“Πρόεδρε μην μιλάς. Όσο λιγότερο μιλάς, τόσο πιο κοντά έρχεται η αυτοδυναμία”. Αυτή είναι η απαίτηση των συμβούλων του Γ. Παπανδρέου προς τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ.
Αν και το μυαλό μας θα πάει στη γνωστή αδυναμία του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, η προτροπή δεν αφορά αυτή την πλευρά. Αφορά την πλήρη απουσία δεσμεύσεων από την προεκλογική ρητορεία της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Και κρύβει την πλήρη παρουσία δεσμεύσεων στη μετεκλογική κυβερνητική πρακτική.
Το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ είναι δεδομένο: Το εξήγγειλε ο Κ. Καραμανλής στη ΔΕΘ προτού (δεν) το εξαγγείλει ο Γ. Παπανδρέου. Το ζητούμενο είναι να μην γίνει γνωστό. Το πάγωμα μισθών, η μείωση συντάξεων, η άγρια λιτότητα, η κυνική ανακατανομή πλούτου υπέρ των λίγων και ισχυρών, είναι αυτά που τολμά να εξαγγείλει ο Καραμανλής ως απερχόμενος, αλλά αποφεύγει να ψελλίσει ο Παπανδρέου ως ερχόμενος.
Είναι άδικη η ταύτιση των προεκλογικών προγραμμάτων των δύο μεγάλων κομμάτων; Αν το ΠΑΣΟΚ κατέβαινε με πρόγραμμα θα μπορούσε να διαψεύσει μια τέτοια κριτική. Ας δώσουμε λοιπόν προσοχή σε συνθήματα, φράσεις και… δεσμεύσεις:
“Οι άνθρωποι είναι ο πλούτος της χώρας”… “Μαζί μπορούμε να τα καταφέρουμε”… “Η προσωπική μας ευτυχία εξαρτάται από τη συλλογική μας προσπάθεια”… “Δεν οραματιζόμαστε το αδύνατο. Οραματιζόμαστε το αυτονόητο”…
Σε ομιλία του στην Αλεξανδρούπολη (8/9/2009) ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να μιλήσει συγκεκριμένα:
“Βασικοί άξονες των προγραμματικών επιλογών είναι: Η Πράσινη Ανάπτυξη, ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης που θα παράγει καινούριο πλούτο, θα δημιουργεί νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες, θα αυξάνει τις δυνατότητες απασχόλησης και θα προστατεύει το περιβάλλον. Δίκαιο φορολογικό σύστημα, όπου όλοι θα πληρώνουν δίκαια το μερίδιο που τους αναλογεί. Δημοκρατική αναδόμηση και αποκέντρωση του κράτους για να λειτουργεί υπέρ των πολιτών…”
Κλασική ανακύκλωση κούφιων φράσεων, που κρύβουν τις απελπιστικά όμοιες νεοφιλελεύθερες και αντιλαϊκές πολιτικές. Αν έλειπε το σλόγκαν της “πράσινης ανάπτυξης”, ουδείς θα μπορούσε να διακρίνει αν αυτές οι “προγραμματικές δεσμεύσεις” γίνονται από τη ΝΔ ή το ΠΑΣΟΚ.
Άνευρος και μουδιασμένος υποψήφιος πρωθυπουργός;
Η συνηθισμένη εικόνα του Γ. Παπανδρέου δεν κρύβει την εφόρμηση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Η χρεοκοπία της κυβέρνησης Καραμανλή και η απαίτηση των δυναμικών κέντρων για μια ομαλή εναλλαγή στην εξουσία, ώστε να επιταχυνθεί το πολύ και βρώμικο έργο σε εποχή ολόπλευρης κρίσης, συναντιέται με ένα βαθύ τέλμα στην Αριστερά. Κι όμως το ΠΑΣΟΚ, με όλους τους ανέμους ούριους, αδυνατεί να φουσκώσει τα πανιά του. Δεν δημιουργεί ρεύμα, προσδοκίες, κλίμα και συσπείρωση, τέτοια που να κάνει το στόχο της αυτοδύναμης κυβέρνησης εύκολο. Αυτή η μεγάλη αδυναμία, παρά τους ευνοϊκούς αντικειμενικούς όρους, σημαίνει ότι το ΠΑΣΟΚ δεν πείθει, δεν κινητοποιεί, δεν συσπειρώνει.
Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον
Η αλήθεια είναι ότι “η κατάρρευση της κυβέρνησης Καραμανλή ήρθε κάτω από το βάρος των δικών της αδιεξόδων”. Αυτή η φράση του Παπανδρέου κρύβει ότι το ΠΑΣΟΚ μικρή σχέση είχε με αυτή την κατάρρευση.
Το ΠΑΣΟΚ δεν στάθηκε κοντά σε κανέναν αγώνα της κοινωνίας και του εργαζόμενου κόσμου, απέφυγε να δεσμευτεί για τα αιτήματα των κινητοποιήσεων, των απολυμένων, των απεργών, των αγροτών.
