιστικό πρόγραμμα.
Είναι αυτονόητο πως η ΚΟΕ σαν κομμουνιστική συνιστώσα του μετώπου δεν χάνει την οργανωτική της αυτοτέλεια, την πολιτική της ανεξαρτησία, τη δυνατότητα παραπέρα οργανωτικής συγκρότησης και ανάπτυξης –όπως και καμία άλλη συνιστώσα– γιατί αυτά είναι στοιχεία-όπλα για τη συγκρότηση, κατεύθυνση και ανάπτυξη του μετώπου.
Στην βάση μιας επαναστατικής μαρξιστικής προβληματικής και πρακτικής –άρα και αντιπαράθεσης και διαφοροποίησης εντός του μετώπου– βρίσκεται η ανθρώπινη χειραφέτηση και τα ιστορικά αιτήματα της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότητας. Πάνω σ’ αυτά μπορούν να οικοδομηθούν εκ νέου διάφορες κατηγορίες ενός σύγχρονου κομμουνιστικού προγράμματος. Αυτά σημαίνουν συγκεκριμένες επεξεργασίες πάνω σε κομβικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα κοινωνικά αγαθά και κοινωνικοποίηση, δημοκρατία και ισότητα, ηθική και ατομικότητα, εξουσία και «κοινωνία των πολιτών» κ.ά.
Οι κομμουνιστές, λοιπόν, πρέπει να φροντίσουν για το υποκείμενο, αλλά επίσης και για το περιεχόμενο. Δεν λατρεύουμε συλλήβδην την ενότητα, ούτε το όποιο υποκείμενό της, όλα αυτά για μας αποτελούν εργαλεία-όπλα για να αλλάξουν τα πράγματα στην κοινωνία. Δεν είμαστε ενωτικοί, είμαστε πολιτικοί στη βάση τού ότι παλεύουμε για την ανατροπή της σημερινής κατάστασης. Τα καθήκοντά μας μέσα στο μέτωπο αφορούν και το πολιτικό πρόγραμμα πάλης, τις μορφές οργάνωσης, αντιεξουσίας και ενεργοποίησης του λαού, πρωτοβουλίες δράσης κ.λπ.
Η ΚΟΕ παλεύει για να δημιουργηθεί ένα αντινεοφιλελεύθερο, αντικαπιταλιστικό μέτωπο που θα ενσωματώνει αντιιμπεριαλιστικές κατευθύνσεις και προτάγματα μέσα από ένα διαρκές ανοιχτό προσκλητήριο ενότητας προς όλες τις δυνάμεις της αριστεράς.
Γ. Για τη συγκρότηση και ανάπτυξη της ΚΟΕ
Η ταυτότητά μας – Η κατάστασή μας
14. Η ΚΟΕ στα τέσσερα χρόνια ζωής έχει κατορθώσει να έχει, για όσους παρακολουθούν την αριστερά, μια ταυτότητα με έξι χαρακτηριστικά: ενωτική – λαϊκή – ανήσυχη – αριστερή – νεανική – αγωνιστική.
Ενωτική, γιατί προβάλλουμε μια πολιτική γραμμή ενότητας της αριστεράς, ενότητας των αγώνων, ενότητας της δράσης, ενότητας των εργαζόμενων, των φοιτητών κ.λπ.
Λαϊκή, γιατί προσπαθούμε να πλησιάσουμε τις λαϊκές μάζες, προσπαθούμε να απευθυνθούμε μαζικά κι όχι περιθωριακά, προσπαθούμε, χωρίς να χαϊδεύουμε τις λαϊκές μάζες, να τις καταλάβουμε, για να μπορέσουμε να τις ενεργοποιήσουμε και να αλλάξουμε τα πράγματα. Αυτό σημαίνει συγκεκριμένη εμπλοκή με τα λαϊκά προβλήματα και τον κόσμο που νιώθει στο πετσί του την επίθεση.
Ανήσυχη, γιατί δεν μένουμε στάσιμοι και στατικοί. Η ΚΟΕ πολύ σύντομα, από την επόμενη μέρα της ίδρυσής της, απέδειξε και στον πιο ορκισμένο αντίπαλό της πως δεν άλλαξε απλά το όνομά της. Άλλαξε σε πολλά και άλλαξε με θετικό τρόπο. Ο μετασχηματισμός των πραγμάτων και του εαυτού της ήταν και παραμένει όπλο για την ΚΟΕ για να είναι και σύγχρονη και ανήσυχη και δημιουργική. Τουλάχιστον στο πολιτικό πεδίο αναζητάμε διαρκώς, χωρίς δογματισμούς και προκαταλήψεις, τους τρόπους και τις πρακτικές για να αλλάξουν τα πράγματα, για να βγει η αριστερά από το τέλμα.
Αριστερή, τόσο με τη συνεχή αναφορά μας στην αριστερά όσο και με το ότι αντλούμε από την αριστερά του παρελθόντος, προσπαθώντας να διαμορφώσουμε και την αριστερά του μέλλοντος. Αριστερή, γιατί προγραμματικά-προοπτικά, πολιτικά, κοινωνικά, πολιτισμικά είμαστε σε συνολική αντιπαράθεση με τις δύο δεξιές (μεταρρυθμιστικό και εκσυγχρονιστικό νεοφιλελευθερισμό).
Νεανική, γιατί αναζητούμε το νέο, το ζωντανό, γιατί έχουμε νεανικό δυναμικό, γιατί δεν έχουμε φθαρεί μέσα από όλες εκείνες τις δυσφημιστικές πρακτικές της λεγόμενης παραδοσιακής αριστεράς.
Αγωνιστική, γιατί πιστεύουμε ότι εκεί υπάρχει ελπίδα αλλαγής, γιατί δεν πιστεύουμε ότι η διαχείριση, η μεταρρύθμιση, ο κυβερνητισμός, ο κοινοβουλευτισμός, είναι λύσεις που μπορούν να ανατρέψουν τα καπιταλιστικά δεδομένα. Οι διεκδικήσεις, η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, οι θεσμικές αλλαγές μπορούν να βοηθήσουν, αλλά δεν μπορούν να υποκαταστήσουν το κίνημα και να εκπληρώσουν τους στόχους συλλογικής ανατροπής του υπάρχοντος συστήματος κοινωνικών σχέσεων.
