«ΚΟΕ δυνατή στην αριστερά, ΚΟΕ μέσα στο λαό». Το δίπτυχο αυτό υπηρετήθηκε με μια σειρά από πρωτοβουλίες, κεντρικές πολιτικές αποφάσεις, εκλογικές μάχες και την πολιτική παρέμβαση των οργανώσεων της ΚΟΕ πανελλαδικά. Τέσσερα χρόνια μετά το Ιδρυτικό Συνέδριο, μπροστά στο 2ο Συνέδριο της ΚΟΕ, ο απολογισμός είναι θετικός.
Πολιτικός απολογισμός
1. «Να αλλάξουν τα πράγματα στην κοινωνία, στη χώρα και στην αριστερά». Το βασικό πολιτικό πρόβλημα (η έλλειψη του πολιτικού πόλου έκφρασης της κοινωνικής πλειοψηφίας) παραμένει. Υπάρχουν δύο σημαντικά θετικά βήματα: Πρώτον, η ανάπτυξη και οι επιτυχίες της ΚΟΕ σε σημαντικό βαθμό αφορούν την ταυτότητα και την πολιτική γραμμή του αριστερού πόλου. Δεύτερον, η πολύ πλατιά αποδοχή της ιδέας της ενότητας της αριστεράς, της κοινής δράσης και συνεργασίας, της συγκέντρωσης δυνάμεων για να υπάρξουν κινήματα, πολιτικές μάχες, νίκες. Η ίδια η πραγματικότητα «σπρώχνει» στην αποδοχή του κεντρικού πολιτικού στόχου της ΚΟΕ.
2. «Να φυσήξει παντού μέσα στις γραμμές μας φρέσκος αέρας από την επαφή μας με την πραγματικότητα». Αυτή η φράση από τις κατευθύνσεις του Ιδρυτικού Συνέδριου συμπυκνώνει την πορεία των τελευταίων τεσσάρων ετών. Σήμερα είμαστε μια οργάνωση μεγαλύτερη, πιο έμπειρη, πιο μαζική και πανελλαδική, πιο πολιτική, με λιγότερες μυθολογίες και σεχταρισμούς, με δοκιμασίες της πολιτικής γραμμής του αριστερού πόλου, με βήματα προς τον κόσμο, με φρέσκο αέρα από την πραγματικότητα. Είμαστε μια οργάνωση πιο κοντά στην έννοια της πολιτικής παρέμβασης και πολιτικής γραμμής, και γι’ αυτό το λόγο μια οργάνωση που ανταποκρίνεται πολύ περισσότερο στην ονομασία της.
3. Είχαμε πολιτική γραμμή και τοποθέτηση η οποία σε γενικές γραμμές επιβεβαιώθηκε: Η επιλογή του Ιδρυτικού Συνέδριου για το Φόρουμ και το κίνημα της αντιπαγκοσμιοποίησης συνδέθηκε με ένα νέο σημαντικό κύκλο αγώνων. Η προβολή αγώνων στη Λατινική Αμερική, στη Νοτιοανατολική Ασία, στον αραβικό κόσμο. Η τοποθέτηση για το νεοφιλελευθερισμό και τον πολιτικό εκφραστή του, το δικομματισμό. Η κυβερνητική αλλαγή και το έργο της κυβέρνησης Καραμανλή. Η επέκταση και η αύξηση της φτώχειας, οι ιδιωτικοποιήσεις, η θωράκιση του κράτους. Η τοποθέτησή μας μπροστά στις εκλογικές μάχες με κριτήριο τη συγκέντρωση δύναμης απέναντι στον κοινό εχθρό και όχι τον εσωτερικό αντίπαλο (την υπόλοιπη αριστερά). Τα κινήματα και αγώνες των εργαζόμενων και της νεολαίας στο εσωτερικό της Ελλάδας, και ειδικά στο χώρο της εκπαίδευσης. Οι εξελίξεις στην αριστερά, η αδυναμία του ΚΚΕ να διαμορφώσει μάχιμο και πειστικό λόγο και πρακτική. Η «αριστερή στροφή» του ΣΥΝ. Τα αδιέξοδα του σχεδίου της «αντικαπιταλιστικής αριστεράς». Οι εθνικές εξελίξεις (ελληνοτουρκικά, Κυπριακό) και η τοποθέτησή μας (σχέδιο Ανάν κλπ). Το ότι επιβεβαιώθηκε η πολιτική μας γραμμή και τοποθέτηση δεν ήταν απαραίτητα αναμενόμενο και δεδομένο, και μια σειρά από επιλογές και αποφάσεις δεν ήταν εύκολες.
