Εδώ και καιρό, έχουμε μπει στην τροχιά μιας ρευστής πολιτικής περιόδου. Η οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις της αποτελούν την ορατή πλευρά των αντιπαραθέσεων. Οι γεωπολιτικές αναταράξεις στην περιοχή των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής δεν απασχολούν όσο θα έπρεπε την προεκλογική συζήτηση. Αν σκεφτούμε ότι στο άμεσο διάστημα δρομολογούνται εξελίξεις στο Κυπριακό, στο όνομα της ΠΓΔΜ, στην ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ και, παράλληλα, θα ενταθούν οι αντιπαραθέσεις για τους ενεργειακούς δρόμους αλλά και τα αδιέξοδα σε Ιράκ, Ιράν και Αφγανιστάν, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι όσα σήμερα αποσιωπούνται αύριο θα έχουν τη δική τους δυναμική στις εξελίξεις.
Οι δηλώσεις του Γ. Παπανδρέου, λίγες μόνο μέρες πριν τις εκλογές, προϊδεάζουν για τη συνέχεια. “Η διακρατική συμφωνία για τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη κατοχυρώνει τα συμφέροντα μόνο της Ρωσίας”, δήλωσε ο Γ. Παπανδρέου από την Αλεξανδρούπολη. Τι ήθελε να πει ο “ποιητής”; Και τι εξυπηρετούσαν οι καθησυχαστικές ερμηνείες που δόθηκαν από το ΠΑΣΟΚ, τις επόμενες μέρες, για διαπραγματεύσεις που “θα επιταχύνουν τις διαδικασίες με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος, σε συμφωνία με τις τοπικές κοινωνίες”;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στην τριμερή συμφωνία Ρωσίας, Βουλγαρίας, Ελλάδας για τον αγωγό πετρελαίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη ανακύπτουν τεράστια οικονομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Το κύριο όμως –και είναι γνωστό σε όλους– παραμένει η σφοδρή αντίθεση της αμερικάνικης πλευράς για την κατασκευή ενός αγωγού ρωσικών συμφερόντων, που θα τροφοδοτεί την ευρωπαϊκή αγορά με φυσικό αέριο. Αντίθετα, προκρίνει, εκβιάζει και απαιτεί την κατασκευή ενός αγωγού δικών της συμφερόντων, που, μέσω της Τουρκίας, θα εξασφαλίζει τη ροή αζέρικου φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Το διακύβευμα είναι τεράστιο και οικονομικά και γεωστρατηγικά, καθώς αφορά τον έλεγχο της τροφοδοσίας της Ευρώπης με ενέργεια για τον 21ο αιώνα.
Με αυτά τα δεδομένα, δεν χωρά αμφιβολία ότι οι δηλώσεις του Γ. Παπανδρέου αποσκοπούσαν στο να “κλείσουν το μάτι στην Ουάσινγκτον”. Ας μην ξεχνάμε ότι ο νέος Βούλγαρος πρωθυπουργός, ακραία φιλοαμερικάνος, με αντίστοιχα περιβαλλοντικά επιχειρήματα έχει δημιουργήσει προσκόμματα και καθυστερήσεις στην υλοποίηση της τριμερούς συμφωνίας. Η επίκληση στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όταν ο φυσικός πλούτος της χώρας καταστρέφεται απ’ άκρη σ’ άκρη με τη συνδρομή της κοινής νομοθεσίας ΠΑΣΟΚ-ΝΔ, αποτελούν ολοφάνερο πρόσχημα.
Οι δηλώσεις στην Αλεξανδρούπολη δεν ήταν, λοιπόν, μια “γκάφα” του επίδοξου νέου πρωθυπουργού. Ήταν ένα μήνυμα στροφής, ευθυγράμμισης της εξωτερικής πολιτικής στους σχεδιασμούς της νέας αμερικάνικης πολιτικής Ομπάμα στην περιοχή, που στρατηγικά είναι κοινή με εκείνη του Μπους. Και, την ίδια στιγμή, οι διευκρινιστικές δηλώσεις αποσκοπούσαν να καθησυχάσουν τις ανησυχίες ισχυρών οικονομικών παραγόντων (Μπόμπολας, Λάτσης), που εμπλέκονται στη συμφωνία και πιθανόν να αισθάνονται ριγμένοι από τις “στροφές” της συγκυρίας. Θα φανεί ίσως αργότερα αν το “ρίξιμο” αυτό θα μετατραπεί σε αντιπαλότητα ή αν η “ζημιά” εξαργυρωθεί με άλλα ανταλλάγματα.
Η ευθυγράμμιση του Γ. Παπανδρέου με τα αμερικανονατοϊκά σχέδια, βέβαια, δεν είναι νέα. Το “ναι” στο σχέδιο Ανάν και η πολιτική της διατεταγμένης “ελληνοτουρκικής φιλίας” πιο παλιά. Σαν πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, ο Γ. Παπανδρέου επιχείρησε να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο την περίοδο της σφαγής στη Γάζα, ενώ διατηρεί ακόμα σχέσεις με το γνωστό από το ρόλο του στο διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας “σύμβουλο” Α. Ρόντος. Η καλή του “προϋπηρεσία” αναζητά αναβαθμισμένη συνέχεια, καθώς οι απευθείας συνομιλίες Χριστόφια-Ταλάτ δεν αποδίδουν και δυναμώνουν οι πιέσεις για επίτευξη συμφωνίας μέχρι το Δεκέμβρη, που θα κριθεί και η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Το ποια στάση θα κρατήσει το νέο ΠΑΣΟΚ στην υπόθεση δεν μας έχει κάνει την τιμή να μας εξηγήσει ο ένθερμος fun της “συμμετοχικής δημοκρατίας”. Το βέβαιο είναι ότι το ΠΑΣΟΚ έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο συνολικό σχέδιο του πολιτικού συστήματος της χώρας να αποδυναμωθούν (προσωρινά;) οι ενοχλητικές απόψεις, που θα τολμούσαν να αντιτάξουν μια διαφορετική φωνή. Ο Αλέκος Αλαβάνος σίγουρα ήταν ένας απ’ αυτούς. Ποιος μπορεί να βεβαιώσει ότι η “άκομψη” καρατόμηση του Κ. Σημίτη δεν σχετίζεται με τις δημόσιες επιφυλάξεις του για τη στήριξη της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας;
Οι περισσότεροι δημοσιολόγοι και πολιτικοί σιωπούν για τα θέματα αυτά. Άλλοι επιχειρούν να καταλαγιάσουν τη σκέψη περιγελώντας την “αριστεροδέξια κουλτούρα συνωμοσιολογίας” (Α. Πανταζόπουλος, Ελευθεροτυπία, 19/9).
Έστω ότι είναι έτσι. Αλλά ας αναρωτηθούμε: Η ουσιαστική διχοτόμηση του Αιγαίου, η επέκταση των γκρίζων ζωνών σε κατοικημένα ελληνικά νησιά του Αιγαίου, η συνέχιση της κατοχής της Κύπρου, ο διαμελισμός της Γιουγκοσλαβίας, η γενοκτονία των Παλαιστινίων είναι απλά σενάρια; Και η ευθυγράμμιση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής με δόγματα που στήριξαν και στηρίζουν αυτές τις εξελίξεις είναι σκέτη συνωμοσιολογία;
Σπύρος Παναγιώτου