Η ΚΟΕ όμως είναι και μια δύναμη συνεχώς αναπτυσσόμενη, με πανελλαδική εμβέλεια και απεύθυνση σε αρκετές κοινωνικές κατηγορίες, στρώματα, τάξεις. Δυναμώσαμε πανελλαδικά, οργανωτικά, πολιτικά. Αυτό είναι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό για την οργάνωσή μας, που συμβαίνει διαρκώς, όλα τα χρόνια στην κυριολεξία. Είναι ένα αδιαμφισβήτητο χαρακτηριστικό, με το οποίο δεν μπορεί να συγκριθεί καμία δύναμη της αριστεράς.
Η οργάνωσή μας είναι αντιιμπεριαλιστική – αντινεοταξική, συμμετέχει στο κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, προβάλλει όλα τα αντινεοφιλελεύθερα κινήματα και αγώνες στον κόσμο. Είναι αλληλέγγυα με όλους όσους αγωνίζονται ενάντια στον πόλεμο και τον ιμπεριαλισμό.
Η ΚΟΕ προσδιορίζεται από το Κομμουνιστική όχι μόνο γιατί αναφέρεται στις προλεταριακές κομμουνιστικές επαναστάσεις, στο υλικό και στη θεωρία που αυτές δημιούργησαν, αλλά γιατί θεωρεί πως ο απώτερος στόχος, η στρατηγική και προοπτική για μια άλλη κοινωνία έχει όνομα, και αυτό δεν είναι άλλο από τον κομμουνισμό.
15. Το δίπολο οικοδόμηση/παρέμβαση είναι και θα είναι το καθοδηγητικό νήμα της πορείας μας. Πρέπει να πηγαίνει μαζί με την εσωτερική συγκρότηση και μαζική απεύθυνση που αφορά τους τρόπους λειτουργίας και τις μορφές δράσης μας. Αυτά είναι βασικές, ιδεολογικές αφετηριακές κατευθύνσεις για την οργάνωσή μας. Δεν είμαστε με τη θεωρία της αντικειμενικής εξέλιξης και του αντικειμενισμού, γιατί κατανοούμε πως οι δεδομένες ιστορικές συνθήκες δεν αποτελούν το σύνολο του προβλήματος. Αν το αποτελούσαν, ελάχιστη σημασία θα είχε η συνειδητή πολιτική δράση – εξάλλου αν συνέβαινε αυτό, η ιστορία θα ήταν διαφορετική.
Δεν είμαστε με τη μικροαστική αναρχική θεωρία-ψυχολογία της απεύθυνσης στους μυημένους, στους γνωρίζοντες, στους λεγόμενους μη προσκυνημένους.
Η αλλαγή-ανατροπή, για τη δική μας θεωρία και αντίληψη, θα προέλθει από την τεράστια πλειοψηφία που πλήττεται και σήμερα είναι μέλος, οπαδός ή ψηφοφόρος της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Δεν αλλάζουν τα πράγματα ούτε με τη θεωρία ούτε με τον ακαδημαϊσμό. Χρειαζόμαστε τη θεωρία, αλλά κι αυτή πρέπει να είναι ικανή να μετασχηματιστεί στην υλική πραγματικότητα. Χρειαζόμαστε τη θεωρία και τα εργαλεία της, αλλά χρειαζόμαστε και εκείνο το εργαλείο που μπορεί να τη δοκιμάσει, να την αλλάξει, να τη μετασχηματίσει σε υλική δύναμη. Γι’ αυτό και η οικοδόμηση, γι’ αυτό και η έννοια της συγκρότησης και οργάνωσης. Παρέμβαση σημαίνει να κάνουμε υπόθεση άμεσα, μόνιμα, προοπτικά την άσκηση μιας σοβαρής αντιπολίτευσης εναντίον του συστήματος και την άσκηση κριτικής στο σύνολο των κοινωνικών σχέσεων που υπάγονται στον καπιταλισμό. Παρέμβαση σημαίνει επίσης, προσπάθεια αντιμετώπισης των πρακτικών, καθημερινών, πολιτικών διλημμάτων με την προοπτική και το στόχο της ανατροπής των συσχετισμών δύναμης.
Η έννοια «οικοδόμηση» έχει πολλούς αποδέκτες. Οικοδομώ σημαίνει δημιουργώ, σημαίνει χτίζω σχέσεις. Σχέσεις με τον κόσμο μέσα από μια καθημερινή και πολύπλευρη πράξη, όχι σκέτα και ανιαρά πολιτική. Μέσα στον κόσμο, προσπαθώντας να παρεμβαίνω στην άμεση αλλά και στην κοινωνική συνείδησή του, στη συλλογική του ταυτότητα. Μέσα στον κόσμο γιατί μαθαίνω, ενεργοποιούμαι και ενεργοποιώ. Οικοδόμηση σημαίνει χτίζω σχέσεις με το κίνημα διεθνώς και εσωτερικά. Έχω αναφορές στο κίνημα με την έννοια ότι επεξεργάζομαι αυτά που παράγει, συμμετέχω σ’ αυτό, επηρεάζομαι και επηρεάζω. Χτίζω οργάνωση σημαίνει ασκώ επιρροή, αναπτύσσω πλατιά σχήματα δράσης και συμμετοχής, οργανώνω και ενεργοποιώ ανθρώπους και αποκτώ συνείδηση συλλογικά και ατομικά ενός μαχητικού τρόπου, επίμονου, αγωνιστικού, ανεξάρτητου. Χτίζω κομμουνιστική οργάνωση σημαίνει ότι δημιουργώ μια ανοιχτή και κλειστή κοινότητα αγωνιζόμενων ανθρώπων που προσπαθούν να έχουν μια συνολική στράτευση στην υπόθεση απόρριψης και ανατροπής του καπιταλισμού. Τέλος, συγκρότηση σημαίνει πως οικοδομώ θεωρία και πολιτική γραμμή μέσα από αυτό που βλέπουμε, πράττουμε και αναλύουμε. Μέσα από την προσπάθεια για απάντηση στα προσωρινώς αναπάντητα ιστορικά ερωτήματα, μέσα από το παρελθόν, μέσα από το συνεχές ψάξιμο των σύγχρονων προβλημάτων.
ΚΟΕ μέσα στο λαό – ΚΟΕ δυνατή στην αριστερά
16. Μ’ αυτό τον τίτλο πριν τρία χρόνια τοποθετήθηκε ένα σχέδιο οικοδόμησης, ταυτότητας, ανάπτυξης. Πρέπει να αγωνιστούμε να τα καταφέρουμε.
ΚΟΕ μέσα στο λαό σημαίνει:
α) Τη δραστηριοποίησή μας πανελλαδικά σε εργασιακούς χώρους και την αυξανόμενη εκπροσώπησή μας σε σωματεία, ομοσπονδίες, μορφές οργάνωσης των εργαζόμενων.