4. Η πολιτική γραμμή χρειαζόταν παραπέρα εξειδίκευση, η οποία δεν έγινε. Η πολιτική δεν είναι κατά βάση κεντρική πολιτική μάχη, είναι μάχη σε κοινωνικούς χώρους. Η πολιτική δεν μπορεί να είναι μόνο οι κεντρικές εξελίξεις και οι αντίστοιχες πρωτοβουλίες, αλλά βασικά οι πρωτοβουλίες σε χώρους ζωής, εργασίας, κατοικίας, σπουδών, με όπλο την εξειδίκευση της πολιτικής γραμμής και ένα πολιτικό πρόγραμμα πάλης που δεν υπήρξε. Μια τέτοια εξειδίκευση δεν είναι εύκολη, απαιτεί δυνατότητες και μόνιμη παρουσία και δράση σε κοινωνικούς χώρους.
5. Επιβεβαιώθηκε ότι στη σημερινή συγκυρία είναι κρίσιμο να αναπτυχθούν αγώνες σε μια πλατφόρμα που ενώνει στρώματα εργαζομένων και νεολαίας και όχι σε μια πλατφόρμα που υποκειμενικά και από θέση πολιτικών ή ιδεολογικών αρχών προβάλλει η αριστερά. Τα ευρωπαϊκά παραδείγματα του ευρωσυντάγματος, του CPE, του αντιπολεμικού κινήματος στην Ιταλία, αλλά και τα ελληνικά παραδείγματα των αγώνων της εκπαίδευσης, δείχνουν ότι η αριστερά μπορεί να παρέμβει με αυτά που αναδεικνύουν οι ίδιοι οι αγώνες και τα κινήματα. Η ραγδαία ανάπτυξη της αντίστασης στον αραβικό κόσμο επιβεβαιώνει ότι η ανάπτυξη των κινημάτων δεν ακολουθεί τα «καθαρά» και δογματικά σχήματα με τα οποία συνήθως σχεδιάζει η αριστερά.
6. Επιβεβαιώθηκε ότι είναι δυνατόν να υπάρξουν μαζικοί αγώνες, κοινωνικά ξεσπάσματα που να έχουν αποτελέσματα. Να δίνουν νίκες και να κατοχυρώνουν την εμπιστοσύνη στο μαζικό κίνημα για την ανατροπή συσχετισμών. Οι αγώνες στην Ευρώπη, το εκπαιδευτικό κίνημα στην Ελλάδα, με την αποτροπή, την ακύρωση ή έστω την καθυστέρηση σημαντικών πλευρών της αστικής-νεοφιλελεύθερης επίθεσης, δείχνουν τη διέξοδο.
7. Επιβεβαιώθηκε η τοποθέτηση για τις δύο δεξιές και τη σύμπλευσή τους στο πολιτικό σκηνικό του δικομματισμού. Ο συναινετικός δικομματισμός απέδειξε σε κάθε πεδίο ότι συμφωνημένα υλοποιεί τις μεταρρυθμίσεις του νεοφιλελευθερισμού. Επιβεβαιώθηκε η πορεία και το εγχείρημα της «αμερικανοποίησης» της πολιτικής ζωής, με την ασφυκτική εναλλαγή των δύο κομμάτων εξουσίας και την απόπειρα περιθωριοποίησης της αριστεράς.
8. Είχαμε σημαντικές επιτυχίες με πρωτοβουλίες που υπηρέτησαν το στόχο «ΚΟΕ δυνατή στην αριστερά, μέσα στο λαό». Ασκήσαμε επιρροή στο χώρο της αριστεράς (η γενική τοποθέτηση για τον αριστερό πόλο, το διήμερο για τα 40 χρόνια της Αναγέννησης, η εκλογική μας στάση, το Ελληνικό και Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ). Η ΚΟΕ έκανε βήματα στην πανελλαδικοποίησή της, στην οργανωτική της ανάπτυξη και αύξηση, στην ανάπτυξη της εμβέλειάς της. Κυρίως, η ΚΟΕ έκανε βήματα στην αύξηση του ακροατηρίου της, στην αύξηση της γενικής επιρροής της μέσα στον κόσμο της αριστεράς. Σήμερα, πολύ περισσότεροι άνθρωποι υπολογίζουν, ακούνε, προβληματίζονται θετικά για τις προτάσεις και τις πρωτοβουλίες της ΚΟΕ.