Το ΠΑΣΟΚ στήριξε έμμεσα ή άμεσα όλες τις ουσιαστικές κυβερνητικές πρωτοβουλίες που πετσόκοψαν δικαιώματα και μισθούς, στάθηκε δίπλα στην πολιτική του “λιγότερου κράτους”, της συνέχειας των ιδιωτικοποιήσεων, των αναδιαρθρώσεων στο δημόσιο τομέα, της εξάπλωσης της βαρβαρότητας στον ιδιωτικό.
Το ΠΑΣΟΚ δεν έθιξε ούτε στο ελάχιστο τις συγκεκριμένες πολιτικές που οδήγησαν στο όργιο της λεηλασίας του δημόσιου πλούτου με δράστες επιφανείς αστέρες του δικομματικού πολιτικού και επιχειρηματικού καρτέλ.
Το ΠΑΣΟΚ μπλέχτηκε στα αλλεπάλληλα σκάνδαλα διαφθοράς, μίζας και χρηματισμού που είχαν δικομματικό χρώμα και διαπλοκή.
Το ΠΑΣΟΚ στάθηκε με τη λογική του “ώριμου φρούτου” και της “εκ των έσω” κατάρρευσης απέναντι σε μια άγρια κυβέρνηση, που καταγγέλθηκε ως “ανίκανη” για να κρυφτεί η ταύτιση πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών επιλογών του δικομματισμού.
Το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να αποφύγει –ακόμη και μετά από πεντέμισι χρόνια διακυβέρνησης της ΝΔ– την πραγματικότητα του κυβερνητικού, νεοφιλελεύθερου παρελθόντος του.
Τέλος, το ΠΑΣΟΚ δεσμεύει το μέλλον του από το παρόν και το παρελθόν του: Δεν διακρίνεται σε τίποτα από το παρόμοιο κόμμα της ΝΔ, και αυτό υπόσχεται σε όλους τους τόνους η ασάφεια, η αοριστολογία, τα φύκια για μεταξωτές κορδέλες που υπόσχεται η ηγεσία του.
Η αυτοδυναμία ως στόχος, αλλά και ο μεγάλος συνασπισμός ως επιλογή
Όσο κι αν η συντριπτική πλειοψηφία των ΜΜΕ πασχίζουν να μετατρέψουν το… μουλάρι Αστραχάν σε άλογο κούρσας που κερδίζει, η εφαρμογή των δικομματικών δεσμεύσεων από τον επερχόμενο Παπανδρέου δεν είναι δεδομένη. Το μετεκλογικό τοπίο θα είναι εκρηκτικό, δύσκολο, πιθανά χωρίς αυτοδυναμία. Το πολιτικό πρόβλημα μιας δικομματικής εναλλαγής που δεν πείθει συναντιέται με το κοινωνικό ζήτημα που παίρνει τρομακτικές διαστάσεις. Εθνικά ζητήματα είναι ανοικτά, η ύφεση είναι παρούσα, τα δημόσια οικονομικά στο όριο της πτώχευσης, και το φάντασμα μιας νέας κοινωνικής έκρηξης εξακολουθεί να πλανάται στην Ελλάδα των κοινωνικών και οικονομικών αδιεξόδων.
Καμιά δυνατότητα δεν είναι εγγυημένη σε αυτό το περιβάλλον, και όλα τα σενάρια είναι ανοικτά. Οι δεσμεύσεις όμως είναι ισχυρές και συγκεκριμένες. Ακόμη κι αν το ΠΑΣΟΚ –ελλείψει Αριστεράς– φλερτάρει με το στόχο της αυτοδυναμίας, ο πολιτικός σχεδιασμός της άρχουσας τάξης μπορεί να επιβάλλει τον μεγάλο συνασπισμό και στην Ελλάδα. Η αριστερά στο περιθώριο, το ΛΑΟΣ σαν λαγός του νεοφιλελευθερισμού, της ξενοφοβίας, του αντιδραστικού σιδερόφρακτου κράτους. Με τον Γ. Καρατζαφέρη να ζωγραφίζει σε λευκό πανί, όταν ειδικά τα εθνικά θέματα είναι εκρηκτικά: ανοιχτό το Μακεδονικό, νέο σχέδιο τύπου Ανάν στην Κύπρο, διαρκής τουρκική επιθετικότητα στο Αιγαίο.
Ελλείψει αντιπάλου, εναλλαγή ή αλλαγή;
Αυτό το ΠΑΣΟΚ, το αδύναμο να πείσει πέραν του εσωκομματικού του στρατοπέδου, βρέθηκε σε ευτυχή συγκυρία. Η δραματική υστέρηση της Αριστεράς μετά την εξέγερση του Δεκέμβρη έδωσε χώρο και χρόνο στο σενάριο της εναλλαγής, ενώ μια ισχυρή, μεγάλη, φιλόδοξη να πρωταγωνιστήσει Αριστερά θα μπορούσε να χαράξει δρόμους αλλαγής: στο συσχετισμό δύναμης, στην κοινωνική δυναμική, στην ελπίδα του εργαζόμενου λαού, στους αγώνες του κόσμου της δουλειάς.
Χρίστος Κατσούλας