β) Την ανάπτυξη της δραστηριοποίησής μας στις βασικές περιοχές της Αθήνας – Πειραιά – Θεσσαλονίκης – Πάτρας -Κρήτης – Θεσσαλίας.
γ) Τη συγκρότηση και ανάπτυξη σε όλες τις ηπειρωτικές πρωτεύουσες των νομών της χώρας μας.
δ) Τη συγκρότηση και ανάπτυξη δουλειάς στους μαθητές πανελλαδικά.
ε) Την καλή εκλογική καταγραφή στις όποιες εκλογικές διαδικασίες.
Προαπαιτούμενα είναι η ύπαρξη πολιτικής γραμμής και η οργάνωση πρωτοβουλιών και σχεδίων δράσης που να δοκιμάζουν αυτή τη γραμμή. Μέσα στο 2008 απαιτείται η επεξεργασία συνολικού και συγκεκριμένου πολιτικού προγράμματος διεκδικήσεων και πάλης, που να είναι και το προτεινόμενο για το κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό.
ΚΟΕ δυνατή στην αριστερά σημαίνει:
α) Την άσκηση μιας πολιτικής (πρωτίστως) επιρροής.
β) Την ιδεολογική και πολιτική αντιπαράθεση αλλά και την ανοιχτή πρόσκληση για ενότητα με τις άλλες δυνάμεις.
γ) Την ύπαρξη μαζικών και αναγνωρισμένων στελεχών της μέσα στους κοινωνικούς χώρους.
δ) Την πανελλαδικοποίηση και οργανωτική ανάπτυξή της.
Η ΚΟΕ πρέπει και μπορεί να κάνει την έκπληξη αποτελώντας μια νέα μαχητική δύναμη της αριστεράς, που μπορεί να διεμβολίσει τις δύο πτέρυγες της επίσημης αριστεράς. «Νέα» και «δύναμη», είναι τα δύο προσδιοριστικά.
Όχι περιθωριακή δύναμη, αλλά στο προσκήνιο, πρωτίστως στους μαζικούς χώρους και αγώνες. Δύναμη σημαίνει ποσότητα (αριθμοί) και ποιότητα συγκρότησης (βαθμός και βάθος πολιτικοποίησης).
Εργατική δουλειά
17. Ο Φρ. Ένγκελς έγραφε πως «η κατάσταση της εργατικής τάξης είναι το πραγματικό θεμέλιο και η αφετηρία όλων των σύγχρονων κοινωνικών κινημάτων, καθώς αποτελεί την πλέον ορατή και οξύτερη εκδήλωση της σύγχρονης κοινωνικής αθλιότητας». Μπορούμε χωρίς υπερβολή να μιλάμε για αθλιότητα. Μάλιστα, «η συσσώρευση πλούτου στον ένα πόλο είναι ταυτόχρονα συσσώρευση αθλιότητας, σκλαβιάς, αμάθειας, αποκτήνωσης, κοινωνικής κατάπτωσης στον άλλο» (Κ. Μαρξ).
Ο νεοφιλελευθερισμός, αυτή η επιθετική και καταστροφική σύγχρονη πολιτική του κεφάλαιου, αυξάνει και διευρύνει τη φτώχεια, προλεταριοποιεί ευρύτερες μάζες εργαζομένων, συρρικνώνει τους αυτοαπασχολούμενους, μισθωτοποιεί επαγγελματίες τεχνολογικών και επιστημονικών απασχολήσεων, μειώνει τον ελεύθερο χρόνο, καταργεί την όποια κοινωνική πολιτική, μετατοπίζει το μη μισθολογικό κόστος εργασίας προς τους εργαζόμενους. Τα ποσοστά ανεργίας αυξάνονται, ενώ την ίδια στιγμή αυξάνονται και τα ποσοστά απασχολησιμότητας στα πλαίσια και του χειρισμού, μιας και «η αστική τάξη έχει κάνει παραπέρα προόδους στην τέχνη να κρύβει τη δυστυχία της εργατικής τάξης». Οι γυναίκες και οι νέοι είναι αυτοί που κύρια πλήττονται απ’ αυτή την πολιτική. Αυτή η πολιτική εκπορεύεται και καθοδηγείται από την ΕΕ με τους μηχανισμούς της. Από τη «Λευκή Βίβλο για την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα» (1993) έως τις οδηγίες Μπολκεστάιν (2005) στο κέντρο βρίσκονται οι αντιδραστικές αλλαγές και επιθέσεις στην εργατική τάξη και τους εργαζόμενους. Επακόλουθο αυτής της πολιτικής είναι η δημιουργία μιας κοινωνικής πόλωσης. Σχηματίζονται ολοένα και περισσότερο οι δύο κοινωνικοί πόλοι. Όλο και περισσότερο συσσωρεύονται και στοιχίζονται κοινωνικές δυνάμεις στον πόλο της εργασίας, της απασχολησιμότητας, της ανεργίας, του αποκλεισμού. Οι αντιθέσεις μεταξύ των δύο πόλων αυξάνουν αλλά και βαθαίνουν ολοένα και περισσότερο, με επίκεντρο τη βασική αντίθεση κεφάλαιο/εργασία.
18. Έχουν πραγματοποιηθεί τεράστιες αλλαγές και αναδιαρθρώσεις (θεσμικές – τεχνολογικές – παραγωγικές – πολιτικών συσχετισμών) πάνω στον τρόπο παραγωγής, στην οργάνωση εργασίας, στις σχέσεις παραγωγής, στις ταξικές σχέσεις.
Να μην ξεχνάμε την αλλαγή και την ενσωμάτωση μιας ολόκληρης περιοχής του πλανήτη (οι λεγόμενες πρώην σοσιαλιστικές χώρες, από ΕΣΣΔ έως Κίνα), όπου το κεφάλαιο απελευθερώθηκε στη δράση του και ταυτόχρονα απελευθέρωσε ακόμα περισσότερο και την καταστροφική επιθετικότητά του στις χώρες του δυτικού κόσμου. Η περιθωριοποίηση των κομμουνιστικών κομμάτων, η μεγάλη συρρίκνωση των ρεφορμιστικών οργανώσεων της αριστεράς σαν συνέπεια της συμβολικής πτώσης του τείχους, περιλαμβάνεται μέσα στις ιστορικές τεράστιες αλλαγές που έπαιξαν καίριο ρόλο την τελευταία 30ετία.