9. Δραστηριοποιούμαστε σε περισσότερους εργασιακούς χώρους (σε αρκετούς με εκπροσώπηση), αλλά συνολικά η παρέμβαση στο εργασιακό επίπεδο έχει στοιχεία δοκιμασίας ή/και πειραματισμού. Δεν είναι ένας τομέας που υπάρχουν σημαντικές επιτυχίες. Δραστηριοποιούμαστε σε περισσότερες συνοικίες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης και έχουμε τοπική αναφορά στις περισσότερες μεγάλες πόλεις. Η στάση μας στις δημοτικές εκλογές, δηλαδή το να εμπλακεί κάθε σύντροφος στην περιοχή του, συσσώρευσε εμπειρία αλλά και κατοχύρωσε λογική ανάπτυξης της ΚΟΕ σε νέες περιοχές. Σημαντική είναι η ανάπτυξη, κατοχύρωση, ευρύτερη αναγνώριση τοπικών σχημάτων και συσπειρώσεων σε επίπεδο δήμων ή νομαρχιών.
10. Πήραμε δύο σημαντικές πρωτοβουλίες απέναντι στο νεοφιλελευθερισμό και θέσαμε την ανάγκη ενός πολιτικού και κοινωνικού μετώπου. Δεν ετεροκαθοριστήκαμε από την απραξία ή τις δυσκολίες συνεργασίας μέσα στην αριστερά, δεν φυλακίσαμε τη δράση μας στην έκκληση για ενότητα. Η πρωτοβουλία μας στον ένα χρόνο διακυβέρνησης της ΝΔ, η πρότασή μας για τη συγκρότηση κοινωνικού και πολιτικού μετώπου ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό μετά τις δημοτικές εκλογές, επιβεβαιώνει ότι είναι απαραίτητη η ανεξάρτητη, αυτόνομη δράση της ΚΟΕ. Παρόλα αυτά, οι πρωτοβουλίες αυτές δεν παλεύτηκαν όπως έπρεπε, δεν εξειδικεύτηκαν, δεν υποστηρίχτηκαν στην καθημερινή πολιτική παρέμβαση και οικοδόμηση της ΚΟΕ.
11. Θα μπορούσαμε να είχαμε δώσει ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στην αντιιμπεριαλιστική πάλη με βάση τον κεντρικό ρόλο που παίζει ο ιμπεριαλισμός και ειδικά στην περιοχή μας. Και άρα να υπήρχαν και οι αντίστοιχες κατευθύνσεις αγώνα – πρωτοβουλίες – δράση για την ΚΟΕ. Γενικά το λαϊκό κίνημα είναι πιο κάτω στα αντιιμπεριαλιστικά του καθήκοντα, ενώ από την πλευρά μας δόθηκε μεγαλύτερη έμφαση στο μέτωπο των συνεργασιών και στο εσωτερικό κοινωνικό μέτωπο (νεοφιλελευθερισμός, αντικυβερνητικοί αγώνες κλπ).
12. Βρεθήκαμε σε ορισμένους μικρούς και σε όλους τους μεγάλους αγώνες στην ελληνική κοινωνία. Συμπαρασταθήκαμε σε αγωνιζόμενους εργαζόμενους και εργάτες, κυρίως όμως ανιχνεύσαμε (αποσπασματικά έστω), για πρώτη φορά, στοιχεία που πρέπει να έχει η εργατική δουλειά. Δεν πρωταγωνιστήσαμε στους αγώνες αυτούς, δεν καθορίσαμε κάτι, είχαμε όμως παρουσία και δοκιμασίες παρέμβασης, χρήσιμες στο βαθμό που μετατραπούν σε συλλογική εμπειρία.