Πραγματοποιούνται διαρκώς αλλαγές στο χρόνο εργασίας, στους ρυθμούς και στην οργάνωση του χρόνου. Αλλαγές που συμπιέζουν το εργατικό κόστος (μισθοί), που μειώνουν έως μηδενίζουν το έμμεσο εργατικό κόστος (πρόνοια, παιδεία, υγεία κ.ά.), αλλαγές που εμπορευματοποιούν διαρκώς τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο, που ελαστικοποιούν, εξατομικεύουν τους όρους πρόσληψης, αμοιβής και εργασίας. Έχουν αυξηθεί και αυξάνονται οι διαχωρισμοί και οι διαφοροποιήσεις μέσα στην εργατική τάξη και τους εργαζόμενους. Έχουμε λοιπόν αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, στη σύνθεση της εργατικής τάξης, στις διαφοροποιήσεις. Διαχωρισμούς της εργατικής τάξης και των εργαζόμενων. Οι σύγχρονοι εργαζόμενοι έχουν πολλές διαστρωματώσεις: νέοι/παλιοί, ειδικευμένοι/ανειδίκευτοι (με νέες μορφές τέτοιου διαχωρισμού), δημόσιοι/ιδιωτικοί, αλλοδαποί/ημεδαποί, γυναίκες/άντρες, ασφαλισμένοι/ανασφάλιστοι κ.ά.
Όλες αυτές οι αλλαγές είχαν επίδραση και στο ιδεολογικό πεδίο, δημιούργησαν μια ιδεολογία που έχει προσβάλει και μερίδες της αριστεράς («ριζοσπαστικής» ή «ρεφορμιστικής»), γύρω από τον ιστορικό ρόλο της εργατικής τάξης, τη συνείδησή της και τις μορφές οργάνωσής της (κόμμα – συνδικάτο – συνδικαλιστική παράταξη – μέτωπα). Μια ιδεολογία όπου η τάξη δεν αναγνωρίζεται σαν υποκείμενο, όπου δεν αναγνωρίζεται σαν τάξη, όπου δεν εκφράζεται παρά μόνο σαν ένα υποσύνολο σε ένα γενικό σύνολο μη ταξικών κατηγοριών και σχέσεων. Μαζί με το «τέλος» της ιστορίας γράφεται και ένα ιδιαίτερο «τέλος» της εργατικής τάξης.
Η επαναστατική θεωρία ή το κομμουνιστικό πρόγραμμα οφείλει να απαντήσει κι όχι απλά μόνο να επαναλάβει ζητήματα που αφορούν το ρόλο, την οργάνωση της εργατικής τάξης, τις διαφοροποιήσεις και την ενότητα της τάξης. Η ΚΟΕ έχει μερίδιο από αυτό το καθήκον.
19. Σήμερα, τα βασικά αφετηριακά ερωτήματα για τη δράση των κομμουνιστών και των αγωνιστών της αριστεράς έχουν να κάνουν με το ρόλο των συνδικάτων, με το κρίσιμο, πολιτικό και ιδεολογικό-αξιακό πρόταγμα της αλληλεγγύης και της συλλογικότητας, με το στοιχείο της ταξικής ενότητας και πώς αυτή δημιουργείται, με την αντιπαράθεση στις πολιτικές του απομονωτισμού, του σεχταρισμού και της οργανωτικής διάσπασης, με την ικανότητα και αποτελεσματικότητα της εργατικής διαπραγμάτευσης και συνολικά με την τροποποίηση του σημερινού ταξικού συσχετισμού.
Οι νέοι εργαζόμενοι, οι γυναίκες, οι μετανάστες, αποτελούν το στόχο και το κυρίως εκμεταλλευτικό υλικό για την κερδοφορία και αναπαραγωγή του κεφάλαιου, αλλά από την ανάποδη, αποτελούν το κρίσιμο στοιχείο και τον δείκτη για την ανασυγκρότηση του κινήματος των εργαζόμενων και της εργατικής τάξης.
Οι αγώνες της νεολαίας στην Ευρώπη αλλά και οι αγώνες των ελλήνων φοιτητών και σπουδαστών που στην πλειοψηφία τους αποτελούν τους αυριανούς απασχολήσιμους, χαμηλόμισθους, άνεργους, ειδικευμένους και συνεχώς καταρτιζόμενους, υποδεικνύουν κατά ένα μέρος το αληθινό αυτής της προσέγγισης. Η κατάσταση σε ΓΣΕΕ – ΑΔΕΔΥ – ΠΑΜΕ ούτε εμπνέει αισιοδοξία ούτε δημιουργεί την ελάχιστη εμπιστοσύνη σ’ αυτές τις τρεις μεγάλες καταστάσεις.
Τα βασικά ερωτήματα, οι ανάγκες που έχει η δουλειά της κοινωνικής ισοτιμίας, της αλληλεγγύης, της ενότητας, της ανασυγκρότησης του συνδικαλιστικού και εργατικού κινήματος, δεν απασχολούν παρά μόνο ακαδημαϊκά και εικονικά τις κομματικές και συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες. Ο νεοφιλελευθερισμός σαν πολιτική ιδεολογία έχει προσβάλει και τα συνδικάτα – τα τελευταία μάλιστα μπαίνουν στην τροχιά του κοινωνικού διαλόγου κι όχι του αγώνα και της επίμονης, άοκνης αντιστροφής της άσχημης πραγματικότητας μέσα στους χώρους των εργαζόμενων. Οι προτάσεις τους αποτελούν επιμέρους μεταρρυθμίσεις στις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις και ανατροπές, αφού αποδέχονται το πλαίσιο αυτής της πολιτικής. Η απομάκρυνση από την καθημερινότητα των εργαζόμενων, η αποφυγή του μερικού αγώνα αλλά και της συνολικοποίησης των αγώνων, το γύρισμα της πλάτης στους νέους εργαζόμενους και η αδιαφορία προς τους μετανάστες και τον άγρια πληττόμενο ιδιωτικό τομέα, είναι ορισμένες βασικές πλευρές της πολιτικής των επίσημων συνδικαλιστών-γραφειοκρατών.
20. Η ΚΟΕ βρίσκεται πανελλαδικά μέσα στους εργασιακούς χώρους με διάφορες εκπροσωπήσεις. Η ανάπτυξή της σ’ αυτούς τους χώρους είναι ακόμα χαμηλή. Η δουλειά μέσα στους εργαζόμενους μπορεί και πρέπει να αναπτυχθεί: α) μέσα και έξω από τους εργασιακούς χώρους (γειτονιά – πόλη), β) μέσα και μέσω των συνδικάτων, γ) μέσω δικτύων αλληλεγγύης και δικαιωμάτων, μέσω μορφών οργάνωσης συνδικάτων.
Η Ένωση Εργαζομένων αποτελεί ένα συνδικαλιστικό, κοινωνικό, παραταξιακό χώρο συγκρότησης, συνεύρεσης, συλλογικότητας και παρέμβασης ανά χώρους και συνολικά κεντρικά. Μπορεί να βρίσκεται μέσα σε δίκτυα αλληλεγγύης, παιδείας, υγείας, δικαιωμάτων κ.λπ., μέσα στα συνδικάτα με τη μορφή της συνδικαλιστικής παρέμβασης, μέσα σε ταξικές ενότητες και μέτωπα.
Έχει ανεξάρτητη λειτουργία από την ΚΟΕ και δεν υποτάσσεται στην ιεραρχική γραφειοκρατική αντίληψη κόμμα – παράταξη – συνδικάτο. Έχει τις δικές της λειτουργίες, οργανωτικές μορφές και δράσεις μέσα στους χώρους παρέμβασής της.
Τα κεντρικά κύρια θέματα που τη συγκροτούν με την παρουσία και πρωτοβουλία της ΚΟΕ είναι τα ζητήματα:
α) Της έμπρακτης αλληλεγγύης μεταξύ των εργαζόμενων με στόχο την ανάπτυξη της ταξικής ενότητας και τη δημιουργία ταξικών οργανώσεων και συλλογικοτήτων που να ανασυγκροτούν το κίνημα και το συνδικαλισμό των εργαζόμενων.
β) Το πολιτικό και συνδικαλιστικό πρόγραμμα πάλης ενάντια στην πολιτική του νεοφιλελευθερισμού. Πρόγραμμα που οφείλει να ολοκληρώσει η Ένωση Εργαζομένων μέσα από πανελλαδική σύσκεψη στο άμεσο χρονικό διάστημα και συγκεκριμένα μέσα στο 2008.
γ) Η πανελλαδική συγκρότησή της και η ανά χώρους λειτουργία και δράση της. […]
Η ΚΟΕ πρέπει να πασχίσει να ακουστεί και να παρέμβει μέσα στους χώρους των νέων εργαζόμενων. Να εμπλακεί στους αγώνες της εργατικής τάξης, να πανελλαδικοποιήσει την Ένωση Εργαζομένων, να τη βοηθήσει να δυναμώσει σε νέους χώρους, να αποτελέσει μια ζωντανή, μαχητική και αναπτυσσόμενη δύναμη.
Η Ένωση Εργαζομένων πρέπει να διευρύνει την εκπροσώπησή της σε σωματεία, ομοσπονδίες, εργατικά κέντρα.
Τα Δίκτυα Παιδείας και Υγείας αποτελούν πλατιές προσπάθειες κριτικής, παρέμβασης και πρωταρχικής συλλογικότητας, έχουν πανελλαδική απεύθυνση, δεν έχουν κατ’ ανάγκη συνδικαλιστική δράση. Αποτελούνται από συναγωνιστές που επιθυμούν να συνευρεθούν, να ανταλλάξουν απόψεις και να δράσουν όπου συμφωνούν και ενώνονται.
Η Ένωση Εργαζομένων και τα Δίκτυα οφείλουν να θέσουν στόχους και κατευθύνσεις που να βοηθούν το δίπολο συγκρότηση/ανάπτυξη. Οι πρωτοβουλίες στο άμεσο διάστημα πρέπει να υλοποιούν το να γίνουμε πολλοί, να συγκροτήσουμε συλλογικότητα, να προβάλουμε την αλληλεγγύη και την ταξική ενότητα έμπρακτα, να δημιουργήσουμε το αντίπαλο δέος.
Εφημερίδα «Αριστερά!». Εκδοτικός – ιδεολογικός τομέας. Διεθνείς σχέσεις
21. Ο εξοστρακισμός της ιδεολογίας είναι ίσως η πιο σημαντική νίκη του καπιταλισμού. Μια νίκη που προστατεύει το μέλλον του. Αποτελεί μία νίκη που φροντίζεται πλέον και θεσμικά, ιστορικά, παιδαγωγικά. Η γνώση αποβάλλεται διαρκώς από την εκπαίδευση, η ιστορία σήμερα δεν παραχαράσσεται απλά, αλλά καταργείται γιατί δεν είναι αναγκαία και συμφέρουσα, η μόρφωση αντικαθίσταται από την εικόνα και την πληροφορία. Αυτός ο εξοστρακισμός της ιδεολογίας πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια της αριστεράς.
Όταν η ιδεολογία ήταν αποκομμένη από την πολιτική και από το καθημερινό σύστημα αρχών, αξιών, πρακτικών της κομμουνιστικής αριστεράς, όταν ιδεολογία σήμαινε μόνο βιβλία, τσιτάτα και ακαδημαϊσμό ή σήμαινε δογματισμό και αδιαφορία για οτιδήποτε καινούριο προέκυπτε, όταν η ιδεολογία απομακρυνόταν από την επιστήμη και την ανατροπή, τότε η ιδεολογία κατά τη σύγχρονη –τα τελευταία 30 και πλέον χρόνια– αριστερά ήταν ο φτωχός συγγενής της όλης υπόθεσης «να αλλάξουμε τον κόσμο».
Έχουμε ανάγκη από την αποκατάσταση της έννοιας «ιδεολογία». Έχουμε ανάγκη από την ιδεολογία. Έχουμε ανάγκη από μια σύγχρονη, επαναστατική θεωρία. Προσπάθειες υπάρχουν πολλές, από διαφορετικές πλευρές σε διαφορετικές χώρες. Όπως και αντίστοιχες δοκιμασίες. Στο παρελθόν έχει επίσης παραχθεί πλούσιο θεωρητικό υλικό και εργαλεία. Σήμερα μπορούμε να μιλάμε για την προσπάθεια άρθρωσης ιδεολογικού λόγου, για την ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για την ιδεολογία, για τη μεταφορά από διεθνείς προσπάθειες αξιόλογων παρεμβάσεων, για την έκδοση έργων. Οφείλουμε καταρχήν να απαντήσουμε στα σύγχρονα προβλήματα που έχουν τεθεί, στα αναπάντητα ανεξόφλητα γραμμάτια του παρελθόντος.
Ζητήματα που πρέπει να ανοίξουν στο άμεσο διάστημα:
α) Παγκοσμιοποίηση, εθνικό κράτος, αντιθέσεις στο σύγχρονο κόσμο.
β) Αριστερή πολιτική στην ΕΕ. Μέτωπα, συμμαχίες, αντιπαραθέσεις.
γ) Κράτος στο σύγχρονο καπιταλισμό. Οι κοινωνικές αντιθέσεις.