13. Το εγχείρημα εκλογικής συνεργασίας (δημοτικές) και υποστήριξης (βουλευτικές), αλλά και πολιτικής συνεργασίας στα πλαίσια του Φόρουμ και της Πρωτοβουλίας με τον ΣΥΝ, μας επέτρεψε να πολλαπλασιάσουμε ακροατήρια, να έχουμε επιτυχίες, να γίνει η ΚΟΕ πιο γνωστή. Η επιλογή αυτή δεν ήταν εύκολη για μια οργάνωση της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, πρωτόγνωρη για μια οργάνωση με τη διαδρομή της Α/συνεχεια. Η επιλογή αυτή συνάντησε σε ορισμένους πολιτικούς χώρους την άρνηση και τη συκοφάντηση επειδή ορίζει έναν άλλο δρόμο από τον πολιτικό αναχωρητισμό και την περιχαράκωση. Η επιλογή αυτή προς το παρόν δικαιώνεται από τις πολιτικές εξελίξεις και βρίσκεται μέσα στα πλαίσια της πολιτικής γραμμής του αριστερού πόλου. Ταυτόχρονα κατοχυρώσαμε την ανεξαρτησία από τον ΣΥΝ (π.χ. διαφορετικά αριστερά ενωτικά ψηφοδέλτια σε μια σειρά από περιοχές).
[…]
15. Μέσα κυρίως από την εφημερίδα Αριστερά! προκύπτουν επεξεργασίες για κεντρικά πολιτικά ζητήματα. Έχουν υπάρξει προχωρήματα, εμπλουτισμός και ανανέωση σε πολιτικές αναλύσεις σε ελλαδικό και παγκόσμιο επίπεδο. Δεν υπήρξε συνέχεια και επεξεργασία στη συζήτηση του Ιδρυτικού Συνέδριου περί «αργεντινοποίησης» και μιας «πολιτικής του λαού». Λείπει μια πιο κεντρική και συνοπτική επεξεργασία στο ζήτημα Ελλάδα. Δεν άνοιξαν με κεντρικό τρόπο ιδεολογικά ζητήματα, παρόλο που τέθηκαν σε ορισμένες στιγμές της τετραετίας που πέρασε (διήμερο για την Αναγέννηση, εκδόσεις, αφιερώματα εφημερίδας κλπ). Δεν καταγράφηκε ιδεολογική αντιπαράθεση με δυνάμεις της αριστεράς στο ζήτημα της κομμουνιστικής προοπτικής. Σε γενικές γραμμές υπήρξαν σημαντικά βήματα στο επίπεδο της πολιτικής γραμμής και παρέμβασης, μικρά βήματα στο ιδεολογικό επίπεδο.
16. Καταγράφηκε μια ελλιπής σύνδεση και ενότητα σε διεθνή κλίμακα. Στο διεθνές κίνημα δεν εμφανίστηκε μια γραμμή μάχιμη που να παίζει ρόλο και να πρωταγωνιστεί σε διεθνή κινήματα. Εξακολουθούν να υπάρχουν καθυστερήσεις και δυσκολίες στο διεθνές μ-λ ρεύμα όσον αφορά τη συγκρότηση και ανάπτυξη μιας σύγχρονης γραμμής.
17. Το κεντρικό ερώτημα του απολογισμού είναι: Υπήρξαμε μια χρήσιμη και αποτελεσματική αριστερή κομμουνιστική δύναμη; Χωρίς περιστροφές, η απάντηση είναι θετική. Υπήρξαμε χρήσιμοι, με την έννοια πως θέσαμε το κοινωνικά και πολιτικά αναγκαίο και όχι τις καθοδηγητικές μας σκοπιμότητες. Υπήρξαμε αποτελεσματικοί (σε ένα βαθμό, και με τα ιστορικά μέτρα της οργάνωσής μας) διότι συμβάλαμε στο να μετατοπιστεί το κέντρο συζήτησης στην αριστερά, να είναι πιο αποδεκτή και πιο αναγνωρίσιμη η πρόταση του πολιτικού και κοινωνικού μετώπου ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό.
Οργανωτικός απολογισμός
18. Από την επόμενη μέρα του Ιδρυτικού Συνέδριου, η νέα οργανωτική δομή (ΟΒ και ενιαίες οργανώσεις, αντί για τομείς δουλειάς) έφερε αλλαγές και θετικές αναστατώσεις. Έγιναν θετικά βήματα στην ενοποίηση τομέων της οργάνωσης, στην πιο κεντρική πολιτική αναφορά. Ταυτόχρονα υπήρξαν και αρνητικές συνέπειες: ορισμένες αντιλήψεις και παρανοήσεις που έφερε η συγκρότηση των ΟΒ, υποβοήθησαν την εσωστρέφεια, δημιούργησαν προβλήματα σε δυνατότητες ανάπτυξης και επέκτασης (χρειάστηκαν πολλοί όροι για να υπάρξει επέκταση) […]. Προβλήματα υπήρξαν και στην υπηρέτηση του βασικού λόγου της αλλαγής στο οργανωτικό: η γραμμή και οι πολιτικές κατευθύνσεις να παλεύονται βασικά από την οργάνωση και όχι αποκλειστικά κεντρικά.