δ) Η ελληνική κοινωνία και οικονομία.
ε) Τι κρατάμε και τι όχι από τις προηγούμενες επαναστατικές απόπειρες.
στ) Σημεία ιδεολογικής και πολιτικής αντιπαράθεσης με τις δυνάμεις της ελληνικής αριστεράς.
22. Η εφημερίδα μας, η Αριστερά!, αποτελεί το πιο έγκυρο, επίκαιρο, άμεσο, συνολικό, μόνιμο, ιδεολογικό και πολιτικό μας όπλο. Η εφημερίδα μας, ο έντυπος λόγος μας, αποτελεί ένα πολύ καλό μέσο προσέγγισης αριστερού ή ανήσυχου κόσμου. Αποτελεί την πρώτη τυχαία πολιτική προσέγγιση με τον κόσμο της κοινωνικής δυσαρέσκειας.
Μόνιμο καθήκον είναι να τη διαδίδουμε, να μην υποταχθούμε στην ιδεολογία της πνευματικής οκνηρίας, του τέλους της πολιτικής και της ιδεολογίας.
Η Αριστερά! πρέπει:
α) Να συνδέει και να συνδέεται με την οργάνωση, με την πολιτική και κοινωνική της δράση.
β) Να συνδέει την οργάνωση με την ευρύτερη επιρροή της, να ανοίγει δυνατότητες εισόδου σε νέους κοινωνικούς χώρους.
γ) Να επηρεάζει και να αντιπαρατίθεται με κομμάτια της πολιτικής αριστεράς. Να δημιουργήσει κοινό από την πολιτική και κοινωνική αριστερά.
δ) Να γίνει μια «κλειστή» εφημερίδα σε ό,τι αφορά την προβολή της άποψης και των θέσεων και πρακτικών της ΚΟΕ, και μια «ανοιχτή» εφημερίδα σε ό,τι αφορά τα ζητήματα ιδεολογίας, αντιπαράθεσης και ενότητας με άλλες οργανωμένες ή ανοργάνωτες δυνάμεις της αριστεράς. Η Αριστερά! πρέπει να διευρυνθεί με νέους συντάκτες που δεν έχουν οργανωμένη σχέση με την ΚΟΕ.
ε) Η Αριστερά! πρέπει να αναπτυχθεί ουσιαστικά και σε νέα ζητήματα-θέματα όπως ιδεολογία – πολιτισμός – κοινωνία.
στ) Η Αριστερά! πρέπει να πρωταγωνιστήσει βοηθώντας στην κατεύθυνση «ΚΟΕ μέσα στο λαό – δυνατή στην αριστερά».
[…]
Το 2008 να είναι το έτος για τη βδομαδιάτικη Αριστερά!
23. Οι διεθνείς σχέσεις αποτελούν έναν ιδιαίτερα ευαίσθητο πολιτικό και ιδεολογικό τομέα της δουλειάς μας, που στο παρελθόν έχει αποδώσει πολύτιμους καρπούς. Καθήκον είναι η ενίσχυση και ουσιαστικοποίηση αυτού του τομέα. […]
Κατευθύνσεις:
α) Συγκεκριμενοποίηση των στενών –σε παγκόσμια κλίμακα– σχέσεών μας με οργανώσεις.
β) Ανάπτυξη και συγκεκριμενοποίηση πλατιών σχέσεων και αναφορών με προσωπικότητες και οργανώσεις της αριστεράς σε παγκόσμια κλίμακα.
γ) Πρωτοβουλίες μας για το συντονισμό των δύο ρευμάτων, αυτού που καλείται μ-λ πλευρά και αυτού που έμπρακτα συνεισφέρει και συμμετέχει αντικειμενικά στη Διεθνή Κοινότητα των Λαών.
δ) Συγκρότηση ενός πανευρωπαϊκού δικτύου κομμουνιστικών κομμάτων και οργανώσεων, εκτός ευρωπαϊκής αριστεράς.
ε) Συγκρότηση ενός Βαλκανικού και Μεσογειακού Φόρουμ Αντίστασης στη Νέα Τάξη Πραγμάτων και στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό.
στ) Προσπάθεια δημιουργίας τετραμηνιαίου διεθνούς περιοδικού με θέματα ενημερωτικού, πολιτικού, θεωρητικού περιεχομένου από όλο τον κόσμο. […]
ζ) Η Αριστερά! να διατηρεί μόνιμα 1-2 σελίδες για τα διεθνή ζητήματα, από κινήματα, απόψεις, αντιπαραθέσεις.
24. Ο εκδοτικός τομέας, δηλαδή οι εκδόσεις Α/συνεχεια, πρέπει να κάνουν ένα βήμα μπροστά προς όφελος όλης της οργάνωσης. […]
Οφείλει να παίρνει πρωτοβουλίες τοποθέτησης ζητημάτων σε μαζική κλίμακα και με πλατιά απεύθυνση.
Κατευθύνσεις:
α) Έκδοση τετραμηνιαίου διεθνούς περιοδικού.
β) Έκδοση φυλλαδίων ανά θεματολογία: εργατικά – νεολαιίστικα – πολιτιστικά.
γ) Έκδοση σύγχρονων έργων από το διεθνές περιβάλλον, όπως παλιότερα με έργα των Κοριά, Παστρέ κ.λπ.
δ) Εκδόσεις ή επανεκδόσεις από την κλασική λογοτεχνία ή τον κλασικό μαρξισμό.
ε) Εκδόσεις από εργασίες συλλογικές ή ατομικές μελών της ΚΟΕ. […]
Για τη δουλειά στη νεολαία
25. Η νεολαία αποτελεί εκείνη την κοινωνική κατηγορία που μέσω αυτής και πάνω σ’ αυτήν χτίζεται σήμερα από την ιδεολογία και την πολιτική του σύγχρονου καπιταλισμού-νεοφιλελευθερισμού ο «νέος» άνθρωπος, οι «νέες» σχέσεις (εργασιακές, κοινωνικές πολιτικές), η «νέα» κοινωνία, με προφανή στόχο την απρόσκοπτη εξυπηρέτηση και αναπαραγωγή του καπιταλιστικού συστήματος. Με μια διαφορετική ανάγνωση, η νεολαία μπορεί να αποτελέσει όχι μόνο τη δύναμη κρούσης ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό, αλλά και τη δύναμη αναζήτησης και δημιουργίας μιας διαφορετικής προοπτικής. Το ραντεβού της νεολαίας με τον κομμουνισμό θα βλάψει το νεοφιλελευθερισμό και μπορεί να ναρκοθετήσει τον καπιταλισμό.
26. Η δυσφήμηση που έγινε στον ίδιο τον σοσιαλισμό μέσω της υποστήριξης του (αν-)υπαρκτού σοσιαλισμού, το «αποτέλεσμα», η κατεδάφιση του τείχους του Βερολίνου, η ιδεολογική φτώχεια και η υποχώρηση της κομμουνιστικής αριστεράς, η σύγχυση που καλλιεργήθηκε χρόνια για το αν είναι υπαρκτή, αξιακή-προγραμματική και συνολική η αντίθεση δεξιά/αριστερά, δημιούργησαν ευνοϊκούς όρους και προϋποθέσεις στη γερασμένη αστική τάξη. Αυτή όχι μόνο βρίσκεται πλέον μέσα στη νεολαία καθορίζοντας υπέρ της το συσχετισμό δύναμης, αλλά την τοποθετεί κυριολεκτικά στο μάτι του κυκλώνα όλων των αντιδραστικών αλλαγών που έχουν επιχειρηθεί τα είκοσι τελευταία χρόνια.
27. Όμως η πολιτική του νεοφιλελευθερισμού γεννάει αντιστάσεις σε πολλές πλευρές του πλανήτη. Η νέα εκπαίδευση-κατάρτιση, η νέα εργασία-απασχολησιμότητα, ο νέος άνθρωπος – ο ατομικοποιημένος, η νέα ηθική – του ισχυρότερου, η νέα κοινωνία-αγορά, δείχνουν σημάδια εξάντλησης. Στο κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, στο αντιπολεμικό κίνημα σε παγκόσμια κλίμακα, στο εκπαιδευτικό κίνημα στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, η νεολαία δήλωσε με την παρουσία της ότι δεν έχασε τον τρόπο να αγωνίζεται, να αναζητά, να οργανώνεται.
28. Η ΚΟΕ βρίσκεται μέσα στη σπουδάζουσα νεολαία, στους νέους εργαζόμενους, στη νεολαία της πόλης. Δεν έχει οργάνωση νεολαίας, γιατί θεωρεί πως οι συνθήκες της σήμερα δεν το επιτρέπουν. Θεωρεί πως χρειάζεται να οικοδομηθεί ένα αντικαπιταλιστικό και αντιιμπεριαλιστικό κίνημα νεολαίας, που να αντιμετωπίζει την πολιτική του νεοφιλελευθερισμού, να είναι ενάντια στον πόλεμο και την κατοχή, να αμφισβητεί τον καπιταλιστικό τρόπο σκέψης ζωής και οργάνωσης της κοινωνίας.
29. Μέσα στους σπουδαστικούς χώρους η ανασύνθεση της αριστεράς, μέσω της εφαρμογής της κεντρικής μας γραμμής για τον αριστερό πόλο και το κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο, και η προγραμματική και οργανωτική ανασυγκρότηση του κινήματος, αποτελούν τις κεντρικές πολιτικές κατευθύνσεις της ΚΟΕ. Η νεοδημιουργηθείσα «Αριστερή Ενότητα» αποτελεί ένα αναγκαίο, θετικό, αλλά όχι ολοκληρωμένο ακόμα βήμα για την προώθηση του αριστερού πόλου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Κατευθύνσεις μας μέσα στους χώρους εργασίας αποτελούν η ταξική ενότητα και αλληλεγγύη, η οργάνωση και ενεργοποίηση των νέων εργαζόμενων, ο αγώνας για τα δικαιώματα.
Στο χώρο της γειτονιάς η κατεύθυνσή μας είναι η συγκρότηση-οικοδόμηση κινήματος της νεολαίας στην πόλη, που θα αντιστέκεται στον τρόπο ζωής, επικοινωνίας, πολιτισμού, στην εφαρμογή του νεοφιλελευθερισμού στη γειτονιά, που θα διεκδικεί τους ελεύθερους και μη εμπορευματοποιημένους χώρους για να λειτουργούν σαν μαζικοί ελεύθεροι χώροι συνεύρεσης και δημιουργίας, το τέλος της αστυνόμευσης και των ναρκωμάτων κ.ά.
30. Στο χώρο των μαθητών ξεκίνησε τον τελευταίο χρόνο μια οργανωμένη προσπάθεια δημιουργίας πλατιάς μαθητικής δουλειάς με βάση το έντυπο «εκτός ύλης». Στόχος μας είναι η πανελλαδική συγκρότηση Αριστερών Σχημάτων Μαθητών. Η μαθητική δουλειά σαν κατεύθυνσή της έχει την άσκηση μιας διαφορετικής ιδεολογικής επιρροής από την κατεστημένη καπιταλιστική, την ανάδειξη της αναγκαιότητας και της αξίας της συλλογικότητας και του αγώνα, τον αγώνα ενάντια στην πειθάρχηση και τους πολλαπλούς αποκλεισμούς από την εκπαίδευση.
[…]
Για τη δουλειά στη γειτονιά – πόλη
31. Κομμουνιστική οργάνωση είναι εκείνη που αποκτά την ικανότητα να βλέπει τα πράγματα και τις συγκρούσεις σε πολυδιάστατη βάση. Δεν υπάρχει ταξική πάλη μόνο μέσα στην παραγωγή. Η ταξική πάλη αφορά την κάθε εκδήλωση της ζωής μας, γιατί ο καπιταλισμός είναι ένα συνολικό σύστημα οργάνωσης της κοινωνίας.
Ο σύγχρονος καπιταλισμός είναι καταστροφικός και για τη βιολογική, πνευματική, ψυχική υγεία των εργαζόμενων, των λαϊκών μαζών, της νεολαίας (εργατικά ατυχήματα και ασθένειες, τρόφιμα, περιβάλλον, «φυσικές» καταστροφές, καρκίνος, καρδιοπάθειες, ψυχικές ασθένειες, μοναξιά, μελαγχολία, ναρκωτικά).
Η πόλη είναι ένα χωνευτήρι, ένας τόπος συνάντησης των διαφοροποιημένων στρωμάτων της εργατικής τάξης. Η πόλη είναι ο χώρος όπου πλέον τα ζητήματα της κοινωνικής πολιτικής (πρόνοια, υγεία, παιδεία) αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη αξία.