19. Δεν κάναμε τολμηρά βήματα στο άγνωστο έδαφος των μορφών οργάνωσης του λαού και των εργαζόμενων. Κινηθήκαμε με βάση τα γνωστά σχήματα και μορφές και δεν δικαιολογήσαμε τη βασική κατεύθυνση του συνεδρίου, να κινηθούμε τολμηρά για την οργάνωση του λαού. Αυτό αφορά μορφές και τρόπους λειτουργίας τοπικών σχημάτων αλλά και σχημάτων σε εργασιακό χώρο. Η πλατιά επιρροή δεν μετουσιώνεται σε πλατιά σχήματα.
20. Έχουμε μια σημαντική πανελλαδική ανάπτυξη μέσα στην τετραετία. Βρισκόμαστε σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Καταγράφεται όμως μια αύξηση μελών που δεν ανταποκρίνεται στη γενική αύξηση της επιρροής που ασκεί η ΚΟΕ […]. Υπάρχει πολλαπλασιασμός των ακροατηρίων και της γενικής πολιτικής επιρροής που όμως δεν μετασχηματίζεται σε ανάλογη υλική δύναμη στήριξης των επιλογών μας.
21. Η κατοχύρωση μαζικών στελεχών σε κοινωνικούς χώρους γίνεται με αργούς ρυθμούς […].
22. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία γραφειοκρατικών δυσκαμψιών. Λείπει το πρακτικό πνεύμα, το πνεύμα παρέμβασης, η σχέση με το συγκεκριμένο.
[…]
24. Η οργάνωση μεγαλώνει ηλικιακά και αυτό είναι αντικειμενικό. Προσθέτει πλεονεκτήματα στο λαϊκό και κοινωνικό χαρακτήρα της ΚΟΕ, στην ωριμότητα της οργάνωσης, αλλά και μειονεκτήματα σε χρόνους, ρυθμούς, διαθεσιμότητες. Το να εκμεταλλευτούμε κάθε διαθεσιμότητα, ακόμη και συντρόφων που δεν μπορούν να παρακολουθήσουν και να συμμετάσχουν πλήρως, παραμένει ζητούμενο. Στο θέμα αυτό δεν έχει δοθεί βάρος και χάνουμε δυνάμεις.
[…]
26. Η σημασία της ΚΟΕ, η σημασία της ύπαρξής της πρέπει να αξιολογείται πιο σωστά από τα ίδια τα μέλη της ΚΟΕ. Πολλές φορές υποτιμούμε την οργάνωσή μας, τις δυνατότητές μας, τον κύκλο επιρροής μας, την ικανότητά μας να δίνουμε μάχες και να έχουμε υλικά αποτελέσματα. Λειτουργούμε συχνά με μειωμένες προσδοκίες, μειωμένους στόχους και μειωμένες απαιτήσεις.
27. Σήμερα βρισκόμαστε σε καθεστώς ανάπτυξης και όχι στασιμότητας. Δείκτες γι’ αυτό είναι η αύξηση της οργανωμένης δύναμης, οι ψήφοι σε εκλογές, οι πωλήσεις της εφημερίδας, ο αριθμός των πλατιών σχημάτων στα οποία συμμετέχουμε […].
Απολογισμός του καθοδηγητικού οργάνου
28. Η καθοδήγηση της ΚΟΕ με τα καθοδηγητικά της όργανα σε γενικές γραμμές ανταποκρίθηκε στα πολιτικά καθήκοντα της περιόδου. Μια σειρά από αποφάσεις – κατευθύνσεις – πρωτοβουλίες διαμορφώθηκαν και δεν ήταν δεδομένες ή «εύκολες». Ωστόσο υπήρξαν και προβλήματα και αδυναμίες. […]
29. Τα προβλήματα που καταγράφονται στην αλλαγή νοοτροπίας, στην πολιτική γραμμή και την αναγκαία εξειδίκευση, στην ανάγκη επιτάχυνσης με βάση τον προσανατολισμό για την τριετία 2004-2007, έχουν να κάνουν με αδυναμίες της καθοδήγησης. Η ανάδειξη στελεχών και η ανανέωση της πανελλαδικής καθοδήγησης προχώρησε με αργά βήματα.