Στο επίπεδο της πόλης συναντιούνται η νεολαία, οι εργαζόμενοι, η εργατική τάξη. Στο χώρο της πόλης είναι δυνατόν να δημιουργηθούν μορφές οργάνωσης, αγώνα και διεκδίκησης, συνολικότερης έκφρασης των αναγκών και συμφερόντων της εργατικής τάξης. Αν στο χώρο εργασίας οι σχέσεις εργασίας είναι το σημείο όπου αναπτύσσονται οι αντιθέσεις, στο χώρο της πόλης η κοινωνική πολιτική, ο ελεύθερος χρόνος και πολιτισμός, ο δημόσιος χώρος είναι τα σημεία όπου αναπτύσσεται ένα σύνολο αντιθέσεων όπου δεν συμμετέχει μόνο η εργατική τάξη αλλά και οι σύμμαχοί της (νεολαία, εργαζόμενοι κ.λπ.).
Στους χώρους διαβίωσης συναντιέσαι με την εργατική τάξη κατά μόνας αλλά και με μεγαλύτερη ευκολία. Αυτό σημαίνει ότι μπορείς –και πρέπει– να χρησιμοποιήσεις και τους χώρους διαβίωσης για να μπαίνεις στους χώρους δουλειάς.
Η αύξηση της φτώχειας σε όλες τις πλευρές της καθημερινής ζωής είναι η συνέπεια που εύκολα αναγνωρίζεται στην πόλη. Χώρος, χρόνος, επικοινωνία, μόρφωση, σκέψη, αξίες, χρήματα, όλα λιγοστεύουν ολοένα και πιο πολύ, σε όλο και περισσότερους ανθρώπους.
Πάνω σ’ αυτό, στη διευρυνόμενη, συνολική και καθημερινή φτώχεια να αναπτύξουμε τη μαζική μας απεύθυνση, να ενεργοποιηθούμε με στόχο την οργάνωση του λαού, να δράσουμε για να αποτρέψουμε τη χειροτέρευση.
Το κίνημα στην πόλη είναι ο στόχος που πρέπει να έχει μια κομμουνιστική οργάνωση. Κίνημα δικαιωμάτων και αναγκών, οργάνωσης και υπεράσπισης των συμφερόντων της νεολαίας και των εργαζόμενων. Ένα κίνημα οργάνωσης – ενεργοποίησης του λαού που σήμερα στη σημαία του θα γράφει την αντίσταση στη φτώχεια και θα προβάλλει την κοινωνικοποίηση καθημερινών ατομικών λειτουργιών και αγαθών.
32. Η δουλειά της οργάνωσής μας στις πόλεις – γειτονιές πρέπει:
α) Να αποκαλύπτει την κεντρική πολιτική σκηνή (τις πολιτικές επιλογές και τις επιθέσεις της αστικής τάξης), ενεργοποιώντας όμως πρωτοβουλίες αντιστροφής της συνείδησης που δημιουργούν οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης και πυροδοτώντας κινηματικές διαδικασίες και συλλογικότητες.
β) Να αναδεικνύει τα προβλήματα της νεολαίας και των εργαζόμενων στο σύνολο του χώρου της πόλης, προσπαθώντας να ενώσει κινήματα πόλεων.
γ) Να αντιστέκεται στην καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, στην υποβάθμιση της καθημερινής ζωής όλων των κατοίκων, με αντιπαράθεση και στην τοπική εξουσία.
δ) Να αντιπαρατίθεται στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές των ΟΤΑ. Η αντιπαράθεση με τους ΟΤΑ μας φέρνει –όχι με αυτοματισμούς– σε αντιπαράθεση με τις επιλογές κυβέρνησης και ΕΕ.
ε) Να δοκιμάζει και να αναζητά άλλες σχέσεις συνύπαρξης μεταξύ των ανθρώπων και μεταξύ ανθρώπων και φύσης, να αρνείται το παλιό, το γερασμένο, το καπιταλιστικό στην οργάνωση της καθημερινής ζωής και να αναζητά μια διαφορετική οργάνωση. Οι τέτοιοι ή αλλιώτικοι πειραματισμοί και αντιστροφές που στόχο θα έχουν την ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης, της συνοχής, της ενότητας έξω από τον ατομικό-οικογενειακό τρόπο επιβίωσης, αποτελούν υλικά επεξεργασίας και προγράμματος μιας άλλης προοπτικής.
Η ΚΟΕ πρέπει να κατευθυνθεί σε δύο διαφορετικές αλλά ενιαίες στην ουσία πρακτικές κατευθύνσεις:
α) Στη δημιουργία και λειτουργία πλατιών σχημάτων, είτε αριστερά σχήματα, είτε ενωτικά σχήματα οργανωμένων και ανένταχτων δυνάμεων της αριστεράς, όπου όμως στα τελευταία πρέπει να λειτουργεί προωθητικά, πρωτοβουλιακά και ενίοτε ανεξάρτητα.
β) Στη δημιουργία νεολαιίστικων μετωπικών σχημάτων που να είναι χώροι συγκέντρωσης ζωντανών ανήσυχων δυνάμεων. Η παρέμβαση της ΚΟΕ πρέπει να καθορίζεται από τους σκοπούς πολιτικοποίησης (ποιοι είναι αντίπαλοι και γιατί), δράσης (διεκδίκησης απέναντι στην τοπική εξουσία και στις αρχές, αποκάλυψης κ.ά.), αντικαπιταλιστικής «διαπαιδαγώγησης», αλλά και ενότητας με τους υπόλοιπους κατοίκους στα πλαίσια των πλατιών αριστερών ή ενωτικών σχημάτων.
Η αντιπαράθεση με τους ΟΤΑ δεν είναι η βασική δουλειά της ΚΟΕ. Αυτό είναι ένα εργαλείο που μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιείται για την αποκάλυψη και τη λαϊκή ενεργοποίηση. Η συμμετοχή μας μέσα στα συμβούλια δεν έχει να κάνει με την άσκηση μόνο μιας «ιδιωτικής» αντιπολίτευσης. Πρέπει να βάζουμε θέματα εκφράζοντας εργατικά συμφέροντα και ανάγκες. Μ’ αυτό τον τρόπο μπορούμε να έχουμε μαζική απεύθυνση και να τύχουμε της μαζικής εμπιστοσύνης του κόσμου. Όμως για να κερδηθεί αυτή η εμπιστοσύνη είναι αναγκαία μια πολύχρονη δοκιμασία.
Οι δυνάμεις της ΚΟΕ που δραστηριοποιούνται στο χώρο της πόλης, στο επόμενο διάστημα πρέπει να επεξεργαστούν ένα πολιτικό πρόγραμμα πάλης για τα κινήματα πόλης, τις μορφές οργάνωσης και ενεργοποίησης του λαού και της νεολαίας μέσα στην πόλη, το περιεχόμενο δουλειάς και τις μορφές δράσης της νεολαίας.
[…]