[…]
31. […] Η καθοδήγηση δεν κρίνεται μόνο από το βαθμό πολιτικής και ιδεολογικής «επάρκειας» και πετυχημένων κεντρικών πολιτικών επιλογών, αλλά και από το βαθμό σύνδεσής της με την οργάνωση, επιτυχημένης καθοδήγησής της ώστε να υπερβεί προβλήματα και αδυναμίες της οργάνωσης. Η καθοδήγηση κρίνεται επίσης από την επιτυχία αναπαραγωγής του εαυτού της.
32. Η ιδεολογική προβολή της ΚΟΕ με βάση την κομμουνιστική αναφορά ήταν μια κρίσιμη κατεύθυνση. Είχαμε δοκιμασίες, αλλά όχι στο βαθμό που θα θέλαμε και που ήταν αναγκαίο με βάση τις αποφάσεις.
[…]
34. Υπάρχει σαφής βελτίωση της εφημερίδας. Πιο ανοιχτή, πιο λαϊκή, πιο σύγχρονη. Τα ένθετα «Σελίδες της αριστεράς» καλύπτουν μια πιο συνολική ανάγκη για ζητήματα πέρα από την τρέχουσα ύλη μιας αριστερής εφημερίδας. Ο διάλογος για την αριστερά, αλλά και τα ένθετα δικτύων και πλατιών σχημάτων δείχνουν ότι η εφημερίδα έχει συνδεθεί με τις ανάγκες της δουλειάς της οργάνωσης.
35. Υπάρχει σημαντική καθυστέρηση στην υλοποίηση της απόφασης για εργατική δουλειά […].
36. Υπάρχουν βήματα για την ανάπτυξη της φοιτητικής δουλειάς […]. Κεντρικό ρόλο σε αυτό παίζουν η κατεύθυνση και η ενεργητική συμμετοχή στα πρόσφατα κινήματα, αλλά και η συνολική τοποθέτηση για τον αριστερό πόλο, την ενότητα της αριστεράς, τη συγκέντρωση δύναμης απέναντι στον νεοφιλελευθερισμό και οι αντίστοιχες πρωτοβουλίες. Η συγκρότηση της Αριστερής Ενότητας αποτελεί μια σημαντική επιτυχία.
37. Έχουμε δοκιμασίες, αλλά όχι κατοχυρώσεις στο επίπεδο της δουλειάς της μη φοιτητικής νεολαίας. […]
38. Υπήρξε τακτοποίηση και συμμάζεμα στο εκδοτικό, αλλά χωρίς πολλά βήματα στις εκδόσεις ή στην προώθησή τους […]. Παραμένει η ανάγκη για εκδοτικό τομέα που να δίνει ανάσες και να συνδέεται με τις καθημερινές πολιτικές και ιδεολογικές ανάγκες της οργάνωσης, αλλά και να δημιουργεί «παρεμβάσεις» ουσιαστικές και επίκαιρες για το κίνημα και την αριστερά.
39. Στον τομέα των διεθνών σχέσεων […] είχαμε δοκιμασίες και θετικά βήματα. Προχωρήσαμε στη δημιουργία της Βαλκανικής Διάσκεψης Εργατικών και Κομμουνιστικών Κομμάτων […]. Παράλληλα, ήρθαμε σε επαφή με σημαντικά τμήματα της αραβικής αντίστασης, αλλά και με το κίνημα στο Νεπάλ. Υπάρχει έλλειμμα στις επαφές και στη γνώση μας για το άλλο σημαντικό κίνημα, αυτό στη Λατινική Αμερική. Σημαντικό βήμα και ώθηση στη διεθνή δουλειά έγινε με τη συγκρότηση του Αντιιμπεριαλιστικού Χώρου στο 4ο ΕΚΦ.
40. Στη γυναικεία δουλειά έγιναν μικρά βήματα με το άνοιγμα της συζήτησης και κάποιες μεμονωμένες παρεμβάσεις. Ωστόσο βρισκόμαστε μακριά από το πραγματικό άνοιγμα του ζητήματος, καθώς έχει απλά παραμείνει μια κεντρική κατεύθυνση. Παραμένει το γεγονός ότι η συζήτηση έχει ανοίξει και ότι η παρέμβασή μας σε τοπικό κυρίως επίπεδο έχει δείξει ότι υπάρχουν δυνατότητες.